Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005

[pagina 1]

Altijd weer vogels die nesten beginnen

 

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005

[pagina 2]

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur

 

Onder hoofdredactie van

A.J. Gelderblom en A.M. Musschoot

 

Dit deel, Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, is begeleid door een Raad van Advies, waarvan deel uitmaakten: H. Bekkering, A.A.P. Francken, J.D.F. van Halsema, M.J.H. Meijer, A.N. Paasman, B. Vervaeck, G. Wildemeersch en A.T. Zuiderent

 

Dit boek maakt deel uit van de reeks Geschiedenis van de Nederlandse literatuur die gefinancierd wordt door de Nederlandse Taalunie ter uitvoering van het besluit van het Comité van Ministers van 15 oktober 1997 over een nieuwe literatuurgeschiedenis

[pagina 3]

Hugo Brems

Altijd weer vogels die nesten beginnen

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur

1945-2005

2016 Uitgeverij Bert Bakker Amsterdam

[pagina 4]

Eerste druk 2006

Vijfde druk 2016

 

© 2006 Stichting Literatuurgeschiedenis

Boekverzorging Tessa van der Waals

Zetwerk en opmaak Willem Morelis

Druk en afwerking Koninklijke Wöhrmann

Foto voorplat Harold Strak

www.uitgeverijbertbakker.nl

isbn 978 90 351 4101 8

[pagina 5]

Inhoud

Vooraf		13
1 Proloog: ‘Ge zoudt liever een ander boek schrijven’		17
2 De literatuur in 1945		29
Collaboratie en bestraffing		31
Verzuiling en doorbraak		34
Behoud en vernieuwing		37
Noord en Zuid		41
3 De Tweede Wereldoorlog als breukmoment		45
De literatuur als uiting van het naoorlogse levensgevoel		46
Ontluisterend proza in Nederland		46
Ontluisterend proza in Vlaanderen		54
Existentialisme als referentiepunt		55
	Het existentialisme in Nederland en Vlaanderen	55
	‘Existentialistische’ auteurs	57
Boeken over de oorlog		64
Ethische versus esthetische normen		64
De Tweede Wereldoorlog in de literatuur in Nederland		67
	Proza	67
	Poëzie en jeugdliteratuur	79
De oorlog in Nederlands-Indië en de onafhankelijkheid van Indonesië		83
De oorlog in de Vlaamse literatuur		90
De vernieuwing van de poëzie		97
Doorwerking van de traditie		98
De vernieuwing van de poëzie in Nederland		105
	Vernieuwing op een breed front	105

 

[pagina 6]

	De Vijftigers		108
		Ontstaan en profilering van een beweging	108
		Doorbraak en canonisering	117
		Poëtica en poëzie	120
De vernieuwing van de poëzie in Vlaanderen			127
	Traditie en aanzetten tot vernieuwing		127
	Experimentele poëzie in Vlaanderen		130
		Tijd en Mens	130
		De massale doorbraak van het experiment in Vlaanderen	137
De poëzievernieuwing als reactie op de oorlog			139
Een balans			143
Poëzievernieuwing en literaire kritiek			144
4 De literatuur in 1955			147
Literatuur en politiek			148
Poëzie en proza			152
Literatuur op televisie			159
5 De literatuur van 1955 tot 1965			161
Ontwikkelingen in het proza tot 1965			162
Een grote diversiteit			162
‘Magisch-realisme’			164
Vrouwelijke schrijvers			170
Koloniale en postkoloniale literatuur			177
	Indonesië		178
	Suriname en de Nederlandse Antillen		180
	Kongo		184
Een crisis van de roman?			186
Experimenten met de roman			190
Pockets en paperbacks			196
De poëzie: van taal naar werkelijkheid			201
De experimentele poëzie na 1955			202
	In Nederland		202
	In Vlaanderen		206
	Concrete en visuele poëzie		211

 

[pagina 7]

Vormen van neorealisme			214
	Barbarber		214
		Barbarber. Tijdschrift voor teksten	214
		Poëtica en poëzie	217
	De bredere context: ‘andere kostuums andere emoties’		225
	Gard Sivik/De Nieuwe Stijl		230
6 De literatuur in 1965			239
Merlyn en de literaire kritiek			240
Proza en poëzie			245
En ten slotte			250
7 De literatuur van 1965 tot 1975			253
De ‘jaren zestig’ in de literatuur			254
De jaren zestig			254
	Happenings en provo		256
	De televisie		258
	De seksuele revolutie		258
	Studentenprotest, politieke actie en engagement		268
Literatuur en politiek engagement			272
	‘Schrijven of schieten’		272
	De emancipatie van de jeugdliteratuur		277
	Postkoloniaal bewustzijn in Suriname en op de Antillen		282
Vormen van literair experiment en grensoverschrijding			287
	Een korte geschiedenis		288
	Het ik als tekst		292
	De wereld als tekst		296
	De tekst als taal		299
De literatuur tussen taal, werkelijkheid en verbeelding			307
De poëzie			310
	De poëzie in Nederland		310
		Belijdenis, observatie en symboliek	310
		Neoromantiek: belijdenis, vorm, mythe	316
		Taal, constructie en intellect	325

