Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

Van de weldaden tot alleman int ghemeene, ende van schattinghen op te stellen.
Het xv. Capit.

Maer want nv ghenoech geseyt is vanden weldaden diemen elcx bysonder behoort te doen: so wil ic nv voort seggen van sulcke weldaden diemen int ghemeen ende ooc het gemeen goet sculdich is te bewisen: van welcke de sommige alle de gemeen burgers aengaen, ende sommige eenige vanden burgers op hun selfs, welcke weldaden ooc aengenamer zijn. Men behoort zijn beste te doen tot beyden (indient zijn mach) ende

[fol. 92r]

dat dies niet te min een yeghelic bysonder oock wel besorcht werde: maer dat nochtans in soodanigher voeghen, dat sulcx het ghemeen goet ooc nut sy, oft ten minsten niet scadelijc: ghelijck als de wtdeylinghe die C. Helius ende P. Gracchus deden vant coorne, welck seer groot was, ende ydelde daer door des stadts schatcamer. Maer die M. Octauius dede was de gemeente nootlijcker, oock des stadts gheltkiste draechlijcker, ende daeromme profijtelijck soo wel voor de stadt, als voor de gemeente. Sonderlinghe staet een regent van tghemeene goet wel te letten dat yegelijc tzijne mach behouden: noch datter openbaerlijc geen verminderinge en come inde goeden van eenige burgeren. Philippus handelde met allen qualijck in zijn tribunaet, doen hi de wet maecte van de landen ghelijck te deylen: welcke wet hy oock lichtelijcken toe liet vernielt te werden, waer inne hy hem met allen bescheydentlijck droech. Maer onder veel dinghen die hy ten behaghen van de ghemeente sprack, dede hi ooc seer qualijcken, dat hy seyde de goeden tot Romen so onghelijck ghedeylt te wesen, datter gheen twee duysent burghers en waren die goet besaten. Dit waren halfwaerdige redenen, streckende tot de gelijcdeylinge van alle de goeden: machmen ooc eenige

[fol. 92v]

groter pestilentie in een stadt vinden? want het ghemeen weluaert ende de steden aldermeest inne ghestelt zijn om dese sake, op de yegelick tzijne soude beschermen. Want alhoe wel de menschen door aenporren der naturen tsamen vergaderden, soo sochtense nochtans de bescherminghe van de steden, op hope van huere goeden te bewaren. Ooc staet te voorhoeden, datmen (soo onse voorvaders dickmaels ghedaen hebben) gheen schattinghen inne en stelle door ghebreck van ghelde, ende om tdaghelijcx oorlogen, daer lange te voren inne voorsien moet werden, op dat sulcks niet en geschiede. Maer indien eenich stadt oft lantschap daer toe ghenootsaect wert, (twelcke ick lieuer anderen dan ons sie gebueren, noch en spreke niet alleen van onse regeringhe, maer van alle regeringhen int ghemeene) soo moeter naersticheyt gedaen zijn om al tvolc te doen verstaen, dat si de noot moeten gehoorsamen, indien si behouden willen blijuen. Ooc behoren alle regeerders naerstelick te besorghen datter oueruloet voorhanden si vanden dingen diemen nootlic behoeft: welcke dinghen, hoemen die plach ende behoort te vercrijghen, en is nv niet van noode gheweest te segghen: want het licht om mercken is, ende en hebs maer willen roeren.