Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

[fol. 87r]

In wat manieren ende aen wie, men de huyslijcke miltheyt bewijsen sal.
Het xii. Capit.

Maer in dander maniere van geuen, die wt miltheyt spruyt, en moghen wy in verscheyden gelegentheyden niet alleens gesint zijn. Want tis een ander sake metten ghenen die door zijn ellendicheyt benaut wert, ende een ander metten ghenen die niet in teghenspoet zijnde, verbeteringe zijnre goeden soeckt. ⁺De goedertierenheydt behoort meest ghenegen te wesen totten ellendighen: ten waer si sulcke ellende verdienden ende wel waerdich waren. Ende teghen den ghenen die hulpe begeeren niet wt noot, maer om tot beter staet te comen, en behooren wy niet vasthouwende te wesen: maer men moet oordeel ende naersticheydt ghebruycken int verkiesen van bequame ontfanghers: Want Ennius seyt wel,

Qualijck bestede weldaet
En acht ick niet goet, maer quaet.

Maer datmen een goet ende danckbaer man gheeft, is in hem ende ooc in andere vruchtbaer. Want als de miltheyt sonder roeckeloosheyt betoont wert, so is si alder

+ Men moet bereyder zijn den behoeftigen dan den weluarenden hulpe te bewijsen.

[fol. 87v]

aenghenaemste, ende werdt van alle man dies te vlijtigher ghepresen: om dat dese duecht ende goetheyt in een machtich man zijnde, als een ghemeen toevlucht van alle menschen is. Daeromme salmen benaerstigen datmen sulcke menschen de meeste weldaden bewijst, door wiens kinderen de ghedenckenisse van dien weder vernieut mach werden (soo dat deshaluen den kinderen oock niet en betame ondancbaer te wesen. Want elck haer den ondancbaren, ende achtende dat hunlieden die misdaet ooc geschiet, om dat sulcke anderen door haer ondanckbaerheydt oock tragher om weldoen maken, houden si dien als een gemeen viant der behoeftighen. Soo is oock dese goedertierenheyt, die de gheuangene wt slauernije verlost, ende den schamelen rijck maect, met ellen nut voor tghemeen weluaert: het welcmen in de oratie Crassi oueruloedich gheschreuen siet, dat sulcx ghewoonlijck is van onsen raet te geschieden. Ende dese ghewoonte van weldadicheyt achte ick seker hooch bouen die voorseyde miltheit diemen den volcke met geschencken betoont. Want dese betaemt den heerlijcken ende dapperen mannen: daer die ander miltheyt meest geschiet vanden ghenen die metten volcke smeken ende der ghemeenten lichtuaerdicheyt, als met

[fol. 88r]

een welluste, ketelen. Men behoort int scencken gaefrijc oft milt, ende niet scherp int eysschen te wesen: in alle handelingen, in copen, vercopen, hueren ende verhueren tegen zijn ghebueren ende ghesellen oprecht ende goetlijc te leuen, ende tegens vele luyden veel van zijn recht wijcken: ooc mede yet wat, soo vele alsmen wel mach, (iae by nae meer dan men mach) lijden ende verdraghen om twist ende het rechten te schuwen. ⁺Want ten is niet alleen miltheyt datmen somtijts een luttel van zijn goet recht wijcke, maer valt ooc dicmael oorbaerlijc ende nut. Men moet oock wackeren acht slaen op den oorbaer des huys: want het leelijck ende schandelijck is dat wanraet het goet verslordet: maer doch in sulcker voegen datmen ons niet voor onmilt ofte gierich en acht. ⁺Want het seker den grootsten ende meesten nut des ghelts is, datmen miltheydt can ghebruycken sonder tgoet te verdoen. Theophrastus heeft seker te recht die ghene seer ghepresen, die gastvry zijn: want het met allen eerlijc is (soo my dunct) dat de huysen vanden heerlijcke mannen open zijn voor den vermaerden, twelck de stadt ooc een eere ende chieraet is, dat de vreemden in onse stadt sulckdanige vriendelicheyt geen gebreck en hebben. Ende is de sulcke oock

+ Somtijts wat van zijn recht te wijcken is dicwils, behaluen deere des miltheyts, oock nut.

+ VVat den grootsten nut des ghelts is.

[fol. 88v]

met allen nut, die welcke van groot vermogen zijn willen, datse door hun gasten ooc in vreemde landen voor rijck ende vriendelijck vermaert werden. Alsoo schrijft Theophrastus oock dat Cimon tot Athenen teghen zijn ghebueren gastvry was: ende de sake soo bestelt hadde dat alle zijn pachters beuolen was, dese, die op zijn hoeue oft hofstede quamen, alle te gheuen dat si begheeren souden.