Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Groot lied-boeck (1975-1983)

Informatie terzijde

Titelpagina van Groot lied-boeck
Afbeelding van Groot lied-boeckToon afbeelding van titelpagina van Groot lied-boeck

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (13.95 MB)

XML (3.28 MB)

tekstbestand






Editeurs

A.A. Keersmaekers

F.H. Matter

Garmt Stuiveling

C.F.P. Stutterheim

P.J.J. van Thiel

F. Veenstra

C.A. Zaalberg



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Groot lied-boeck

(1975-1983)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 205]
[p. 205]

VI Twee-spraack van Twee Buur-Wyven

I: 59-61

Boertig lied, deels in dialoogvorm, deels verhalend, over de doortastende manier waarop Jorden en Teuntje een paar zijn geworden.

Beginregel: Lieve kyeren wat en deun?

Vindplaatsen: Geestigh Liedt-Boecxken 1621: 20-24; Groot Lied-boeck 1622: 9-10; Liedt-boeck 1644: 4; Liedt-boeck 1677: 4-5; Kalff 1890: 227-228; Knuttel 1929: 124-125; Van Rijnbach 1944: 40-41.

Omvang: 54 verzen, negen strofen van 6 regels; het tweede vs. in elke strofe is een herhaling van het eerste.

Versvorm: vierheffingsmetrum, overwegend trocheïsch.

Rijmschema: a a a b a b.

Melodie: Matter 1979, blz. 37, 55-57.

Varianten
Groot Lied-boeck 1622 Geestigh LB. 1621 Liedt-boeck 1644
1 en een een
11 an aen aen
25 't ongenaertigh t' ongenaertigh t'ongnaertige
27 euvelijcke oevelijcke oevelijcke
35 Quam lange Lijs daer Noch langhe Lijs die Noch, lange Lijs die
op het quam op 't quam op
53 ien ien en

1 Lieve kyeren wat en deun?: Het vraagteken heeft bij Bredero vaak een veel ruimere functie dan in het moderne taalgebruik, namelijk - zoals hier - ook die van een uitroepteken.

3 Styve Pietje Stayl-oors seun: Aangezien de interpunctie of liever het ontbreken daarvan, geen zekerheid biedt inzake de zinsconstructie, is deze groep woorden voor tweeërlei uitleg vatbaar: óf Stijve Pietje, de zoon van Steiloor, óf de zoon van Stijve Pietje Steiloor. Argumenten omtrent de juiste interpretatie vindt men pas in de vzn. 6, 31 en 43. Uit vs. 6 zou men kunnen afleiden dat de zoon Jorden heet, maar deze eigennaam is ook in gebruik als soortnaam: sukkel, saaie of stijve vent; zie WNT VII, eerste stuk, kolom 439. In vs. 31 ligt het voor de hand Jorden als eigennaam te beschouwen, al blijft de suggestie die van de soortnaam uitgaat daarbij bestaan. Beslissend is eerst vs. 43: Stijve Pietje blijkt de naam te zijn van de vader. Derhalve vervalt éen van de twee mogelijkheden inzake vs. 3 en blijft als enige interpretatie over: de zoon van Stijve Pietje Steiloor; en op grond hiervan zal men Jorden inderdaad als de voornaam van de jonkman mogen beschouwen. De term Steiloor is gebruikelijk voor een

[pagina 206]
[p. 206]

koppig, onverzettelijk manspersoon, ofwel voor iemand met starre, bekrompen begrippen, zie WNT XV, kolom 1155.

35 Quam lange Lijs daer op het slagh: Ofschoon WNT XIV bij slag niet minder dan 70 betekenissen onderscheidt, is de uitdrukking op het slag komen in de 17de eeuw zó gebruikelijk dat men geen vrijheid heeft aan een andere zin te denken dan: juist op dat ogenblik, of: op het juiste ogenblik.

41 Ierst in: Het ontbreken van een leesteken na vs. 40 maakt het mogelijk, om niet te zeggen verleidelijk, vs. 40-41a bijeen te voegen en als volgt te interpreteren. Al het jongvolk kwam dadelijk met de bierkannen in de hand naar binnen. Maar bij deze interpretatie volgt er een hoofdzin met soo (vs. 41b-42), en in die positie komt soo niet voor. Indien een hoofdzin met soo begint, gaat er een bijzin aan vooraf, en deze is hier alleen aanwezig als men Ierst in als zodanig opvat: zodra zij binnen waren. Aldus wordt vs. 40 een afzonderlijke hoofdzin, waarachter men een punt of puntkomma zou moeten lezen.

42 goede mannen: vertrouwenslieden, scheidsrechters; zie WNT V, kolom 384, bij Goeman: ‘Eigenlijk een man in het volle bezit van zijne eer als burger; eerzaam, achtingswaardig en betrouwbaar man’, ‘zulke personen werden als zaakkundigen geraadpleegd en tot bemiddelaars gekozen.’ In een situatie als die van Jorden en Teuntje, waarbij het huwelijk niet eerst door de wederzijdse familie was bedisseld, terwijl de seksuele omgang een openbaar geheim was geworden en er uiteraard kans op zwangerschap bestond, vond men het wenselijk alles zo gauw en zo goed mogelijk te legaliseren: de huwelijksvoor-waarden in overleg met onpartijdige lieden vast te stellen en de kerkelijke inzegening op korte termijn te doen plaats vinden.

47 mag're Marry van Billerdam: Door z'n fraaie alliteratie en assonantie heeft dit vs. als aanduiding van een spichtige volksvrouw een ietwat ironische toon. Billerdam, thans Bilderdam, is een buurtschap Z. ten W. van Amsterdam, met sluizen in de rivier de Drecht op de grens van Rijnland en Amstelland. (B.) Het is echter niet onwaarschijnlijk dat deze plaatsnaam door Bredero is gekozen omdat men in het eerste deel ervan ook een obscene toespeling kan zien.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken