Het daget uyt den oosten

(1976)–G.A. Bredero– rechtenstatus



[pagina 121]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Tweede bedryf.
Eerste uytkomst. periosta, Vader van Roemer. ‘Wanneer met redens keur men 's Werreldts gangh gaet peylen,Ga naar voetnoot618 ‘Dan merckt men eerst te recht sijn aengebooren feylen; 620[regelnummer] ‘De schoonheydt, schat, en stam, daer sich so sot op roemt ‘De nietigh trotse mensch; is dat hem eerst verdoemt;Ga naar voetnoot621 ‘En dient ons tot een last, wy keuren 't een voor 't ander,Ga naar voetnoot622 ‘De wijsen sijn ons sot, en sotten weder schrander: ‘Siend' zijn wy mollich blind, en hoorend' zijn wy doof:Ga naar voetnoot624 625[regelnummer] ‘De trouwe men mistrout, d'ontrouwe heeft geloof: ‘Wy brommen van ons luck, als ons de ramp komt vooren:Ga naar voetnoot626 ‘Wy sien het rechte padt en loopen willens v'rlooren. ‘In droef heydt sijn wy bly, in blijdtschap gantsch bedroeft: ‘Den Rijcken krijght geschenck, en neemt van die 't meest hoeft. 630[regelnummer] ‘De deuchd' is groote schand', de eer die leyt vertreden: ‘De mensch, de sotte mensch alleen loopt buyten reden;
[pagina 122]
‘Hy gaept na anders doen, vergeet sijn eygen plicht;Ga naar voetnoot632 Ga naar margenoot+‘En star-ooght na de waen door zijn verdoolt gesicht.Ga naar voetnoot633 Omsweeft met op-mercks oogh, ghy sult haer schendaet vinden,Ga naar voetnoot634 635[regelnummer] In alles wat haer breyn, sott'lijck gaet onderwinden.Ga naar voetnoot635 Wie walght niet als hy siet haer kibbeligh gekijf; Om hebb'-lust, staets-genot, dat weynigh heeft om 't lijf?Ga naar voetnoot637 Ach recht bedroefde eeuw! daer wy bedroeft in dwalen, Wie souw u dwalingh gang grondkundich kunnen malen?Ga naar voetnoot639 640[regelnummer] Niemandt van 't sterflijck volck, en is so wijs noch kloeck, Die 't ons meer toonen kan als eyghen ondersoeck.Ga naar voetnoot641 Ick ondersocht eenmael, na d'oorspronck des verkeertheyt,Ga naar voetnoot642 En leyden selfs te werck het murch van mijn geleertheydt,Ga naar voetnoot643 Maer naer langh ondersoeck bevondt ick dat het nietGa naar voetnoot644 645[regelnummer] Dan door verdorven aert Natuurlijck meest gheschiet;Ga naar voetnoot645 En als ick doen de grondt noch dieper gingh door-gronden,Ga naar voetnoot646 Vondt ick dat yder een versuymloos is vol sonden:Ga naar voetnoot647 Soo dat de Aerdtsche mensch, my scheen maer enckel windt, En minder noch als niet, dat hy soo yv'righ mindt.Ga naar voetnoot649 650[regelnummer] Waer door ick niet alleen mijn sellefs en vermaeckte,Ga naar voetnoot650 Maer al des Werrelds prael, en hoochste glory laeckte. En dat ick 't niet en liet alleen'lijck om mijn Soon,Ga naar voetnoot652 Het Hof ick laten souw om te gaen met der woon
[pagina 123]
In 't eensaem schuwe Wout, en mijn tijdt daer bestedenGa naar voetnoot654 655[regelnummer] In aendacht, tot Gods eer, in vasten en gebeden:Ga naar voetnoot655 Nu kan ick het niet doen, de sorghe van mijn kindt,Ga naar voetnoot656 My afghesloofde Man in dese onlust bindt:Ga naar voetnoot657 Hy is een ruwe gast, geen gelijck met de Vader; Die Gode dient en vreest, en hy hoe langs hoe quader:Ga naar voetnoot659 660[regelnummer] Ick weet niet waer 't aen schort? 't feylt aen d'opvoedingh niet,Ga naar voetnoot660 Noch aen goet onderwijs, noch voorgang, noch oock yetGa naar voetnoot661 Dat hem van mijn natuur, soo seldsaem, gaet verscheyden:Ga naar voetnoot662 't En is de Moer oock niet, want die kon sulcx niet leyden:Ga naar voetnoot663 Wie geeft men dan de schult? niemandt dan qua gewoont, 665[regelnummer] Die door de ommegang de domme jeucht toe troont.Ga naar voetnoot665 Dit leert men in het Hof; School-vrouwe van de sonden,Ga naar voetnoot666 Al watter teghen God, en sijn wil wordt gevonden: Voor eerst Godd'loos gevloeck, en twistigh achterklap,Ga naar voetnoot668 Dobb'len, speulen, den dronck, tot Hoerery een trap,Ga naar voetnoot669 670[regelnummer] Die brenght het vechten voort, duwellen, moorderyen, 't Verderf van lijf en ziel, en and're duyv'leryen.Ga naar voetnoot671 O Soon! hoe slady gae, mijn sorgh aen u besteet,Ga naar voetnoot672 Die ick soo dwars bevind tot mijnder herten leet:Ga naar voetnoot673 Geen eer u dwinghen kan, noch godtvrucht u beteug'len, 675[regelnummer] Noch dwangh van straf korten, u gaylheyds dwase vleug'len:Ga naar voetnoot675 Staegh roemt ghy sonder daet, u swetsen heeft geen endt,Ga naar voetnoot676 Ghy beeldt u wond'ren in, en maeckt u soo bekent,
[pagina 124]
Dat sy door 't heele Hof, u in de wand'ling noemen Ga naar margenoot+Een Roemer vol van Roem, maer meest van blauwe bloemen.Ga naar voetnoot679 680[regelnummer] In 't twisten zijt ghy ree, in 't vechten also graegh;Ga naar voetnoot680 Maer denckt in tijdts eer't schiet, voor 't bloedigh onderlaegh,Ga naar voetnoot681 Als dat beurt ist te laet, dan helpter geen berouwen;Ga naar voetnoot682 Dan ist och! och! wat sant sal my nu ach behouwen?Ga naar voetnoot683 't Is u genoech geseydt soo ghy maer volcht mijn raedt, 685[regelnummer] 't Sal u behouding sijn, u wel-vaert en u baet.Ga naar voetnoot685 O Godt die 't al beheert! geeft hem doch beter sinnen,Ga naar voetnoot686 Laet hem sijn qua aenwenst door goe gewoont verwinnen. Valt op syn knien en leest syn Pater noster.Ga naar voetnoot-
Tweede uytkomst. Roemer, Lichthart, Koenraedt, Vader van Roemer, een stomme Edelman met Koenraet komende, Vechthart, Capiteyn van de Guarde met sijn Soldaten. roemer Kom maer uyt jouw schelm, ha eerloose guyt, Ick jaeghje in een swingh de ziel ten lichaem uyt.Ga naar voetnoot689 690[regelnummer] Verrader komt maer hier, ick sweerje soo te kerven, Datje van d'eerste steeck, sieltooghende sult sterven. lichthart Hier ben ick Geck, en Nar, hier ben ick swetser nou, Kom geefme hebje 't hart, (gelijck jy seght) een dou,Ga naar voetnoot693
[pagina 125]
Groot-spreecker, bloode hondt, wat wilje van my hebben?Ga naar voetnoot694 695[regelnummer] Wat hebb'ick jou verkort?Ga naar voetnoot695 roemer Dat voelje haest in jouw rebben. lichthart Waerj'een rechschapen quant, jy sey my d'oorsaeck eerst, roemer Jy bent een schende faem.Ga naar voetnoot697 lichthart Dat segh jy nu van veerst, Maer komt wat nader ick salje dat haest doen liegen. roemer Jy bloedt? waer het een aer.Ga naar voetnoot699 lichthart En laetje niet bedrieghen, 700[regelnummer] Dat kostje paster op.Ga naar voetnoot700 Treckt den Degen uyt. roemer Al ree man als je wilt. Treckt oock. De Vader van Roemer staet schielijck op.
