Silenus Alcibiadis, sive Proteus

[p. 60]

Souckers van kunsten, vinders des bedelsacx.

ALS 't fret 't verborghen wilt gehaelt heeft uytter eerden,
Een die'r niet toe en doet, gaet het conijn aenveerden.

Den Alchymist ('t is waer) heeft ons veel goets ontdeckt,

Maer wie van hen wort rijck, van 't voordeel dat hy treckt?

Hy blaest, en raest altijt, doch sijn bestoven keuken,
Al roocktse dach en nacht, gheeft niet dan vijse reuken:

Den man verstooct sijn brouck, het wijf verblaest haer keurs,

Een ander heeft het nut, en hy de leghe beurs.

Artis tristissima janua.

DVm cogit viverra feras exire latebris,

Mox aliquis praedam, qui nihil egit, habet.

Jngenio penetras imę per viscera terrę,

Dum malè quaerendo, Chymice, perdis opes;

Multa quidem nobis non contemnenda dedisti,

At, miser, hoc nunquam, quod tibi quaeris, habes:

Jgne licet caleat, caret, ah! nidore culina;

Pyxida tu vacuam, cętera vulgus habet.

D'invention neuve, point de gain a qui la treuve.

QVe sert croupir par tous entrailles de la terre,
Et faire tous les iours aux mineraux la guerre?

Ou rien ne trouveras, ou n'auras point de gain;

Vn autre a le profit, & tu la vuide main.

[p. 61]

Artivm tristis ianva.
XXIX.

SIc vos non vobis fertis aratra boves,

Et reliqui ejusdem sententiae versiculi in vulgus Chymicorum non ineptè dici poterunt, si ea, qua ex officinâ istius artis indies prodeunt, consideremus. Ea verò sitne Chysopoeia, id est, ad aurum faciendum efficax, Item anne exemplis probari possit verè aliquandò hac arte aurum factũ esse, nec ne, non est nostri instituti hîc inquirere. haec si quis velit cõsulat Auctorem Mag. Disq. lib. 1. cap. 5. Illud tantum hîc dicam, Chymicos quidẽ multa egregia, humanoque generi planè vtilia incidẽter, & veluti aliud agentes, in vsum mortalium protulisse, plurimos tamen eorũ, non modò nihil ex arte istâ compendij fecisse, sed omnibus exhaustos prope cladibus, omniũ e genos facultates suas in fumo, situ, ac pulvere, miserè assumpsisse; idque ipsi Alchymiae autores & fautores, Geber, Lullus, & alij satis indicant, cum suos monẽt ne animis destituantur, quoties oleum & operam perdidisse sese non rarò animadvertunt; sed ex integro Philosophari incipiant, (ita isti studium Chymium satis superbè tanquã per excellẽtiã, nuncupant.) Quid dicam? frustra sapit, qui sibi non sapit.

INdienmen recht wil insien watter daghelijcx uyt de smisse der Alcumisten voorcomt, men sal aen de selve dese veerskens van Virgilius wel moghen toe-passen,

Dat het Schaepjen wolle gheeft,
Dat de By' om honich sweeft,
Dat den os uyt-ploughen gaet,
Comt dees beesjens niet te baet.

Ick en wil hier niet treden inde bemerckinge of dese cõste warachtich gout can voortbrengen, dan niet: an dere hebbẽ daer van wijt en breet ge schreven. Dit wil ick hier alleenlijck aenwijsen, dat wel waer is, dat de Alcumisten wel veel nutte dingen, als in 't voor-by-gaen, hebben ondeckt: maer de nutticheydt daer van comt de vinders der selver minst te passe, also meest al wat by henlieden ghevonden is de vinders soo diere heeft gecost, dat vele van henliedẽ in stof, roock, en stanck haer middelen verblasen hebbende, eyntelic totte uytterste armoede zijn comen te vervallen, ende door het onnoodighe te soeckẽ, het noodige quyt gewordẽ sijnde hebbẽ also vrouwe en kinderen naect en bloot of op den dijc, of voor het gasthuys henen gestelt.

Mart. Delrio. Disquis. Mag. lib. 1. cap. 5.

ARtem Chymicam, quà medicinae adminiculatur, sanè laudo, & veneror, vt physiologiae foetum praestantissimum: inventricem auri potabilis: spiritus enim subtilissimos ex metallis, plan tis, gemmisq; educens, quo subtiliora hoc puriora; & quo puriora, hoc efficaciorare media praebet, &c. Interea tamen haec ars non convenit nisi opulentissimis; multi enim hac arte depauperantur, & in causâ sunt vt vxores & liberi cogantur indigno quaestu se sustentare, idque vel ipsi chymici scriptores testantur: nam Geber nõ ergo, inquit, haec scientia egẽti & pauperi convenit, sed potius est illis inimica.