Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

Hoemen hem metten vrienden draghen sal, ende dat de ionst tot vrients profijt niet teghen eerbaerheyt mach staen.
Het v. Capit.

Aldermeest werden de officien inde vrientscappe verwert: ende is so veel tegens tbehoren, datmen den vrienden weygert, tghene men rechtelic soude moghen doen, als datmense verwillicht int gene dat onrecht ende tegens het betamen is. Maer van alle dese maniere van officie is een corte leere die oock niet swaer en is. ⁺Want alle dinghen die nut schijnen, als state, rijcdomme, wellust ende dierghelijcke salmen nemmermeer hooger achten, dan de vrientscappe. Maer een goet man en sal om geen vrients willen yet doen tegen tgemeen weluaert, teghen sinen eedt, noch teghen zijn trouwe al waert oock so, dat hi selfs rechter waer ouer zijn vrient: want alsmen des rechters persone aen doet, so leytmen des vrients persoon af. Soo vele mach hy zijn vrientschappe toe gheuen, dat hy zijns vrients sake wel wilde rechtuaerdich te zijn: ende dat hy hem (soo vele dat de rechten

+ Vrientscappe salmen hoger achten dan alle dat nut schijnt.

[fol. 113v]

toelaten) tijt geeft, om zijn sake te vollen wt te segghen. ⁺Maer als die gheeede rechter oordeel spreken sal, so moet hy gedencken God tot een ghetuyghe daer ouer te roepen, dat is (soo ick vermoede) zijn ghemoet bouen twelcke God selfs den mensche niet godlijckers verleent en heeft. Alsoo hebben wy een goede zeede van ons voorvaders gheerft om den rechters te bidden, te weten, so veel als behouden eere ende eedt wesen mach. Dese begheerte dient tot die eerlijcke saken, inde welcken (so ic onlancx hier voor geseyt hebbe) een rechter zijnen vrient wel te wille mach wesen. Maer soument al moeten verwilligen dat vrienden begheeren: dat en soude gheen vrientschappe, maer muyterije ende tsamensweringhe zijn. Ick spreke hier van die ghemeen vrientschappen: want inden wijsen ende volmaecten mannen en mach niet sulcdanichs wesen. ⁺Men seyt datter tusschen Damon en Pythia Pythagoriens alsulcdanighe vrientschappe gheweest is, dat als de tyran Dionisius den eenen zijnen sterfdach hadde doen vercondigen, ende die selfde een weynich daghen tijts begheert hadde om zijn dinghen te bestellen, dander borge wert voor zijns gesellen wedercomste: onder voorwaerde indien zijn geselle opten bestelden tijt niet weder en

+ VVat den rechters int vonnissen betaemt.

+ Van vrientscappe een merckelijc exempel.

[fol. 114r]

keerde, dat hy dan selfs steruen soude. Als nv deerste weder op zijnen dach quam, so verwonderde hem die tyranne, ende begeerde dat sy hem voor de derde in hunlieder vrientschap inschrijuen souden. Daeromme dan alst gheualt tusschen vrienden, dat het ghene dat nut schijnt gheweghen wordt tegens tghene dat eerlic is: soo laet den oorbaer varen, hout v aen die eerbaerheyt. ⁺Maer als een vrient dingen begheert die niet eerlijck en zijn, soo moet die conscientie ende trouwe voor alle vrientscappe gaen. Also vercrijchtmen de kuere van de behoorlicheyt die wy soecken.

+ Conscientie gaet bouen de vrientschappe.