[pagina 126]
periosta Hout mijn Soon en bedaert, ay set u selfs in stilt,Ga naar voetnoot701 Uyt vechten komt geen goet, als alle ramp en rouwen.Ga naar voetnoot702 roemer Laet Vader, laet me gaen, 't is om mijn eers behouwen.Ga naar voetnoot703 periosta Die eer die valt te duur, die door 't stael wordt ghekocht. roemer 705[regelnummer] Wijckt Vader aen een zijd 't is al ghenoch ghekrocht,Ga naar voetnoot705 Ick moet hem of hy my, dees gladde klingh deur-booren.Ga naar voetnoot706 periosta Ach Soon en doet het niet, ach! ach! jy bent verlooren. Ga naar margenoot+ koenraet uytkomende Wat rumoer hoor ick hier? Ja Roemer benje daer! Ick hebje langh ghesocht en nu soo benje klaer,Ga naar voetnoot709 710[regelnummer] Kom tsa teghen my eerst, de kerf-stock afgekurven,Ga naar voetnoot710 Eerje tegens een aer, sout in duwellen durven; Ick ben d'outs daer 's u pandt.Ga naar voetnoot712 Toont hem de handtschoen, en treckt van leer.
[pagina 127]
lichthart Eerst ons ghevecht gedaen, En doet dan soo je meugt ick ben de naest daer aen.Ga naar voetnoot713 koenraet Wat segje van de naest? Hy heeft my eerst doen dagen. roemer 715[regelnummer] Kom bey maer aen, staa vast, ick vrees' doch voor geen slagen. lichthart Twee op een mach niet gaen, ay laet de voortocht mijn!Ga naar voetnoot716 koenraet Dat doen ick nemmermeer, ick sal de eerste zijn: Verweerd u. lichthart Niet alsoo. roemer Siet bey die bloode guylen,Ga naar voetnoot718 Hoe datse om een gangh soo kibbelen en druylen.Ga naar voetnoot719
[pagina 128]
periosta 720[regelnummer] Och Soon u Vader hoort, en staeckt doch dit gevecht,Ga naar voetnoot720 Dat sonder moordt of bloedt, niet en kan sijn geslecht. vechthart uytkomende seght. Daer staet den hontskop pal, de eerdief, snoo verrader,Ga naar voetnoot722 Wat gevecht heeft hy hier? voor my is hy noch nader,Ga naar voetnoot723 Hier Roemer dat hoort my, ghy logenaer dees klingh,Ga naar voetnoot724 725[regelnummer] Wel eer een snoo Quoljon in sijn verwaentheydt vingh:Ga naar voetnoot725 Ick wil u valsche hart, u uyt het lijf noch rucken, En duysentmaal mijn swaert, daar deur en deur noch drucken. Sijt op u hoe.Ga naar voetnoot728 Treckt sijn degen. koenraet Hola Vechthart 't is mijn beurt. lichthart 't En is niet soo, ick bent, die hy eerst heeft gekeurt.Ga naar voetnoot729 periosta 730[regelnummer] 't Is best dat ick hael de Capiteyn van de Guarde.
[pagina 129]
roemer Ghy Juffer schender snoot kom, komt vry met u darde,Ga naar voetnoot731 Alleen zijt ghy te bloo, ghy Vechthart sonder daet, Dan zijt g'een Rodemondt wanneer men u by-staet:Ga naar voetnoot733 Ick acht u niet een stroo komt alle dry te samen.Ga naar voetnoot734 vechthart 735[regelnummer] Hier ben ick reed alleen voor hulp souw ik my schamen:Ga naar voetnoot735 Verweerdu benj'een Man.Ga naar voetnoot736 Schiet toe en word van d'ander gehouden. lichthart Vechthart dat lijd'ick niet, Of liever eerst met my.Ga naar voetnoot737 koenraet Noch ick, dus voor u siet, 't Duwel dat komt my toe. vechthart Ghy lieght het al te gader, Hy heeft my uyt geeyscht, dien booswicht, dien verrader.Ga naar voetnoot739
[pagina 130]
lichthart 740[regelnummer] Ons oock.Ga naar voetnoot740 koenraet Hout Vechthart rust, of anders ick en jy Besoecken met het stael, wie van ons d'eerste zy.Ga naar voetnoot741 vechthart Ick ben te vreen, kom aen, laet ons de kans gaen wagen,Ga naar voetnoot742 Ick meen ghy sult eer langh 't berouwen daer afdragen.Ga naar voetnoot743 koenraet Acht jy my soo geringh, neen woorden niet, maer daet, 745[regelnummer] Dat is een Man in 't veldt, die 't doet, en weynich praet.Ga naar voetnoot745 Ga naar margenoot+ lchthart Nu is de bane ons, past Roemer op u degen.Ga naar voetnoot746 roemer Kom aen, ick ben om u, noch niemandt niet verleghen.Ga naar voetnoot747 Worden ghescheyden. Vermaledijt gheslacht, waerom steur j'ons gevecht?Ga naar voetnoot748
[pagina 131]
vechthart Om datse teghens hem geen reden heeft noch recht.Ga naar voetnoot749 750[regelnummer] Kom looten wy wie eerst den aengangh sal beginnenGa naar voetnoot750 Van 't Duwel, en wie 't beurt, mach sien dat hy 't kan winnen;Ga naar voetnoot751 Doch sonder yemants hulp. lichthart Voor my ick ben te vreen. koenraet En ick alst wesen moet, en wil niet seggen neen.Ga naar voetnoot753 roemer Werpt haestich suffe-luy, de tijdt gaet my verdrieten,Ga naar voetnoot754 755[regelnummer] Dat ick niet eerder mach u laffe bloedt vergieten.Ga naar voetnoot755 Maer wat voor volck is dit? het is de Capiteyn Van 't Hof, na dat ick sie, met sijn gevolgh en treyn.Ga naar voetnoot757 capiteyn 't Sa mannen haest vertreckt het hof heeft my ghebodenGa naar voetnoot758 U sulcx te doen doen, daer valt geen langhe nooden:Ga naar voetnoot759 760[regelnummer] Wie dat onwilligh is ick in de Ysers slae; Dus doet wat ick u segh, en yder een die gae.
