Dat 8. Capittel.
Dat die Gheneghentheyden in den Menschen by wijlen bedwonghen of begeert werden, maer in den onredelijcken Dieren niet.
Dese selve aenghebooren Gheneghentheydt doet oock den Dieren bejagen 'tgene goet, ende vlieden 'tghene quaedt is tot haer onderhoudinghe, ende is daeromme oock met recht goet te noemen. Alsoo doet dese natuerlijcke kracht den Visch van't Landt, als van sijne verderfnisse na 't water, daer inne sijn onderhoudinghe is, vlieden: Ende daer teghen den viervoetigen Dieren van't water, hun verderflijck sijnde, na 't landt als na hun behoudenisse vluchten. Door dese selve ingeplante genegentheyt loeyen die hongerige ende dorstige beesten na de weyde ende na 't water: Ende die kinderkens noch tot geen Redens ghebruyck gekomen sijnde, schreyen klaeghlijck als hen honghert, dorst, vriest ofte anders yet wat ghebreeckt dat zy noch niet en weten te seggen.
Doch is sulck onderscheydt in desen tusschen den bejaerden Menschen ende Dieren, dat die menschen dese Genegentheden een wijle wederstaen ende bedwingen mogen, maer de Dieren geensins. Want de Dieren derven ofte ontberen 'tghene de menschen hebben ende ghebruycken, waer door zy over die Genegentheden gebiedē: dats Redene ende Wille. Steltmen een hongerige of dorstighe Koe op hare vrye voeten, zy sal noodlijck moeten hare bekende paden na der weyden ofte grachten treden, om te eten of te drincken. Maer wie tot sijn Iaren ghecomen sijnde, leeft, die niet wel hongherigh of dorstigh gescheyden is van een Tafele met overvloet van spijsen ende drancken beladen sijnde: als door schaemte, door toorn, door spijt, hooghmoedt, devotie ofte door eenigh ander voornemen hem self bedwonghen ende vrywilligh gederft hebbende 'tghene daer sijn hongherighe maghe of dorstige kele toe was geneghen? Nu is licht te verstaen wt dit voorseyde, dat de Geneghentheden haer selfs niet en bedwinghen nochte beheeren: want so dat ware, moest sulcx oock gheschieden inden onredelijcken Dieren, 'twelc k wy weten so niet te sijn.
Auteursrechtvrij