Verzameld werk. Deel 1

[p. 793]

IV

Enkele dagen vóór Lichtmis, op een zondagavond, dat Jan in de schemering van het dorp terugkeerde, waar hij af en toe weer eens ging, als hij wist dat Pol er ook heen was, zag hij, aan een ommedraai van de landweg, een honderdtal meter vóór zich, twee personen, een man en een vrouw, naast elkaar dezelfde richting volgen. De lucht was koud, de winteravond daalde, grauw-mistig over de verlaten, naakte velden. En Jan, verlangend om gauw thuis te zijn, had, zonder er acht op te geven, het paar haast achterhaald, toen hij, aan een tweede bocht van de weg, ze beiden plotseling herkende: Rosa, de oudste dochter van boer Meganck, met Pol, zijn neef, zijn aartsvijand.

Dit feit, hoe natuurlijk ook, bracht op hem een zonderlinge indruk van verbazing, bijna van ontsteltenis teweeg. Hij vertraagde even zijn stap, verzekerde zich dat zij hem niet gezien noch gehoord hadden, hield zich een ogenblik heel en al schuil en stil, achter een elzestruik. Dan begon hij ze weer te volgen, met wijde, stille schreden, met ingespannen aandacht in de toenemende duisternis hun bewegingen gadeslaande.

Zij gingen gewoon hun gang, noch traag, noch haastig, hij lomp en dik in zijn zondagspak, zij recht en flink, in haar met rode bloemen versierd mutsje, en haar lange, zwartlaken kapmantel, waarvan zij nu en dan, als om zich tegen de koude te vrijwaren, de zwaar klapperende panden naar voren trok. Zij schenen kalm te praten, de stem van tijd tot tijd onderbroken door de licht hijgende inspanning van hun lopen in de kronkelige weg bedekt met modderplassen. Maar, al klonken hun woorden wel eens luid, toch gelukte het Jan niet, op die afstand, de zin van hun gesprek te vatten.

Plotseling kreeg hij als een schok in 't hart. Hij zag ineens

[p. 794]

de twee gestalten dicht bij elkaar komen, in een beweging of Pol haar wou vastgrijpen, en zij, verdedigingshalve, hem poogde te verwijderen. Haar mantel woei er eventjes van op, en een frisse lach weergalmde. Maar 't duurde slechts de tijd van een weerlicht; 't ging zó verbazend vlug, dat Jan, evenals die minnaars, welke, hun lief op heterdaad van ontrouw betrappend, nog twijfelen aan wat zij zien, zich eerst afvroeg of hij zich niet vergiste, of het soms geen misstap was, die ze zo dicht naar elkander had doen hellen.

Spoedig werd zijn twijfel opgeklaard. Om de weg te verkorten, waren zij links een paadje ingeslagen, langs een sloot, bezoomd met hakbos. Op het eind lag een plank over 't water, waarna het paadje weer op de landweg uitliep. En zij waren juist aan dat soort bruggetje gekomen, toen Jan, die hen steeds volgde, zijn neef de kans te baat zag nemen, om het meisje, dat even aarzelde, in het middel, onder haar kapmantel, met zijn beide armen vast te grijpen, en haar op de mond een wilde kus te geven.

Hij slaakte haast een kreet en sprong drie stappen vooruit, onberedeneerd, in een instinctmatige vlaag van jaloezie, om ze te scheiden. En plotseling weer palstil, met in de duisternis wijdopengesperde ogen, had hij een ogenblik stom-aarzelende afwachting: een soort van worsteling greep in de halve duisternis plaats, hij hoorde haar dringende stem: - Nee! zeg ik, nee! Nee! ik wil niet! en juist was hij op 't punt ter hulp te snellen, toen Pol haar eensklaps losliet en over de plank liet gaan, haar met een dof woordengestotter volgend.

Jan, nog diep geschokt, verademde. Een ogenblik had zijn hart opgehouden te kloppen; nu joeg het weer zo wild, dat hij ervan hijgde en er werktuiglijk de hand op drukte. Het was als een orkaan geweest, die in hem woedde, en in zijn geest was het nog duizelig en duister. Hij begreep niet juist wat er met hem gebeurd was, wat er zou gebeurd zijn, had het nog een seconde langer moeten duren. Misschien zou er niets gebeurd zijn; misschien zou hij hem vermoord hebben; misschien,... maar neen, hij kon 't niet weten, hij wist niet wat het zou geweest zijn. Hij wist ook niet waarom er iets zou geweest zijn. Hij was slechts vreselijk ontsteld geweest.

[p. 795]

Opnieuw betrekkelijk kalm nu, alleen nog de vuisten krampachtig gesloten, volgde hij hen langs de landweg. Het meisje had aanzienlijk de stap verhaast; met moeite kon hij hen nu bijhouden. Trouwens, zij waren haast thuis. Met een gevoel van verlichting ontwaarde Jan reeds in de duisternis de boomgaard van hun hoevetje. Vóór 't hek hielden zij even stil en wisselden nog enkele woorden. Jan, achter een boom verscholen, hoorde hen elkaar ‘goên avend’ wensen bij het afscheid nemen. Hij zag zijn gehate neef loom over de boomgaard stappen en in huis verdwijnen, terwijl Rosa een eind verder, aan de overzijde van de weg, het piepend hek van 't Schoonhof opende en insgelijks verdween.

- Nondedzju! bromde hij dof, knarsetandend.