[pagina 132]
koenraet Heer Capiteyn 't gheschiet, hoe wel dat doch heel noode. capiteyn Gaet, gaet Mesjeurs in vree en volght mijn ghebooden. Sy steken haer degens op, doch dreygen Roemer met 't ghelaet,Ga naar voetnoot- en gaen wech, als oock de Capiteyn met syn volck. periosta Hadd' ick dit niet belet, nu waert ghy licht al doodt, 765[regelnummer] En ick ach! kinderloos, hoe roeckeloos en bloodtGa naar voetnoot765 Waeghdt ghy u leven kindt, dat om een haver strootjen,Ga naar voetnoot766 Dan gaet het sus en soo daer hapert weer een kootjen,Ga naar voetnoot767 Dan wiltmen met ghewelt een yder op het lijf, En wie het vaeck eerst soeckt, die raeckt oock vaeck eerst stijf,Ga naar voetnoot769 770[regelnummer] Hoe braef is dat men mach met een heel huyt gaen slapen.Ga naar voetnoot770 roemer Hoe braef ist dat men sichs revengeert met de wapen.Ga naar voetnoot771 periosta En als dan d'een, of d'aar, blijft liggen in het zandt? roemer Die heeft de wil ghehadt al leydt hy schoon vermandt.Ga naar voetnoot773
[pagina 133]
periosta Maer als Iusticy daer gaet koppen om de wraecke?Ga naar voetnoot774 roemer 775[regelnummer] Die 't niet ontloopen kan, die dient daer voor te waecken.Ga naar voetnoot775 periosta Dit recht en is noch niet, maer 't hooge recht hier naer?Ga naar voetnoot776 roemer Tut, tut, wie denckt daer om, dat acht ick niet een hayr. periosta Spreeckt Soon niet te Godloos, dit leven kan haest enden.Ga naar voetnoot778 roemer Preeckt Vader dat een aer, ick gae my elders wenden.Ga naar voetnoot779 Gaet wech. periosta 780[regelnummer] Och! wat ist my een kruys, dat ick mijn Soon bevindt Soo dol en Goddeloos, en in sijn sonden blindt. Binnen.

[pagina 134]
Ga naar margenoot+Derde uytkomst. Willighart knecht van Roemer eerst alleen uyt, daer nae Roemer oock. willighart Och hoe moeyelijck is ons broot-kost slavernye,Ga naar voetnoot782 Wy zijn in staage angst, en selden ons verblyen:Ga naar voetnoot783 Gedurigh duurt ons dienst, 't is altijdt dit of dat, 785[regelnummer] Of soo wy niet en doen dan gaen wy after 't gat.Ga naar voetnoot785 In huys ist altijdt wat, geeft dit, krijght dat met haesten, Loopt hier, loopt daer, seght dat, roept die, hy is de naeste,Ga naar voetnoot787 Gaet by Me-joncker die, en by Me-juffer daer, Of volght my by de koets, of in 't jacht waer ick vaer.Ga naar voetnoot789 790[regelnummer] 's Nachts als men slaept en rust, dan wil Me-joncker drincken, Of pissen, of yet aars, dan moet ick gaen rinckinckenGa naar voetnoot791 By 't doncker, by de Maen, en doen wat hy my seyt, Somwijl ist brengme licht, of roept het aen de Meyt,Ga naar voetnoot793 Mijn Heer dat is een geck, en maeckt veel gecke kuren; 795[regelnummer] Hy later geen in 't vat, of selden datse suren,Ga naar voetnoot795 Des morgens als het daeght, dan leyt hy Moeder naeckt, Dan ist stoock mutsert aen, en eycken hout dat kraeckt,Ga naar voetnoot797 Dan moet ick hem het lijf met warme doecken wrijven Van boven tot beneen, en somwijlen oock stijven 800[regelnummer] Sijn, jy weet wel, daer na de toonen aen zijn voet,Ga naar voetnoot800 Sijn rugg', en aars, en al, met al sijn poppe goet,Ga naar voetnoot801 Daer na zijn kleeren oock, dan ist treckt aen mijn leersen; Hout jongh jy treckt te stijf, wilt nu weerom wat eerzen,Ga naar voetnoot803
[pagina 135]
Dan spoortmen niet te strack, en als hy is gereet,Ga naar voetnoot804 805[regelnummer] So danst hy een galliard, en daer mee heenen treedt.Ga naar voetnoot805 Noch, hout daer komt hy aen, hy souw my soo licht hooren,Ga naar voetnoot806 Hoe vloyden hy my dan dees kop en bey mijn ooren.Ga naar voetnoot807 roemer Willighart! willighart Wat belieft mijn Heer. roemer Gaet tot Joffer Margriet, Seght haer dat ick haer wensch, veel vreuchden, geen verdriet, 810[regelnummer] En dat soo 't haer belieft, ick garen met haer koutenGa naar voetnoot810 Dees na-middagh in 't koel, of wil sy het op-soutenGa naar voetnoot811 Tot op een ander mael, dat zy 't my weeten laat,Ga naar voetnoot812 Gaet wacker heen en weer, ick wacht u hier op straat.Ga naar voetnoot813 willighart Ick sal 't doen Heer. roemer Wat ben ick Roemer rijck en luckigh, 815[regelnummer] Het gaet my al naer wensch, daer is voor my niet druckigh,Ga naar voetnoot815 Ick doe al wat ick wil, en wat ick wensch ick krijght,Ga naar voetnoot816
[pagina 136]
Oock wat mijn hartjen lust, en waer mijn ziel na nijght. Ist dat mijn jeught my streckt, naer 't boeten van mijn minne,Ga naar voetnoot818 Ga naar margenoot+Ick hoef geen Joffre gunst met bidden te gewinnen: 820[regelnummer] Die schoonste schoon Margriet, de pronck-parl van ons landt Die hebb'ick na mijn wensch volkomen op mijn handt, Die schoone die uyt munt in 't geen men acht voor schoonheydt, Niet alleen hier maer waer datmen haer oock ten toon leyt,Ga naar voetnoot823 Die schoone die by elck is voor de schoonst gheacht, 825[regelnummer] En met de grootste pronck in af-komst van gheslacht.Ga naar voetnoot825 Die schoone die verciert is met veel goede gaven, En om wiens minne gunst men d'Hoffelijckst siet dravenGa naar voetnoot827 Met meenight voor haer deur. Die schoone die verheught Door 't sedighe gelaat, de adelijcke jeught,Ga naar voetnoot829 830[regelnummer] Ter plaetsen daer zy is. Die schoone die my jondeGa naar voetnoot830 Dat ick my roemen mach te hebben haer ontbonden De Maeghdelijcke bant. En dat ick alle dach,Ga naar voetnoot832 Wanneer het my gevalt ter sluyck by komen mach.Ga naar voetnoot833 En dat hier door, om dat ick haer alleen hebb' slechtlijckGa naar voetnoot834 835[regelnummer] Belofte toegheseyt van haer te trouwen echt'lijck, Dat sonder zy te voor de grondt mijns harten wist,Ga naar voetnoot836 En alleen door den eedt die ick swoer, heeft gegistGa naar voetnoot837 Dat mijn hart alsoo was, gelijck mijn woorden waren; Daer meenigh maeghd door is, vaeck qualijck mee ghevaren:Ga naar voetnoot839 840[regelnummer] Daer ick met valsche schijn, mijn trouw aen hadd' belooft, Hun latende daer na als d'eer hun was ontrooft.Ga naar voetnoot841
[pagina 137]
