Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Groot lied-boeck (1975-1983)

Informatie terzijde

Titelpagina van Groot lied-boeck
Afbeelding van Groot lied-boeckToon afbeelding van titelpagina van Groot lied-boeck

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (13.95 MB)

XML (3.28 MB)

tekstbestand






Editeurs

A.A. Keersmaekers

F.H. Matter

Garmt Stuiveling

C.F.P. Stutterheim

P.J.J. van Thiel

F. Veenstra

C.A. Zaalberg



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Groot lied-boeck

(1975-1983)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 199]
[p. 199]

IV Aenspraeck vande Petemeuy, tot de Neef

I: 53-55

Boertig gedicht in dialoogvorm, waarin de peettante haar blijkbaar weinig toeschietelijke neef aanspoort tot een huwelijksaanzoek, dat overigens door haar al met de oom van het rijke meisje bedisseld is. Het lied is een pendant van het hierop volgende.

Beginregel: Marten Aepjes eerje gaet

Vindplaatsen: Apollo 1615: 49-50, met illustratie, naam en kenspreuk; Geestigh Liedt-Boecxken 1621: 11-15; Groot Lied-boeck 1622: 7-8; Lied-boeck 1644: 2-3; Liedt-boeck 1677: 3; Kalff 1890: 223-225; Knuttel 1929: 120-121; Van Rijnbach 1944: 37-39.

Omvang: 54 verzen, negen strofen van 6 regels, met een steeds identieke refreinregel.

Versvorm: overwegend trocheïsch metrum met vier heffingen, maar in talrijke vzn. ritmische afwijkingen: vs. 2, 13, 20, 21, 23, 28, 33, 34 enz.

Rijmschema: a b a b c c; vanwege het refrein zijn alle rijmen c gelijk, maar het rijmwoord in de vijfde regel van iedere strofe verschilt.

Melodie: Matter 1979, blz. 47, 52-54.

Varianten
Groot Lied-boeck 1622 Apollo 1615
- titel, zie boven Boeren-clucht
1 Marten Maerten (passim)
2 hoort blijft
3 'k Raeje Ick rae je
4 ien lutje byje een lutje by jou
5 Brangjes Branckjes
7 by de over
9 Hoortme Hoort mijn
11 gy je
13 die sin de sin
14 jy moytjes byje je moeytjes na jou
15 men mijn
16 Trouwen Trouwe
gy je
19 werrelt van een wereld vannen
23 Duyvendrecht van Duvendrecht
25 Neefje, gaeje Wel neefjen wilje
27 ien een
28 Je sloncksje Jou sloncksien

[pagina 200]
[p. 200]

29 me kijnt dat was mijn kijndt dat is
32 Sin j' Benje
Symen Simens
33 Stijn Trijn
34 Pieter Paters dochter Claertje Klonters en van
37 Jongers jongens
hadden langt hebben lankt
39 Brechjes Brechtjens
an aen
40 'k Sie Ick sie
je jou
41 Gaetmen vaer Gaet mijn seun
43 Brechtje Brechtjen
44 meuy'ren muyren
45 'k Sou niet meer Ick sou niet mier
46 In Maer
keuy'ren kuyren
47 Gaet mijn langst, doet as Doet soo Maerten als
51 sen sijn
52 gelt goet
53 datjet dat jey 't

Groot Lied-boeck 1622 Geestigh LB 1622 Liedt-boeck 1644
1 eerje eerje ierje
5 Brangjes Brangjes Brangtjes
7 by de wegh by de wegh de wech
16 keunt keunt bent
19 een en en
22 plech plech plecht
27 ien en en
28 sloncksje sloncksje sloncksie
32 Symen Symen Symens
33 Griete Griete Grietje
37 Jongers Jongers Jonghes

1 Aepjes: Dat Martens vader Aepje wordt genoemd is duidelijk; misschien is dit een scheldwoord, misschien een verkleiningsvorm van Abe, ofwel van Abel of Abbe. Al wordt van hem in lied V gezegd dat hij Apen en Meerkatten heeft, dus rijk is, toch lijkt het onwaarschijnlijk dat zijn bijnaam hiermee in verband zou staan.

13 De Noom en ick: Het bedisselen van een huwelijk en van de huwelijksvoorwaarden door de ouders en de overige familieleden was gebruikelijk. Het

[pagina 201]
[p. 201]

huwelijk was allereerst een sociale overeenkomst. Bredero heeft daar met veel voorbehoud tegenover gestaan zoals blijkt uit lied XIX, met name het slot, en lied CXCVIII, vs. 37-46.

15 wat so men Vaer: De mogelijkheid dat wat so prijzend terugwijst op de oom (Datsen Man!) is niet helemaal uitgesloten. Maar hoewel de lofprijzing aanaande de oom in de vzn. 19-24 wordt voortgezet, gaan de vz. 16-17 duidelijk ver de neef. De verklaring: ‘Toe maar mijn jongen’, ligt dus het meest voor de hand.

32 Sin j'al vry van Symen Sijtjen: Uit deze naam en die van nog drie andere meisjes met wie Marten blijkbaar zó heeft gevrijd dat zelfs de peettante het wist, kan worden afgeleid dat zijn aarzeling t.a.v. Brechtje minder voortkwam uit weerzin tegen de erotiek als zodanig dan wel tegen een door de oudere generatie bekokstoofd huwelijk-uit-berekening met een rijk meisje dat hij misschien nauwelijks kende.

43 Mach 't met Brechtje: Uit deze strofe blijkt dat de verhouding tussen Marten en Brechtje toch niet zó volstrekt zeker is voorbereid dat er niets meer mis kan gaan. Men kan daaruit opmaken, dat in een bepaalde fase ook de jongelieden zelf soms nog wel de kans hadden nee te zeggen.

49 Al quam in Ste: De ‘moraal’ van deze strofe is blijkbaar dat er in de stad altijd wel meisjes te vinden zijn, voor wie het geld doorslaggevend is bij een huwelijk. Al blijkt uit lied IV niet dat Marten over veel geld beschikt, volgens lied v, vs. 19-22, is dit wel het geval. En hij is daar, behalve rijk, ook murru: halfzacht.

51 mall' Oene: Ofschoon in het WNT niet vermeld, is de naam Oene de aanduiding van een sukkel, een zot. De naam zelf is waarschijnlijk van fries-groningse herkomst. Vgl. Buitendijk 1975, blz. 241.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken