Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
DBNL Logo
DBNL Logo

Hoofdmenu

  • Literatuur & Taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taal
    • Limburgse literatuur
    • Friese literatuur
    • Surinaamse literatuur
    • Zuid-Afrikaanse literatuur
  • Selecties
    • Onze kinderboeken
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • E-books
    • Publiek Domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Gebruiksvoorwaarden
    • Hergebruik
    • Disclaimer
    • Informatie voor rechthebbenden
  • Over DBNL
    • Over DBNL
    • Contact
    • Veelgestelde vragen
    • Privacy
    • Toegankelijkheid
Algemeen letterkundig lexicon

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave




Downloads

Lexicon van drama en theater (4,42 MB)

Lexicon van de poëzie (4,93 MB)

Lexicon van de retorica (1,60 MB)

Lexicon van de verhaalkunst (3,58 MB)

Lexicon van literaire genres (13,26 MB)

Lexicon van de literatuurgeschiedenis (15,36 MB)

Lexicon van de algemene literatuurwetenschap (2,33 MB)

Lexicon van handschriftenkunde, boekwetenschap en editietechniek (19,90 MB)



Genre
sec - letterkunde

Subgenre
non-fictie/naslagwerken (alg.)


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

 

Algemeen letterkundig lexicon

(2012-....)–anoniem Algemeen letterkundig lexicon

Vorige Volgende

taalbouw

Het streven om de nationale volkstaal op een gelijk niveau met het Latijn te brengen door het standaardiseren van spelling en grammatica. De belangstelling voor de klassieken leidde ertoe dat veel humanisten (humanisme) zich uitsluitend van het Latijn bedienden als taal van kunst en wetenschap; de nationaal gerichte renaissance had – uiteraard het eerst in Italië (Dante, Boccaccio, Petrarca) – waardering voor de moedertaal, die eveneens geschikt bleek voor literaire werken van gehalte. In de 16de en 17de eeuw kreeg de taalbouw voor de West-Europese talen haar beslag, in de Nederlanden vooral in navolging van wat in de kring van de Pléiade reeds bereikt was (J. du Bellay, La deffense et illustration de la langue françoise, 1549).

Vanaf het midden van de 16de eeuw werpen spraakkonstenaren als Joos Lambrecht, Pontus de Heuiter, Christiaen van Heule, Jacob van der Schuere, Petrus Leupenius en anderen zich op de verheerlijking, zuivering en opbouw van het Nederlands, bijgestaan door invloedrijke wetenschappers (Simon Stevin) en literatoren (Coornhert, Van Hout, Hooft, Vondel). Aan het eind van de 18de eeuw is het taalbouwproces min of meer voltooid: er was toen een vrij algemeen aanvaarde schrijftaal ontstaan. Belangrijke momenten in de taalbouwfase, waarin de zuivering (purisme) van de taal een belangrijke rol speelt, zijn de publicatie van het Nederlandse trivium: de Twee-spraack (1584), het Ruygh-bewerp (1585) en de Rederijck-kunst (1587), het taalkundig overleg tussen Hooft, Vondel, De Hubert en Reael (1622-1625) en tussen de translateurs in het kader van de voorbereiding op de Statenvertaling van de Bijbel (1628-1633).

Bloemlezingen waarin belangrijke stukken en uitspraken in verband met de taalbouw zijn uitgegeven, zijn van F.L. Zwaan, Uit de geschiedenis der Nederlandsche spraakkunst (1939) en G.S. Overdiep, Onze Renaissance in proza (1939).

Lit: C.G.N. de Vooys, Geschiedenis van de Nederlandse taal (19525), hoofdstuk III-IV • L. van den Branden, Het streven naar verheerlijking, zuivering en opbouw van het Nederlands in de 16de eeuw (1956; reprint 1967) • W. Hellinga, Bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse taalcultuur, ed. P. Tuynman (1968) • D.M. Bakker & G.R.W. Dibbets (red.), Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde (1977), hoofdstuk 2-3 • G.R.W. Dibbets (red.), Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst (1584) (1985) • L. Peeters, Taalopbouw als renaissance-ideaal (1990) • M. van der Wal & C. van Bree, Geschiedenis van het Nederlands (1992; bijgewerkte druk 20085), hoofdstuk 7-10 • M.J. van der Wal, De moedertaal centraal; standaardisatie-aspecten in de Nederlanden omstreeks 1650 (1995).

systole taalhandeling

thematisch veld:

Moderne stilistiek en taalkunde
Algemene concepten uit de taalstudie
Talen en taalvarianten

Vorige Volgende