Maer tot noch toe ben ick ghebleven gantsch volstandighGa naar voetnoot842 In liefde tot Margriet: 't sy dat ick was uyt landigh, Of selver hier in't Hof. Tot haer soo streckt mijn sin,Ga naar voetnoot844 845[regelnummer] Dat ick niet liever dan alleen by haer en bin: Ja soo seer dat ick niet nalaten kan te swerven Ghestadigh voor haer deur op hoope van te werven Het lodderlijck gegluer haer lieffelijcks ghesicht,Ga naar voetnoot848 't Welck in dees jonghe borst, eerst heeft den brandt ghesticht, 850[regelnummer] En soo ick my dit schaem te plegen alle dagen, Ick send mijn dienaer dan by haer en doe haer vraghen; Ghelijck ick hebb' ghedaen, wanneer het haer belieft Dat zy my met een praet, of ander gunst gerieft, Nu 't wordt vast laet, mijn jongh vertoeft te komen,Ga naar voetnoot854 855[regelnummer] Ick mach gaen 't is geen roy, hier langh te blyven dromen.Ga naar voetnoot855
Ga naar margenoot+Vierde uytkomst. Juffer Margrieten Vader in Priesters kleedingh daer hy de Priester toe gekoftGa naar voetnoot- heeft hoort haer biechte onbekent, daer na in sijn gewoonlijcke kleedinge t'huys synde, bestraft haer van haer ongebonden en wulps leven. Juffer Margriet, haer Staet-dochters, de Priester, eyndelyck haer Vader.Ga naar voetnoot- margriet Fijtjen gaat haalt mijn Paternoster en Mesael,Ga naar voetnoot856 Met mijn Sluyer of Cresp, en 't ander altemael;Ga naar voetnoot857
[pagina 138]
Gaet ras ick verwachtje! Claertjen ick gae te kercken,Ga naar voetnoot858 Wilt onderwijl aen 't goet, met vlijt en sinnen wercken.Ga naar voetnoot859 claertjen 860[regelnummer] Ick sal het doen Me-vrou. Gaet binnen. fytjen Hier ist Me-vrou by een.Ga naar voetnoot860 margriet Seer wel kom gaet met my. fytjen Ick sal Joffer gaet heen.Ga naar voetnoot861 Sy gaen in. Juffer margriet komt by de Priester (of haer Vader vermomt) die achter een gordijn zit. Sy knielt voor hem neer en zeydt. Ick arme sondigh mensch, bekenne, en belye De sonde, die mijn ziel bevechten, en bestrye:Ga naar voetnoot863 Ach Heer! ach! ick beken, met zuchten, en getraen 865[regelnummer] De sonde; waer me ick mijn Schepper heb misdaen.Ga naar voetnoot865
[pagina 139]
Mijn Heer; ick bid dat u gelieft mijn biecht te hooren, En bidt voor my aen Godt; dat gramschap noch Godts toorenGa naar voetnoot867 In sijn verbolgentheydt, my drucken niet te seer. biecht-vader Kom dochter, kom mijn kindt, en knielt ootmoedigh neer: 870[regelnummer] Belijd voor uwen Godt, en my Gods dienaer mede, In welcke sonden ghy u plicht hebt overtrede. margriet Ick moet bekennen, ach! hoe wel ick qualijck kan, Dat ick mijn trouw verlooft heb aen een Edelman,Ga naar voetnoot873 Die my van die rijdt af, tot min heeft aengedreven,Ga naar voetnoot874 875[regelnummer] Soo dat ick hem (oy me!) mijn maeghdom heb gegeven.Ga naar voetnoot875 biecht-vader Wel, dochter, segh my voorts hoe dat dit is gheschiet, Wast met u Vaders wil? margriet Neen Heer. biecht-vader Weet hy 't dan niet? margriet Ach neen, waer over ick my op het hoochst beklaege.Ga naar voetnoot878
[pagina 140]
biecht-vader Ghy, Dochter, hebt u hier seer qualijck in ghedrage, 880[regelnummer] Ghy hebt u lelijck hier vergrepen tegens Godt, Ga naar margenoot+Lichtvaerdich overtreen sijn heylighe ghebodt. Want Godt ghebiedt men moet hier in sijn Ouders kennen. Doch, Dochter, soo der in u hert meer sonden bennen Ontdeckse. margriet Daer is niet, mijn Heer, dat my beswaert,Ga naar voetnoot884 885[regelnummer] Al wat ick heb misdaen is al gheopenbaert.Ga naar voetnoot885 biecht-vader Tot sonds versoening offert Gode u ghebede,Ga naar voetnoot886 Sijn grati sy met u, en gaet hier me in vrede. Margriet gaet na huys. margriet Kom Fijtjen gaenwe t'huys, my dunckt het wordt heel spade. fytjen 't En is maer vijf Me-vrou.Ga naar voetnoot889 margriet Dan en macht niet schaden. Gaen 't Thoonneel wat om.Ga naar voetnoot- 890[regelnummer] Klopt aen de achter poort dat Vader niet en hoort.Ga naar voetnoot890
[pagina 141]
fytjen Waer is Claertjen ick klop en niemant komter voort?Ga naar voetnoot891 margriet Klop hart, waer is het Volck, ick loof niet datse slapen?Ga naar voetnoot892 Of achter in den Hof, aen 't Juffere rack vergapen.Ga naar voetnoot893 fytjen Daer komt yemandt soo 'k sie, 't is u Vader Me-vrou, margriet 895[regelnummer] Wat jaeght den ouden Man in 't koele avonts-douw. vader van margriet Wel dochter sydy daer, hebt ghy u gaen vermeyen?Ga naar voetnoot896 margriet. Neen Vader uyt den dienst, die is nu eerst gescheyen,Ga naar voetnoot897 Daer kom ick soo van daen. vader Dats wel gedaen mijn kint, Siet datje soo volhert gelijck ghy nu begint. 900[regelnummer] Gaet Fytjen ghy in huys, wy sullen hier wat kouten.
[pagina 142]
fytjen Ick gae Heer. vader Mijn dochter ick moet my verstouten Als Vader toe behoort, die sorgh draeght voor sijn kinders,Ga naar voetnoot902 Te seggen u het geen, dat my dunckt van veel hinders;Ga naar voetnoot903 Dat is dat ick vermerck dat ghy soo vryelijck praet 905[regelnummer] Met een soo lichte quant als ick oyt sach op straet,Ga naar voetnoot905 Of in het Hof, vol drogh, meenedich en wanlaten,Ga naar voetnoot906 Die meenigh Edel maeghd heeft van haer eer gaen praten,Ga naar voetnoot907 En dan noch met haer spot, wacht u voor sulcken quant, Hoe wel ick hoor ghy hem verheven hebt tot SantGa naar voetnoot909 910[regelnummer] Van uwe wulpse Min, siet toe dat sulcx ten oorenGa naar voetnoot910 Van my doch niet en komt, ick sou 't niet kunnen hooren. Ick liet u van my gaen, niet als een kindt maer vreemt,Ga naar voetnoot912 Dus siet toe watje doet, en wie oock datje neemt, Keurt niemandt sonder my, laet my maer zijn de rader,Ga naar voetnoot914 915[regelnummer] Ick ben de naest, en sorgh voor u als een trouw Vader. Ick hoor dat Roemer heeft van u beloft en trouw,Ga naar voetnoot916 Dat ick in geenderwijs mijn leven toestaen souw.Ga naar voetnoot917 Foy Margariet wat's dat? sout ghy u soo vergeten, Soo wensch ick dat de doodt u van jongs hadd' verbeten.Ga naar voetnoot919 920[regelnummer] Met Roemer, Roemer, O, ick sach u liever doodt, Soo was ick uyt de sorgh, en ghy oock uyt de noot.
