Tirol

Muziek

We zijn héél moe. De dag was lang, de dag was zwoel, we hebben veel gelopen. Vanmorgen naar de ‘Herzensee’, het donkere bergmeer, langwerpig tussen hoge bomen dat mij, met zijn badhuis op palen, aan Indië deed denken. Groen en koel lag het water - het vissen is er verboden, men kweekt er ‘Seelachs’ voor de hotels - ik zou niet graag in die diepe schaduw tussen die dichte drommen grote koude beesten willen zwemmen, maar men zegt dat het went.

Vanmiddag zijn we over ‘Heiligwasser’ naar Sistrans gegaan en dwars door de weiden vol honingzoete bloemen langs Lans en zo verder terug. En nu zitten we stil aan ons etenstafeltje op de veranda en wachten op ons maal - voedzaam, eenvoudig; we hebben in een oudtirools Gasthof onze intrek genomen -en kijken naar buiten het zijstraatje in.

Met dat uitzicht van mijn plaats aan tafel ben ik al helemaal vertrouwd. Zovele dagen reeds rust mijn oog op het ovale ma-

[p. 17]

donnamedaillon, hoog op de witte huismuur geschilderd tussen twee bloembalkonnetjes in. Bonte bloemen en bonte heiligen behoren bij de Tiroolse architectuur, het katholicisme is er een vanzelfsprekendheid.

De dalende zon verguldt de witte muur en het bonte medaillon. Ernstig en wijs kijkt het kind op de arm van zijn moeder. Ik zou nu aan de dichte, stille bossen rondom ‘Heiligwasser’ willen denken.

‘Heiligwasser’ is een hooggelegen bedevaartsoord, derdeweegs de Patscherkofel op. Uit alle daldorpen slingeren er zich paden heen, dwars door het stille, dichte bos. Ze komen, die paden, uit Igls - het Kur-dorp, ons tijdelijk oord - ze komen uit Sistrans, uit Lans en uit Patsch, van alle richtingen kronkelen ze door de duizeldiepe stilte in de goudbruine schemer tussen de gladde stammen naar de witte kapel bij de heilige bron. En langs elk van die paden beeldt zich een lijdensweg met al zijn stadiën en zijn wisselvalligheden.

Van afstand tot afstand rijst daar uit de schemerbruine grond, rijst tussen de rechte donkere stammen, rijst in de ongerepte stilte een houten paal met een ruw in lijst en glas gezette prent omhoog: het is Christus voor Pilatus, het is Christus die afscheid neemt, het is de kruistorsende Christus, het is de geseling, het is de kruisiging, de graflegging... alles wat zich afspeelt van geboorte tot opstanding toe.

Niets en niemand komt u tegen in die grote, stille, diepe bossen dan, langs alle paden, altijd weer datzelfde lijdensgelaat, altijd weer dezelfde afbeeldingen van dezelfde gebeurtenissen. Tussen de gladde, grijze, hoogvarende stammen kruisen elkaar de lijdenswegen, bronnen vlieten erlangs, watervalletjes klateren in de verte, en er schijnt aan het hele leven geen andere heugenis dan die éne gebleven.

[p. 18]

Daarom zou ik nu zo gaarne aan die bossen willen denken, terwijl ik op de zonvergulde muur het kind aanschouw, ernstig en wijs in een bont medaillon.

Maar ik ben zo moe en het is zo zwoel, ik zou alles veel scherper willen voelen, veel intenser beleven. Dit zijn de ogenblikken, waarin naar's levens kern vergeefs de handen tasten, waarin de ziel slap en machteloos ligt.

Er is een dofheid, druilerig staan de bomen, star zijn de lijnen, leeg en zwaar de atmosfeer.

Heedaar... wat moet die oude klant met zijn witte baard? Het is geen heer en het is geen boer, hij komt niet als gast en niet als bedelaar, dat laat zich dadelijk raden. Aan een ongedekt tafeltje zet hij zich neer... het is een reizende muzikant. Daar heeft hij zijn citer al vóór zich liggen, daar tinkelen de zilveren klankjes al...

En zie, alles is plotseling anders geworden. Als werd een matbeslagen venster schoongewist, als trok een doffe nevel op. Zulke nederige, zulke beverige klankjes, zo'n héél onnozel Zillertaler deuntje... zulk simpel zilver getinkel... en in een zucht richt zich de ziel omhoog, vermoeidheid vliedt. Er tjilpt een vogel, die was er zoëven niet. Tot hoog op de bergen ruisen plotseling de bomen, ze mengen willens hun lispelingen in de zilveren melodie, levender dan zoëven is het licht, lijnen hervinden hun lenigheid.

Waar ik zoëven naar tastte, het is mij plotseling nabij: de heugenis aan het donkere bos, waar nu eenzaam in vallende nacht de lijdenswegen staan verzonken, langs de verborgen paden, waar geen mens meer gaat die het bleke beeld aanschouwt.

Muziek, muziek... is dit Zillertaler wijsje blij of is het droef?

[p. 19]

Noch blij noch droef, maar alles ineen, tegelijkertijd tot blijdschap en tot de intense belevenis wekkende.

En als zo vaak reeds moet ik ze weer herdenken, de twee regels uit Van Eedens Lied van schijn en wezen:

‘Maar wie kent woorden, zo bijzonder,

Muziek, dat is der spraken wonder.’