Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

Van rechtuaerdicheyt.
Het vii. Capit.

Onder dander drie streckt dese alderbreetste, door vvelcke de eendrachticheyt by den menschen, als vol nae in een ghemeenschap van leuen onderhouden vverdt: ende heeft tvvee deelen. Het een is rechtuaerdicheydt, in haer hebbende den heerlijcsten glants der duechden, daer door men de menschen goet noemt: dese heeft goetdadicheyt tot een gesellinne, diemen ooc goedertierenheyt ofte miltheyt mach noemen. Voor al bestaent de rechtuaerdicheyt, dat si niemandt en beschadighe: ten vvaer si door ghevvelt veroorsaect vvare. Daer nae dat si ghemeene dingen geniete als gemeene, ende eygene als eygen. Doch en isser geen dinc van naturen yemants eygen: maer het vvert gheeygent, oft doort innemen der ouders, die voormaels in ledige onbevvoonde landen quamen: oft door victorie, als diet met crijchsrecht besitten: oft door wet, verlijckinge, voorwaerde, oft lotinge.

[fol. 8v]

Alsoo comet datmen den acker Arpinas noemt der Arpinaten acker, ende Tusculanus der Tusculaners: van ghelijcken ist met de beschrijuinghe van yeghelijcx besittinghe. Aldus, nv een yeghelijc vvat eyghens heeft aen den dingen, die eerst vvter natueren ghemeen vvaren: so sal elck, dat hem toe gheuallen is, behouden. Hieromme soo vvie meer dan tzijne begheert, die breect het recht vande menschelijcke eendrachticheyt oft gesellicheyt. Maer vvant vvy (soo Plato suyuerlijck gheschreuen heeft) niet alleen voor onsseluen geboren en vverden, maer ons vaderlant een deel rechts tot ons heeft, ons ouders een deel rechts tot ons heeft, ons ouders een deel, oock ons vrienden een deel: ende (soo de Stoycienen seggen) alle dingen opter aerden tot smenschen ghebruyck voortcomen, maer dat de menschen alleen om der menschen vvillen gheboren vverden, op datse onderlinghen deen dander souden nut zijn: soo behooren vvy de nature als ons leydtsman te volghen, ende gemeene nutheyden met vvisselinghe van officien al gheuende ende ontfanghende int ghemeen te brenghen: om soo met consten, so met vlijte, soo met ghelt, de ghemeensame gesellicheyt der menschen onder de menschen te beuestighen.