[pagina 143]
margriet Mijn Vader hebb' ick oyt 't geen dat de dochters plicht // is In 't minst over getreen, of waant ghy dat soo licht // isGa naar voetnoot923 Ga naar margenoot+De neyging mijns Natuur, dat yemandt 't sy wie 't zy 925[regelnummer] Ontrooven sal mijn eer met een gheveynsd' ghevry? Neen Vader denckt dat niet, u dochter is te eerlijck,Ga naar voetnoot926 Want soo 't soo waer denckt vry dat sy niet souw begeerlijckGa naar voetnoot927 Sijn om te volghen na, 't geen ghy aen my ghebiedt, Dus acht geen klappers tongh, sy sijn te looven niet.Ga naar voetnoot929 vader 930[regelnummer] U vrye ommegangh gebruyckt met jonge knapenGa naar voetnoot930 Doet seggen hun, ghy hebt, by dees of die gheslapen: Dan seghtmen 't Roemer is of een Vechthardus weer, Maer speeltme niet dien treck, of ick weet oock een keer,Ga naar voetnoot933 Ick weet voorseecker dat de Dochters hebben sinnen,Ga naar voetnoot934 935[regelnummer] Dat sy soo keurigh zijn als Jonghmans in het Minnen.Ga naar voetnoot935 margriet Hoe waent ghy Vader noch ick liefde hebb' geset,Ga naar voetnoot936 En wispelturigh wil van d'een op d'ander bedt: Of dat ick d'eerbaerheydt in 't minst hebb' overtreden,Ga naar voetnoot938 Of dat ick sonder raedt van u mijn wil bestedenGa naar voetnoot939 940[regelnummer] In d'Echt, met yemandt ach! vertrouwt ghy my sulcx toeGa naar voetnoot940
[pagina 144]
Daer ick mijn leven niet sonder u weet yets doe.Ga naar voetnoot941 Mistrout ghy my dan noch, ach! Vader laet my hoedenGa naar voetnoot942 Van yemandt van u huys om schuwen quaet vermoeden.Ga naar voetnoot943 Sy weent. vader Ghy weent wel dochter ja, soo doet de CocodrilGa naar voetnoot944 945[regelnummer] Wanneer hy menschen vanght of yemandt heeft te wil.Ga naar voetnoot945 Kom gaen wy nu in huys, en erkaut wel mijn reden,Ga naar voetnoot946 Soo ghy dat grondich doet, dan ben ick wel te vreden.
Vyfde handeling. De knecht van Roemer, Roemer, Claertjen. knecht. Myn Heer ick hebb' gheweest by Juffer Margariet, En vraeghde uyt u naem oft te pas quam of niet 950[regelnummer] Dat ghy in d'avondt-stondt, met haer mocht deviseeren;Ga naar voetnoot950 Sy excuseerden haer door 't versoeck van ander Heeren,Ga naar voetnoot951 Hoewel ick niemandt sach als Vechthart soo 't my docht, Die weeck doen hy my sach, en hiel hem of hy socht Yets achter 't linde-laen; daer de Liguster-haghen 955[regelnummer] De kennis sijns persoons my uyt 't ghesicht ging dragen.Ga naar voetnoot955 Sy sach wel dat ick keeck soo yverigh na hem toe,Ga naar voetnoot956
[pagina 145]
Daerom sloot sy de deur: ick lachten om 't ghedoe Dat sy verlegen was, ick sach haer voorts in 't aensichtGa naar voetnoot958 En sach sy was soo bleeck ghelijck het bleecke Maenlicht: 960[regelnummer] Ick nam mijn af-scheyt voort, en dacht die Joncker soecktGa naar voetnoot960 Geen Roosjens in 't prieel, maer Juffer wel gedoeckt:Ga naar voetnoot961 roemer Wat segje daer jy guyt mijn Juffer sal 't wel laten.Ga naar voetnoot962 knecht. Nochtans sach ick haer eerst door een spleet vriend'lijck praten. Ga naar margenoot+ roemer Wast Vechthart dieje saeght! knecht Ja 't Heer, of't was sijn Geest. roemer 965[regelnummer] Wat voor antwoordt is dat? seght of hy 't is geweest. knecht Ja 't Heer, na ick het meen, en vast oock souw ghelooven. roemer Souw my die schelm en guyt soo van mijn Juffer rooven? Neen dat en lijdt ick niet, ick wil van stonden aenGa naar voetnoot968
[pagina 146]
Met een opsette moet hun beyde steuren gaen:Ga naar voetnoot969 970[regelnummer] En wil dien roover 't hart gaen uyt sijn lijve rijten; En al sijn inghewant gaen voor de honden smijten. O deghen staet my by, kom doen wy d'Offerhandt,Ga naar voetnoot972 Van dien vervloeckten drogh, en eer vergeeten quant: Kom gaen wy eer hy vliet, ick wil hem gaen verrassen, 975[regelnummer] En dese handen beyd in sijnen bloede wassen. knecht Mijn Heer hier komt haer Maeght.Ga naar voetnoot976 roemer Waer isse? Wat wilt sy? claertjen Mijn Heer Me-vrouw u groet, en wenscht u aen haer zy; Dees Brief die sendtse u, wilt d'Inhout daer van lesen. roemer Dat sal ick doen schoon hart. Hy kust den Brief, breecktse op en leestse.Ga naar voetnoot- knecht Nu is hy weer genesen, 980[regelnummer] Strax was hy dol en mal, nu ghedwee als een schaep. roemer Seght Me-vrouw 't sal gheschien, ja eer dat ick noch slaep.