 

[pagina 8]

	De poëzie in Vlaanderen: nieuw realisme		328
		De geschiedenis en de theorie	328
		De praktijk	332
		Succes en reacties	335
Het proza			337
	Werkelijkheid, verbeelding, vorm en taal		339
	‘Leesbare teksten’ in de jaren zeventig		349
De opkomst van de boekenbijlagen			353
8 De literatuur in 1975			357
Schoonheidscultus en decadentisme			358
Realisme en maatschappelijk bewustzijn			362
Diversiteit in het proza			364
Diversiteit in de poëzie			366
9 De literatuur van 1975 tot 1985			371
Alles moet anders: vier polemieken rond 1980			372
‘De taak van de schrijver’			372
‘De nieuwe Revisor’			374
‘Het raadsel der onleesbaarheid’			375
‘Meer straatrumoer’			377
Het proza			379
Vertellers en columnisten			379
	Vertellers		379
	De column		381
Raster en het ‘andere proza’			384
‘Academisme’			390
	De creatie van een literaire stroming		390
	‘Revisor-proza’		394
	Rond De Revisor: verbeelding, vorm en het volle leven		399
Met een andere bril			403
Literatuur en feminisme			410
	Feminisme en literatuuropvatting		410
	Feministische literatuur		414
	Een eigen circuit met eigen normen		417

 

[pagina 9]

Het proza in Vlaanderen: eigen accenten		419
	De Vlaamse literatuur in crisis	419
	‘Het verdriet van België’	424
Postkoloniale literatuur		431
	Suriname en de Nederlandse Antillen	431
	Indisch-Nederlandse auteurs van de tweede generatie	434
De poëzie		436
Afrekening met Vijftig		437
De poëzie in Nederland		439
	Kouwenaar en de erfgenamen van Vijftig	440
	Mainstreampoëzie van Anker tot Zuiderent	446
	Woede, passie, engagement en avontuur	453
	De performers	459
Nederland en Vlaanderen		462
De poëzie in Vlaanderen		464
	De herleving van het poëtisch experiment	465
	Pink Poet	469
	Nieuwe romantiek	474
	Naar een Vlaamse mainstreampoëzie	478
10 De literatuur in 1985		481
Literatuur en de overheid		482
Een breukmoment in de Vlaamse literatuur		485
Proza en poëzie		487
11 De literatuur van 1985 tot 1995		493
De literatuur in de openbaarheid		494
De herleving van de literatuur in Vlaanderen		494
De mediatisering van de literatuur		501
Postmodernisme		507
De introductie: scheldwoord en toverwoord		507
Postmodern proza		512
	Postmodern proza na 1985	512
	Postmodern proza in retrospectief	520
	Verhaal en essay	522

 

[pagina 10]

Postmoderne poëzie		524
	Postmoderne poëzie in Vlaanderen	525
	Postmoderne poëzie in Nederland?	532
Postmodernisme en ‘écriture féminine’		536
Literatuur en leven: de poëzie		538
Maximalen en De Nieuwe Wilden		539
	Maximaal	539
	De Nieuwe Wilden	542
Het ambacht en het volle leven		543
Vlaamse dichters en de discussies in Nederland		548
Het proza tussen ik en wereld		550
Autobiografische literatuur		550
Verhalen over de wereld		554
	Straatrumoer	554
	Reisverhalen en historische romans	558
	Generatie Nix	563
Literatuur en identiteit		569
Vlaanderen op zoek naar zichzelf		569
Postkoloniale literatuur		575
	Indische letteren: de tweede generatie	575
	Schrijvers uit Suriname	578
Ontwikkelingen in de jeugdliteratuur		581
12 De literatuur in 1995		591
Diversiteit in het proza		592
Diversiteit in de poëzie		595
De Vlaamse literatuur en de uitgevers		598
Toneel tussen taal en spektakel		599
De terugkeer van de Afrikaanse literatuur		602

 

[pagina 11]

13 Aspecten van de literatuur rond de millenniumwisseling		605
De literatuur in het tijdperk van de digitale media		608
Digitale media als informatiebron en als drager van teksten		608
Digitale media en het creatieve proces		613
De traditionele media en instituties		615
De literaire markt: uitgeverij en boekhandel		616
De literatuur en de overheid: subsidies, vaste boekenprijs en onderwijs		619
De literaire tijdschriften		624
Literatuur als evenement		625
Polarisering en osmose in de literatuur en de literatuuropvattingen		630
De literaire kritiek		630
Proza		632
Poëzie		647
	Podiumdichters	649
	De poëtenstrijd	652
Continuïteit of breuk?		659
Bestaat de Nederlandse literatuur?		663
De Nederlandse literatuur in een open wereld		663
De Nederlandse literatuur in een multiculturele samenleving		667
	De multiculturele samenleving	667
	Multiculturele literatuur: opkomst en ontwikkeling	668
	Allochtone schrijvers	675
	De multiculturele samenleving in een autochtone spiegel	680
	Altijd weer vogels	683
Aantekeningen		687
Illustratieverantwoording		721
Literatuur		723
Register		759