Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt
(1643)–Anton van Bourgoingne, Petrus Gheschier–
Auteursrechtvrij
[pagina 292]
| |
Waerheydt.
| |
[pagina 293]
| |
VVaerheydt.
Die in peerden schept verblijden,
En sijn peerdt wilt doen berijden,
Dat hy come voor den dagh,
Hier is konste met ontsagh.
Desen Ridder wel hervaeren,
Fraey te peerde, ionck van iaeren,
Snel, en lustigh op ghestelt
Als een voghel in het velt,
Kan oock dwinghen felle peerden,
Die als Leeuwen op der eerden
Van gheen kleyn gheruchte vlien,
En gheen meesters en ontsien;
VVant hy weet bequaeme weghen
Om de peerden te beweghen,
Datse dwee ghelijck een lam,
En als menschen worden tam.
Dese leert hy constigh springhen,
D'ander loopen naer de ringhen;
D'ander op sijn woorden gaen,
D'ander op sijn wencken staen:
D'ander weet hy uyt setten
Op het roeren van baghetten,
D'ander gheeft hy ander werck
In de baene van het perck.
| |
[pagina 294]
| |
Heeft hy eenigh peerdt ghecreghen
Dat de menschen heeft ghesleghen,
Hy leerdt in een korten tijdt
Dat het al de menschen mijdt.
VVilt het moedigh peerdt niet lijden
Dat hem iemant sal berijden,
Hy weet metter vlucht een raet
Die ghenesen kan dit quaet.
Zijnder ander snoo ghebreken,
Hy weet fraeye teghenstreken,
En hy schoeyt op alle leeft
Door sijn wijsheydt dese beest.
Maer hy bracht hem noyt ter eeren
Die een esel wilde leeren;
Dit is't dat het Beeldt bediet,
Dat ghy voor u ooghen siet.
Desen meester wel bedreven
Heeft den esel spoor ghegheven;
Maer wat dat hy doet oft drijft,
Esel altijdt esel blijft.
Reden is, om dat die beeste
Plomp van lichaem, plomp van gheeste,
Van natuere-weghe bot,
Met den meester houdt den spot.
Soo gheschiedet met den ionghen
Die sijn ouders is ontspronghen,
| |
[pagina 295]
| |
En van af-kompst en gheslacht
Is een esel voort-ghebracht.
Gaet den esel vry besteden
By een mester rijck van reden,
Hy sal blijven die hy was,
En als esel eten gras.
VVijse mannen gheven reden,
Om dat hy de bottigheden,
Die hem vrouw natuere gaf,
Noyt ter tijdt sal laeten af.
Aen een ionghen plomp gheboren
VVat-men doet't is al verloren;
Sendt hem naer des Coninghs hof,
Hy blijft altijdt even grof.
VVant te volghen wijse leere
Dat's een gave van den Heere,
En het compt van hoogher handt
Datter iemant heeft verstandt.
Noch Parijs, noch d'hooghe scholen,
Die de wijsheydt is bevolen,
Maken van een esel peerdt,
Hoe hy wappert met den steert.
Plato met sijn diepe vonden
Sal den esel weynigh monden,
Noch de diep-ghegronde les
Oock van Aristoteles.
| |
[pagina 296]
| |
Hy magh op sijn meester rommen,
Maer gheen wetenschap becommen;
'T is verloren wat-men quelt
Als natuer niet mé en speelt.
Noyt en sagh-men dat de konste
Peerdt van esel maken konste;
VVant een ongheschaefden bloedt
VVordt met wijsheydt noyt ghevoedt.
Laet den meester wijs van Reden,
'S morghens met sorghvuldigheden,
En daer by den gnaschen dagh
Leeren, wijsen wat hy magh:
Laet hem roepen, laet hem tieren;
Laet hem straffen, laet hem vieren;
Laet hem doen al wat hy kan,
Om te quellen eenen man:
Al sijn arbeydt vlieght daer henen,
En hy loopt twee blauwe schenen;
Al sijn arbeydt vlieght daer henen,
En hy loopt twee blauwe schenen;
Als nature niet en wil
Soo en helpt noch keers noch bril.
Daer zijn eertijdts (soo wy lesen)
Edel jonghers opgheresen,
Die van meesters wel voorsien,
Bleven plompaerts voor de lien.
Dat den tijdt my waer ghegheven,
Ick soudt' toonen al gheschreven;
| |
[pagina 297]
| |
Maer om cortheydt eer wy scheen,
Nemt uyt duysent een alleen.
Nero in sijn ionghe iaeren
Kreegh een meester wel hervaeren,
Deftigh, wijs, en lief-ghetal
Aen een yder over al;
VVel begaeft met schoone zeden,
VVel gheleert in wijse reden,
VVel ghewilt om sijn verstandt
Van de Princen van het landt.
Hy nochtans is af-gheweken
En sijn meester niet gheleken:
Seneca was onbevleckt,
Nero met ondeught bedeckt;
Seneca sat in de boecken,
Nero ghinck een hoer besoecken;
Nero de sijn lichaem wel,
Nero was ghestaegh in't spel.
Seneca verdreef sijn tochten,
Nero wierter van bevochten;
Nero wierdt ter neer ghevelt,
Seneca behiel het velt.
Seneca met cleyn te vreden
Temde sijn gheneghentheden;
Nero altijdt sat van wijn
VVilde noyt te vreden zijn.
| |
[pagina 298]
| |
Nero was een felle beeste
En in boosheydt een van d'eerste;
Seneca met groot gheduldt
Leedt seer dickwils sonder schuldt.
Seneca was seer Godt-vruchtigh,
Nero straf en seer ontuchtigh;
Nero sloegh sijn meester doodt,
En sijn moeder sonder noodt.
Met een woordt, om kort te maken,
Nero dreef veel quade saken,
Daer sijn meester voor de ieught
VVas een spieghel van de deught.
VVilt ghy slot en reden hooren
Die-men van dit stuck kan spooren,
VVaerom Nero boos en quaedt
Noyt en dé sijns meesters raedt?
'T Is om ons bescheedt te gheven,
Dat een meester wel bedreven
VVeynigh in den ionghen stort
Als natuere blijft te kort.
|
|
