Verzameld werk. Deel 3

[p. 266]

XXII

't Was kort daarop, dat meneer Triphon enige verandering in de bejegening der werklieden van de fabriek te zijnen opzichte begon waar te nemen. Zij keken hem soms met een eigenaardige, raadselachtige glimlach aan; en Feelken nam voor gewoonte, telkens zodra hij hem zag ‘Fikandoes-Fikandoes’ te roepen, waarop Leo dan meestal met een luid bulderend ‘Oajoáek!’ antwoordde. De anderen hadden heimelijke pret; Free stond soms in zijn eentje vóór zijn bank te glimlachen, Berzeel deed wel eens opgewonden en rumoerig, Ollewaert stopte een reuzenpruim in zijn mond, alsof hij iets geweldigs in wou slikken; en zelfs het doorgaans zo muisstille Poeteken, dat intussen met ‘de Witte’ getrouwd was, kreeg iets ongewoon levendigs over zich en stond daar soms te kijken en te luisteren met aandachtig-wakkere ogen. Pee, helemaal wit als een sneeuwman, verliet geregeld zijn werk aan de graanmolen om in de algemene belangstelling bij de heibalken te gaan delen; en Bruun de machinist zat altijd ergens achter een muur of een deur verscholen om door hoekjes en reetjes binnen in het ‘stampkot’ te spieden en te loeren. Alleen Pierken, aldoor bekommerd met de sociale problemen, die hij uit zijn centenkrantje opdiepte en inzoog, hield zich onverschillig en afzijdig; en Miel, ‘da kalf uek!’ begreep in het geheel niet wat er omging en stond daar met zijn dom gezicht naast de anderen te luisteren en te gapen.

Meneer Triphon was zeer wantrouwig. Het kwam hem voor alsof er daar in het geheim iets tegen hem gekonkeld werd, waarvoor hij scherp op zijn hoede moest zijn. Had het zwingelaartje gepraat? Wisten zij dat hij geregeld bij Siednie op bezoek kwam? Meneer Triphon, wanhopend in het ‘stampkot’ het geheim tot een opheldering te brengen, richtte zich van lieverlede weer tot het ‘vreiwevolkskot’ in de verwach-

[p. 267]

ting, dat hij er daar wellicht eerder zou achter komen. Maar ook in het ‘vreiwevolkskot’ merkte hij een gewijzigde stemming. Het viel hem op dat de gesprekken, druk aan de gang zolang zij hem niet zagen, dadelijk verstomden zodra de vrouwen ook maar eventjes de staart van Kaboel over de binnenplaats zagen huppelen. Zij spraken over niemendal meer als hij binnenkwam, of zij hadden het over zulke diep onbeduidende dingen, dat het helemaal niet de moeite loonde om ernaar te luisteren en er in mee te praten met de hoop iets belangrijkers te horen. En ook in de houding van de paardeknechts meende hij een wijziging te zijnen opzichte te merken. Pol maakte in het algemeen rare en bedekte toespelingen als hij dronken was en 't Koud Kieken praatte luidruchtig-opgewonden over allerlei heerlijks en lekkers, dat speciaal voor de rijke lui in de wereld was weggelegd. Niet zelden kwamen dan Stien de Leugenoare en zijn knecht Komijl in het gesprek zich mengen; en dan werd het een verwarde gekkenboel: Stien leugens vertellend om er van om te vallen, en Komijl slechts af en toe een korte klank uitend, maar zijn dikke, rode neus als 't ware zintuiglijk genietend, terwijl zijn natte, fletsige jeneverogen strak gevestigd stonden op meneer Triphon, met iets als een ondeugende uitdrukking van een hele boel weten en niets willen loslaten.

En ook in huis nam meneer Triphon weldra een soort van atmosfeer en stemming waar, nog veel beklemmender en drukkender dan die welke er toch bijna altijd heerste. Meneer De Beule liep er dik door kamers en gangen, werkelijk dik geworden door iets dat inwendig bij hem scheen op te woelen en te toornen, terwijl zijn vrouw er stil-neerslachtig uitzag en haast niet meer wist welke woorden aan te wenden als ze met hem spreken moest, om niet een scheef of vinnig antwoord uit te lokken. Sefietje, die altijd de stemming van de familie als een barometer weergaf, liep benauwd en zuchtend heen en weer; en 't tweede meisje was bijna niet zichtbaar meer: zij verstopte zich men wist niet waar zodra haar werk gedaan was; men zag slechts af en toe een tip van haar rok, die vlug achter een muur of door een deur verdween. Er broeide een dreiging alom; en, zonder nog iets bepaalds te weten, had meneer Triphon geen twijfel, of het onweer zou weldra boven zijn hoofd uitbarsten.