Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu Christi (1978)

Informatie terzijde

Titelpagina van Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu Christi
Afbeelding van Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu ChristiToon afbeelding van titelpagina van Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu Christi

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.86 MB)

XML (0.36 MB)

tekstbestand






Editeur

W.J.C. Buitendijk



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
elegie / klaagzang


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu Christi

(1978)–Jeremias de Decker–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 87]
[p. 87]

Christus verraden, gevangen.

 
O Geldsucht boose prye,Ga naar voetnoot129
130[regelnummer]
Waer vind men schelmerye
 
Soo schandig, soo veracht,
 
Waer toe ghy niet en rukt het sterffelijk geslacht?Ga naar voetnoot130-132
 
 
 
Wat derft ghy niet bedrijven,Ga naar voetnoot133
 
Die om een' hand vol schijven
135[regelnummer]
(O boosheyd al te groot!)
 
Des levens Vorst verraed, en levert in de dood?Ga naar voetnoot136
 
 
 
Meyneedige, waer henen?Ga naar voetnoot137
 
Ghy sult 'et feyt bestenen,Ga naar voetnoot138
 
Waer henen, Iuda? keer,Ga naar voetnoot139
140[regelnummer]
Bevlek uw' handen niet in 't bloet van uwen Heer;
 
 
 
Wacht u des vromen levenGa naar voetnoot141
 
Om geld ten roof te geven:Ga naar voetnoot142
 
Dus redent uw gemoed:Ga naar voetnoot143
 
Doch ghy van geldsucht blind ghy siet niet wat ghy doet:
 
 
145[regelnummer]
Ghy hoort na geen geweten;
 
Maer loopt gelijk beseten
 
Tot dat vervloekt bestaen.Ga naar voetnoot147
 
Daer komt het roovers rot, en, booswicht, ghy voor aen:
[pagina 88]
[p. 88]
 
Ghy komt met staven, stocken
150[regelnummer]
En fackels aengetrockenGa naar voetnoot148-150
 
Als op een' dullen hond;
 
En kust (dit was de leus) uw' Meester voor den mond:Ga naar voetnoot152
 
 
 
Die op dien kus in handen
 
Stracx valt van sijn vyanden.Ga naar voetnoot154
155[regelnummer]
O valsche Joabs kus!Ga naar voetnoot155
 
Verkoopt en levert ghy des menschen Soon aldus?
 
 
 
Verkoopt ghy op dees' wijse,
 
En tot soo snooden prijseGa naar voetnoot158
 
Dat kostelijcke bloed,Ga naar voetnoot159
160[regelnummer]
Dat bloed, dat ons den soen des Hemels koopen moet?Ga naar voetnoot160
 
 
 
En kan dat sedig wesenGa naar voetnoot161
 
Uw herte niet belesen?Ga naar voetnoot162
 
Staet (dunkt u) sijn gelaetGa naar voetnoot163
 
Min minnelijk als 't plag om dat het droever staet?Ga naar voetnoot164
 
 
165[regelnummer]
Ghy vind hem dus bestredenGa naar voetnoot165
 
Noch even sacht van seden:Ga naar voetnoot166
 
Hy raekt, en maekt gesond
 
Een' uyt den woesten hoop door Simons stael gewond,Ga naar voetnoot167-168
[pagina 89]
[p. 89]
 
En geeft den Simon teekenGa naar voetnoot169
170[regelnummer]
Het ijser op te steken;
 
En seyt hem ernstig aen,
 
Wie met den swaerde slaet, die sald'er met vergaen.Ga naar voetnoot169-172
 
 
 
Ghy siet hem daer benevenGa naar voetnoot173
 
Geen duystre proeve gevenGa naar voetnoot174
175[regelnummer]
Van Goddelijck geweld,Ga naar voetnoot175
 
Wanneer all' 't krijgsche rot, waer met ghy komt verselt,Ga naar voetnoot176
 
 
 
Op sijn eenvoudig vragen
 
Wien soeckt ghy? word geslagen
 
Met doodschrick in 't verstand,Ga naar voetnoot179
180[regelnummer]
En op het woord Ick ben 't, flux neergevelt in 't sand.Ga naar voetnoot177-180
 