[pagina 147]
claertjen Wel Heer. gaet binnen. roemer Wat seyje flus, dat's ommers nu al logen.Ga naar voetnoot982 knecht Mijn Heer het geen ick sey, dat sach ick met mijn oogen. roemer 't Ghesichte vaeck bedrieght, ick g'loof Me-vrouwen brief;Ga naar voetnoot984 985[regelnummer] Hoe souw sy sulcx doen, neen sy heeft my al te lief; Ick acht nu geen gesegh, laet Vechthart vry wat heng'len,Ga naar voetnoot986 Hy vindt niet wat hy soeckt sy laet hem so wat beng'len,Ga naar voetnoot987 En geckt met hem als blijckt, nu 't is genoech ick ga,Ga naar voetnoot988 Gaet voor en siet na 't mael oft reed is, ick volgh na.Ga naar voetnoot989	[tekstkritische noot]Tweede bedrijf in groot kapitaal; Eerste uytkomst cursief - Periosta in 1638 en 1644 Periosto - 618 sierletter W over 4 regels. voetnoot618 met redens keur: met het oordeel des onderscheids; zie voor de aanhalingstekens blz. 215. voetnoot621 is dat hem enz.: is hetgeen hem vóór alle andere dingen rampzalig maakt. In plaats van de puntkomma achter mensch leze men een komma; de puntkomma achter verdoemt is overtollig. voetnoot622 wy keuren 't een voor 't ander: wij vellen een averechts oordeel. De auteur gaat over op een meer subjektieve formulering door niet meer te spreken van de mens, maar van wij en ons. voetnoot624 mollich: als een mol. voetnoot626 brommen van: pochen op; komt vooren: overkomt, overvalt. [tekstkritische noot]651 al in 1638 en 1644 als voetnoot632 Hy gaept ... doen: hij kijkt met aandacht naar hetgeen anderen doen. margenoot+ C 4 r^o voetnoot633 En star-ooght enz.: en houdt zijn oog strak gevestigd op zijn waandenkbeelden, doordat zijn blik misleid is. voetnoot634 Omsweeft met op-mercks oogh: ga door de wereld met een opmerkzame blik; haer:* hun (nl. van de mensen). voetnoot635 onderwinden: beproeven, ondernemen. voetnoot637 staets-genot: het genot van een hoge positie. voetnoot639 dwalingh gang: dwalende voortgang, dwaalwegen; grondkundich kunnen malen: met volledige kennis van zaken kunnen afschilderen. voetnoot641 als: dan. voetnoot642 ondersocht ... na: stelde een onderzoek in naar. voetnoot643 En leyden selfs enz.: en stelde zelf de kracht van mijn geleerdheid te werk (leyden, van leggen; het murch: het merg, het krachtigste). voetnoot644 naer: na. voetnoot645 Natuurlijck: op natuurlijke wijze, doordat het in de menselijke natuur ligt. voetnoot646 doen: toen. voetnoot647 versuymloos: zonder nalatigheid, zonder er iets aan te kunnen doen. voetnoot649 En minder enz.: en wat hij zo vurig liefheeft (mij) nog minder dan niets (toescheen). voetnoot650 vermaeckte: anders (en wel: beter) maakte (vgl. MNW VIII, kolom 2987 en Oudemans TWH, blz. 379). voetnoot652 dat: als. voetnoot654 schuwe: wilde, woeste (zie Kiliaen, Etymologicum II, blz. 572 i.v. schouw). voetnoot655 aendacht: vrome overpeinzing. voetnoot656 van: voor, om. voetnoot657 onlust: toestand waarmee ik geen vrede heb. voetnoot659 en hy enz.: terwijl hij van kwaad tot erger vervalt. voetnoot660 't feylt: het mankeert. voetnoot661 voorgang: voorbeeld. voetnoot662 seldsaem: wonderlijk, zonderling; gaet verscheyden: verschillend maakt. voetnoot663 sulcx: dit, nl. dat haar zoon van kwaad tot erger verviel; leyden: verdragen. voetnoot665 door de ommegang: doordat men ermee verkeert, in aanraking komt; toe troont: meesleept, verleidt. voetnoot666 Dit wijst vooruit naar het eig. lijd. vw. bij leert, nl. vs. 667-671; School-vrouwe: leermeesteres (het Hof wordt dus vrouwelijk gepersonifieerd). voetnoot668 twistigh achterklap: twistzieke kwaadsprekerij. voetnoot669 tot Hoerery een trap: bijstelling bij dronck: een trede, een opstap die tot ontucht leidt. voetnoot671 duyv'leryen: ergerlijke praktijken. voetnoot672 hoe slady gae: hoe (weinig) acht sla je op. voetnoot673 Die verwijst naar u (vs. 672) of misschien naar Soon. voetnoot675 korten enz.: de dwaze vleugels van je wulpsheid kortwieken. voetnoot676 roemt ... daet: poch je zonder iets te doen. [tekstkritische noot]Tweede uytkomst cursief. margenoot+ C 4 v^o voetnoot679 blauwe bloemen: waardeloze of bedrieglijke verzinsels (zie WNT II, kolom 2796). voetnoot680 In ... ree: je bent altijd klaar om ruzie te maken; also: even. voetnoot681 denckt: denk toch na; eer 't schiet: voordat het gebeurt, voor het tot vechten komt; voor 't bloedigh onderlaegh: vóór de bloedige nederlaag.* voetnoot682 beurt: gebeurt. voetnoot683 wat sant enz.: welke heilige zal mij nu, ach, redding brengen. voetnoot685 u behouding: je behoud, redding; wel-vaert: welzijn; baet: (zedelijke) verbetering. voetnoot686 sinnen: gedachten, gezindheid. voetnoot- leest syn Pater noster: bidt een rozenkrans. voetnoot689 swingh: oogwenk (zie Oudemans WB, blz. 385). voetnoot693 een dou: een stoot, een por. voetnoot694 bloode: laffe, bange. voetnoot695 verkort: te kort gedaan; haest: weldra. voetnoot697 schende faem: eerrover; van veerst: van op een afstand. voetnoot699 bloedt: sukkel; waer het een aer: als het nu een ander was; En laetje enz.: vergis je niet. voetnoot700 Dat kostje: dat is voor jou bestemd, dat geldt jou; Al ree: vooruit. voetnoot701 Hout: houd op; set u selfs in stilt: wees bedaard. voetnoot702 als alle enz.: dan alleen maar ellende en verdriet. voetnoot703 om ... behouwen: om het behoud van mijn eer. voetnoot705 ghekrocht: gejammerd, gekermd (WNT VIII, kolom 298). voetnoot706 dees gladde klingh: met deze gladde kling. Of: deur-booren: door het lichaam steken? margenoot+ D 1 r^o voetnoot709 klaer: paraat; soo is expletief. voetnoot710 teghen ... afgekurven: eerst met mij afgerekend.* voetnoot712 d'outs: de oudste. voetnoot713 soo je meugt: zoals je wil; de naest daer aen: het eerst aan bod. voetnoot716 op: tegen; voortocht: de eerste aanval; mijn: aan mij. voetnoot718 die bloode guylen: die laffe lummels. voetnoot719 gangh: gang, d.w.z. ‘ieder der afzonderlijke aanvallen waarbij men op zijn vijand afgaat en waarbij men zekere handgrepen naar de regelen der schermkunst moet verrichten’ (Van Dale⁸, i.v. onder 2); druylen: treuzelen. voetnoot720 u Vader hoort: luister naar je vader. voetnoot722 hontskop: verachtelijk, nietswaardig wezen; WNT VI, kolom 903, geeft als vindplaats alleen II Sam. 3:8; pal: gereed voor het gevecht; snoo verrader: laaghartige bedrieger. voetnoot723 voor mij enz.: ik heb nog meer recht op hem. voetnoot724 dat hoort my: dat (nl. het duel) komt mij toe. Men leze achter logenaer een komma; die achter klingh is overtollig. voetnoot725 snoo: boosaardig; Quoljon: waarschijnlijk een gevreesde schermer; verwaentheydt: verwatenheid; vingh: overmeesterde; het onderw. hierbij is dees klingh.* voetnoot728 hoe: hoede. voetnoot729 eerst heeft gekeurt: als de eerste heeft gekozen. voetnoot731 best: het beste. komt vrij met u darde: komen jullie maar op met je drieën (Stoett § 102; Weijnen Z.T. § 92). voetnoot733 Dan zijt g' een Rodemondt enz.: je bent alleen dan een held, als iemand je helpt.* voetnoot734 Ick ... stroo: ik vind je geen knip voor je neus waard. voetnoot735 reed: gereed. voetnoot736 Verweerdu benj' een Man: verdedig je als je een kerel bent; lijd': duld. voetnoot737 Of liever enz.: of je moet eerst maar liever met mij vechten; Noch ick enz.: ik ook niet, kijk dus maar uit. voetnoot739 uyt geeyscht: uitgedaagd. voetnoot740 Hout Vechthart rust: hou je bedaard, Vechthart. voetnoot741 Besoecken: onderzoeken, beproeven. voetnoot742 Ick ben tevreen: goed, accoord. voetnoot743 Ick meen enz.: ik denk dat je daar spoedig berouw van zult hebben. Vechthart richt zich hiermee tot Koenraet naar aanleiding van diens uitdaging in vs. 741. voetnoot745 Dat: vooruitwijzend naar die 't doet enz. margenoot+ D 1 v^o voetnoot746 de bane ons: de weg voor ons vrij. voetnoot747 om u enz.: voor jou noch voor iemand bang. voetnoot748 Vermaledijt gheslacht: vervloekte kerels (tot Vechthart en Koenraet, die in het nauwelijks begonnen gevecht van Roemer met Lichthart tussenbeide komen). voetnoot749 se: verwijst naar gevecht, ondanks het genusverschil. voetnoot750 den aengangh: de eerste gang (vgl. vs. 719). voetnoot751 beurt: te beurt valt. voetnoot753 en wil niet: wil niet (en is deel van de ontkenning). voetnoot754 Werpt: nl. de dobbelsteen voor het loten (vs. 750). voetnoot755 Dat: omdat. voetnoot757 gevolgh en treyn: zijn gevolg, zijn manschappen (tautologie). voetnoot758 haest: snel, spoedig. Voor de imperatief met voorbepaling zie Overdiep, § 173. voetnoot759 daer valt: enz.: we zijn niet van plan lang te noden, aan te dringen. voetnoot- met 't ghelaet: door hun houding. voetnoot765 bloodt: zonder je voldoende te beschermen. voetnoot766 dat om een haver strootjen: en dat nog wel om een futiliteit, om niets. voetnoot767 een kootjen: een kleinigheid (WNT VII, tweede stuk, kolom 5463). voetnoot769 En wie ... soeckt: en wie het (nl. het vechten) dikwijls als eerste zoekt; stijf: dood. voetnoot770 braef: goed, voldoening gevend; met een heel huyt: heelhuids. voetnoot771 braef: fier, moedig; met deze woordspeling verwerpt Roemer de ‘brave’ betekenis waarin zijn vader het woord braef gebruikt; sichs revengeert: zich wreekt.* voetnoot773 de wil: het plezier; al leydt hy: enz.: al ligt hij overwonnen. voetnoot774 koppen: onthoofden, ter dood brengen. voetnoot775 Die ... waecken: wie het gerecht niet kan ontlopen, moet ervoor zorgen niet onthoofd te worden; of: wie het duelleren niet kan vermijden, moet ervoor zorgen niet met het gerecht in aanraking te komen.* voetnoot776 Dit recht enz.: dit (aardse) recht is nog niets; hier naer: hierna, nl. na dit leven. voetnoot778 haest: weldra, spoedig. voetnoot779 een aer: voor een ander. margenoot+ D 2 r^o [tekstkritische noot]Derde uytkomst cursief - 782 sierletter O over 4 regels. voetnoot782 ons broot-kost slavernye: onze slavernij terwille van ons dagelijks brood. voetnoot783 staage: voortdurende; en selden enz.: en verheugen ons zelden. voetnoot785 niet: niets; dan gaen wy after 't gat: dan worden we de deur uitgezet, ontslagen.* voetnoot787 hy is de naeste: hij is de volgende die geroepen moet worden.* voetnoot789 waer ick vaer: waar ik ook heen ga. voetnoot791 rinckincken: rondspoken. voetnoot793 of roept enz.: of roep aan de meid, dat ze me licht brengt. voetnoot795 later: laat er (er verwijst naar gecke kuren); of selden enz.: of in elk geval gebeurt het maar zelden dat ze verzuren. voetnoot797 mutsert: takken; dat: zodat het. voetnoot800 Sijn, jy weet wel: z'n ..., je-weet-wel. voetnoot801 poppe goet: geslachtsdelen. voetnoot803 eerzen: achteruit gaan. voetnoot804 spoortmen niet te strack: doe me de sporen niet te strak aan de voeten. voetnoot805 gaillard: gaillarde (snelle dans in driedelige maat). voetnoot806 Noch: ook, verder. Hierna onderbreekt Willighart zichzelf met hout: pas op. voetnoot807 Hoe vloyden enz.: wat zou hij me dan afranselen (WNT XXI, kolom 2362). voetnoot810 kouten: zou praten. voetnoot811 Dees na-middagh: vgl. vs. 950 en zie blz. 33; op-souten: uitstellen.* voetnoot812 dat zy enz.: laat ze het me dan doen weten. voetnoot813 Gaet wacker enz.: ga vlug heen en (kom vlug) terug. voetnoot815 niet: niets; druckigh: droevig. voetnoot816 krijght: krijg het. [tekstkritische noot]818 boeten in 1638 en 1644 botten voetnoot818 streckt: aanzet, drijft; boeten: bevredigen.* margenoot+ D 2 v^o voetnoot823 ten toon leyt: vertoont, met haar pronkt (leyt van leiden). voetnoot825 En met enz.: en die geacht wordt van de aanzienlijkste afkomst te zijn (samentrekking van is gheacht). voetnoot827 om wiens minne gunst: om de gunst van wier liefde; d'Hoffelijckst: de aanzienlijksten (WNT VI, kolom 851). voetnoot829 't sedighe gelaat: haar ingetogen gedrag; lijd. vw. bij verheught (pers. vorm) is de adelijcke jeught. voetnoot830 jonde: vergunde. voetnoot832 En dat ick enz.: afhankelijk van jonde (vs. 830). voetnoot833 by komen: bij haar komen. Het pron. object haer is weggelaten. Vgl. WNT II, kolom 2616, i.v. Bijkomen (2). voetnoot834 En dat hier door: en wel hierom; slechtlijck: eenvoudigweg. voetnoot836 Dat sonder zy: en wel zonder dat ze. voetnoot837 heeft gegist: de conclusie heeft getrokken. voetnoot839 Daer meenigh maeghd enz.: waardoor menig meisje slecht te pas gekomen is; mee is overtollig. voetnoot841 latende: in de steek latende. [tekstkritische noot]Vierde uytkomst cursief; het opschrift romein, groot corps. voetnoot842 volstandigh: standvastig. voetnoot844 Of