 
 
Maer, och! uw' stijve sinnenGa naar voetnoot181
 
Sijn nergens mee te winnen:
 
Het bloed-loon dy belooftGa naar voetnoot183
 
Heeft, Iuda, binnen dy de reden uytgedooft.Ga naar voetnoot184
[pagina 90]
[p. 90]
185[regelnummer]
Ghy doet hem flux de banden
 
Om armen slaen en handen,
 
In banden laet ghy slaen
 
Hem, die u van den band des duyvels socht t'ontslaen.Ga naar voetnoot185-188
 
 
 
Hy word aldus gebonden
190[regelnummer]
Sijn' haters toegesonden:Ga naar voetnoot190
 
En ghy op staende voet
 
Haelt met de buyl vol gelds een beul in uw gemoed.Ga naar voetnoot192
 
 
 
Hoe vele zijnder heden
 
Die dy gelijk in seden,
195[regelnummer]
Gelijk in schelmery,
 
Een strop om hunnen strot soo waerdig zijn als ghy!Ga naar voetnoot196
 
 
 
Men vint 'er noch met hoopen
 
Die God om goud verkoopen,
 
Die om het vuyl genot
200[regelnummer]
Van 't ongesielde goud noch siel ontsien noch God.Ga naar voetnoot198-200Ga naar voetnoot200
 
 
 