selver hier in 't Hof: of hier aan het hof zelf; Tot haer* enz.: mijn verlangen gaat zo sterk naar haar uit. voetnoot848 Het lodderlijck gegluer enz.: de vriendelijke, lieftallige blik uit haar ogen. voetnoot854 vast: al; mijn jongh enz.: mijn knecht treuzelt met zijn komst. voetnoot855 mach: kan wel; 't is geen roy: het komt niet te pas (WNT XIII, kolom 1241). margenoot+ D 3 r^o voetnoot- Juffer Margrieten Vader; gekoft:* omgekocht; onbekent: zonder herkend te worden; ongebonden: bandeloos. voetnoot- eyndelijck: Margriets vader komt eerst bij vs. 896 in zijn eigen kwaliteit op. voetnoot856 Paternoster: rozenkrans; Mesael: missaal. voetnoot857 Cresp: sluier van dunne doorschijnende, meestal gekroesde wol of zij; meestal zwart (krip). (WNT VIII, kolom 165.) [tekstkritische noot]Het opschrift boven vs. 862 romein, groot corps. voetnoot858 ick verwachtje: ik wacht op je. voetnoot859 't goet: het linnengoed; (met) sinnen: opgewekt, met lust; met is samengetrokken. voetnoot860 ist: is het, nl. wat in vs. 856-857 gevraagd is. voetnoot861 Ick sal: ik ga met u mee; gaet heen: gaat u voor. voetnoot863 De sonde: de zonden. In de volgende bijzin is die het onderwerp; in bestrye zal de meervouds-n terwille van het rijm weggelaten zijn. (Vgl. ook overtrede in vs. 871.) voetnoot865 mijn Schepper enz.: jegens mijn Schepper heb gezondigd.* voetnoot867 dat: opdat. voetnoot873 mijn trouw verlooft heb: mijn trouwbelofte heb gegeven (vgl. ook vs. 916). voetnoot874 min: lichamelijke liefde. voetnoot875 oy me: uitroep van smart; navolging van het ital. oime (grieks oimoi). Zie WNT X, kolom 103. voetnoot878 waer over ick enz.: waar ik me erg ongelukkig door voel. margenoot+ D 3 v^o voetnoot884 Ontdeckse: vertel ze dan; niet: niets. voetnoot885 al (het tweede): allemaal. De betekenis ‘reeds’ is echter niet uitgesloten (vgl. de aantekening bij vs. 541). voetnoot886 offert (geb. wijs): offer. voetnoot889 't En is maer vijf: 't is pas vijf uur.* Zie ook blz. 34. voetnoot- Gaen 't Thoonneel wat om: lopen een paar keer het toneel rond. voetnoot890 dat: opdat; niet en: niets. voetnoot891 komter voort: komt er naar voren, komt te voorschijn. voetnoot892 loof: geloof. voetnoot893 Juffere rack: laan waar de ‘juffers’, huwbare meisjes van goede stand, plachten te wandelen; vergapen: met bewondering staan kijken.* voetnoot896 hebt ghy enz.: ben je wezen wandelen. voetnoot897 uyt den dienst: (ik kom) uit de kerkdienst; die is nu: enz.: die is nu pas afgelopen, uiteengegaan. voetnoot902 Als Vader toe behoort: zoals de plicht is van een vader. voetnoot903 dat my dunckt enz.: wat mij erg hindert. voetnoot905 lichte quant: lichtzinnige knaap. voetnoot906 vol drogh enz.: vol bedrog enz. (bep. bij een soo lichte quant); wanlaten: zich misdragend. voetnoot907 heeft van haer eer enz.: door mooie woorden heeft verleid (zie WNT XII, tweede stuk, kolom 3909). voetnoot909 Sant: heilige. voetnoot910 sulcx: dit verwijst naar vs. 907 en 908a; de vader houdt zich nog alsof hij het ergste niet weet. De vzn. 909 en 910a behoeven immers niet te betekenen, dat Margriet inderdaad haar eer verloren heeft. voetnoot912 Ick liet u enz.: ik zou je van mij wegzenden; vreemt: als een vreemde. voetnoot914 Keurt: kies; rader: raadgever. voetnoot916 beloft en trouw: een trouwbelofte. voetnoot917 mijn leven: mijn leven lang, bij mijn leven. voetnoot919 van jongs: toen je nog een kind was; verbeten: eig. dood gebeten. voetnoot923 licht: lichtzinnig. margenoot+ D 4 r^o voetnoot926 eerlijck: eerbaar, fatsoenlijk. voetnoot927 denckt vry: denk dan maar gerust, wees er dan maar zeker van; begeerlijck: begerig. De vzn. 927-928 moeten blijkbaar een bewijs uit het ongerijmde vormen. voetnoot929 looven: geloven. voetnoot930 gebruyckt (verl. deelw.): die je hebt onderhouden. voetnoot933 Maer speeltme enz.: maar haal me zulke streken niet uit, of ik weet er raad op (WNT VII, kolom 1962). voetnoot934 Dochters: jonge meisjes; sinnen: sexuele verlangens. voetnoot935 soo keurigh: even nieuwsgierig, even begerig naar nieuwe ervaringen. voetnoot936 Hoe waent ghy ... geset: hoe kunt u nu (d.i. na vs. 922-929) nog denken, vader, dat ik verliefd ben; voor het ontbreken van dat zie Weijnen Z.T. § 104.* voetnoot938 Of dat: of denkt u dat. voetnoot939 mijn wil besteden In d'Echt: wil trouwen. voetnoot940 vertrouwt ghy ... toe: denkt u zoiets van mij. [tekstkritische noot]Vyfde handeling in groot kapitaal - 948 sierletter M over 4 regels. voetnoot941 Daer: terwijl; mijn leven: mijn leven lang; sonder u weet: zonder dat u het weet. voetnoot942 laet my hoeden: laat toezicht op mij houden. voetnoot943 om schuwen: om te schuwen, te vermijden (zie Weijnen Z.T. § 90). voetnoot944 Cocodril: voor de woordvorm zie WNT VIII, kolom 312. voetnoot945 heeft te wil: in zijn macht heeft.* voetnoot946 erkaut wel mijn reden: denk nog eens goed over mijn woorden na (erkaut: herkauw). voetnoot950 deviseeren: praten (fra. deviser). voetnoot951 door 't versoeck: wegens het bezoek (Oudemans WB, blz. 448). voetnoot955 de kennis enz.: hem aan mijn oog onttrokken. voetnoot956 na hem toe: in zijn richting. voetnoot958 Dat sy verlegen was: namelijk om haar verlegenheid. voetnoot960 voort: terstond. voetnoot961 wel gedoeckt: met een mooie sluier om.* voetnoot962 guyt: schavuit. margenoot+ D 4 v^o voetnoot968 lijdt: duld. voetnoot969 Met een opsette moet: woedend.* voetnoot972 doen wy ... quant: laten we die vervloekte bedrieger en eerloze schelm gaan doden. voetnoot976 Maeght: dienares; wilt: wil (zie Weijnen Z.T. § 44). voetnoot- breecktse op: scheurt die open. voetnoot982 flus: zoëven; al: allemaal. voetnoot984 Me-vrouwen brief: de brief van mijn vrouwe, mijn geliefde (zie de aant. bij de toneelaanwijzing na vs. 855). voetnoot986 Ick ... gesegh: ik hecht nu geen betekenis aan praatjes. voetnoot987 sy laet hem enz.: ze houdt hem zo'n beetje aan het lijntje.* voetnoot988 geckt ... blijckt: houdt hem klaarblijkelijk voor de gek. voetnoot989 siet na 't mael oft reed is: kijk of het eten klaar is.

Vorige Volgende

Tweede bedryf.

Eerste uytkomst.

Tweede uytkomst.

Ga naar margenoot+Derde uytkomst.

Ga naar margenoot+Vierde uytkomst.

Vyfde handeling.