O geldsucht, boose prye,
 
Waer vind men schelmerye,
 
Soo leelijk, soo veracht,Ga naar voetnoot203
 
Waer toe ghy niet en rukt het sterffelijk geslacht?Ga naar voetnoot204
voetnoot129
Geldsucht, door De Decker gepersonifieerd in zijn grootste dichtwerk Lof der Geldsucht (1668); zij wordt daar voorgesteld als een godin, die opkomt uit de onderwereld; prye: kreng.
voetnoot130-132
Bet.: Is er wel één schelmstuk, hoe schandelijk en verachtelijk ook, waar gij de mens niet heen sleept? Vgl. vs. 201-204.
voetnoot133
derft: durft; ghy, nl. Judas.
voetnoot136
Des levens Vorst, vgl. Hand. 3:15: ‘Ende den Vorst des levens hebt gy gedoodet.’
voetnoot137
Meyneedige: Judas had als volgeling van Jezus het ‘Opsienders ampt’ (Hand. 1:20) of het ‘Apostel-ampt’ (Kantt.); door zijn verraad had hij zijn verbintenis verbroken.
voetnoot138
'et feyt bestenen: jammeren over uw lage daad.
voetnoot139
Iuda: Judas (vocatief).
voetnoot141
des vromen: van de rechtschapene (vgl. De Decker's Beeld eens vromen Mans in Rym-oeffeningen III, 32-33. De Statenvert. gebruiken het woord vroom alleen voor gewone mensen; Christus is ‘de heylige ende rechtveerdige’, b.v. in Hand. 3:14.
voetnoot142
ten roof: ten buit.
voetnoot143
Bet.: aldus redeneert gij.
voetnoot147
bestaen: daad.
[tekstkritische noot]151 A. dollen
162 A. harte
voetnoot148-150
rot: bende. Vgl. Joh. 18:3: ‘Judas dan genomen hebbende de bende (krijghsknechten), ende (eenige) dienaers van de Overpriesters ende Pharizeen, quam aldaer met lanteernen, ende fackelen, ende wapenen’ (‘met sweerden ende stocken’, Matth. 26:47).
voetnoot152
de leus: het afgesproken teken, vgl. Matth. 26:48: ‘Ende die hem verriet, hadde haer een teecken gegeven, seggende, Dien ick sal kussen, deselve is 't, grijpt hem.’
voetnoot154
Stracx: Weldra.
voetnoot155
Joabs kus, vgl. 2 Sam. 20:8-10: ‘Ende Joab seyde tot Amasa; Is 't wel met u, mijn broeder? ende Joab vattede met de rechterhant den baert van Amasa, om hem te kussen. Ende Amasa en hoedde sich niet voor het sweert, dat in Joabs hant was; soo sloegh hy hem daer mede aen de vijfde ribbe, ende hy stortte sijn ingewant ter aerden uyt, ende hy en sloegh hem niet ten tweeden male, ende hy sterf.’
voetnoot158
tot soo snooden prijse: tegen zo'n geringe prijs (nl. dertig zilverlingen).
voetnoot159
kostelijcke: kostbare.
voetnoot160
den soen des Hemels: de verzoening van God met de mensen.
voetnoot161
sedig wesen: vredig aangezicht.
voetnoot162
belesen: vermurwen, vertederen.
voetnoot163
Staet: Ziet ... eruit (vgl. WNT s.v. staen, 19a).
voetnoot164
minnelijk: vriendelijk; als 't plag: dan vroeger.
voetnoot165
dus bestreden: aldus aangegrepen (vgl. Matth. 27:50: ‘Doe quamen sy toe, ende sloegen de handen aen Jesum, ende grepen hem’).
voetnoot166
seden: natuur.
voetnoot167-168
Vgl. Joh. 18:10: ‘Simon Petrus dan hebbende een sweert, trock 't selve (uyt) ende sloegh des Hoogenpriesters dienstknecht, ende hieuw sijne rechter oore af’, en Luc. 22:51: Jezus ‘raeckte sijne oore aen, ende heelde hem.’
[tekstkritische noot]172 A. sal' er meê
173-180 A. ontbr.
182 C. mê
voetnoot169
den Simon: vgl. voor het lidwoord vóór een eigennaam WNT III, 2, 2316; behalve de daar vermelde tekst Num. 22:41 (en 23:28) ook Dan. 6:25: ‘die mannen ... die den Daniel overluyt beschuldight hadden.’
voetnoot169-172
Vgl. Matth. 26:52: ‘Doe seyde Jesus tot hem, keert uw' sweert weder in sijne plaetse: want alle die het sweert nemen, sullen door het sweert vergaen.’
voetnoot173
daer beneven: bovendien.
voetnoot174
Geen duystre proeve: Een zeer duidelijk bewijs.
voetnoot175
geweld: macht.
voetnoot176
't krijgsche rot: de krijgsbende.
voetnoot179
in 't verstand, pleonastisch gebruikt (eig.: in de geest).
voetnoot177-180
Vgl. Joh. 18:4-6 (hetgeen voorafgaat aan het optreden van Petrus tegen Malchus): ‘Jesus dan ... gingh uyt, ende seyde tot haer, Wien soeckt gy? Sy antwoorden hem, Jesum den Nazarener. Jesus seyde tot haer, Ick ben 't. ... Als hy dan tot haer seyde, Ick ben 't, gingen sy achterwaerts, ende vielen ter aerde.’
voetnoot181
stijve sinnen: verstokt gemoed.
voetnoot183
bloed-loon, vgl. Matth. 27:6, waar de dertig zilveren penningen genoemd worden een ‘prijs des bloets’; waarvoor de ‘acker des bloets’ gekocht is.
voetnoot184
reden: vermogen tot onderscheiding van goed en kwaad.
voetnoot185-188
Vgl. Joh. 18:12 over het binden van Jezus. Men lette op de antithetische stijl en woordkeuze.
voetnoot190
Sijn' haters, nl. Kajafas de hogepriester, de schriftgeleerden en de ouderlingen.
voetnoot192
een beul, nl. de wroeging.
voetnoot196
Vgl. Matth. 27:5: Judas ging heen en ‘verworghde hemselven’.
voetnoot198-200
Chiasme God-goud: goud-God; tevens woordspeling: ongesielde - siel ontsien.
voetnoot200
ongesielde: zielloze; noch enz.: hun eigen ziel niet in waarde houden en God niet vrezen.
voetnoot203
leelijk: schandelijk, vgl. vs. 131.
voetnoot204
In zijn Lof der Geldsucht (uitg. 1687, blz. 96-97) beschouwt Vrouw Geldsucht zich, doordat zij ‘den Iscarioth is in de borst gevaren’, als ‘Beleydster van 't stuck der saligheyd’.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken