enallage

Etym: Gr. enallagè < en-allattein = ruilen, verwisselen, veranderen < allos = ander.

Term uit de stijlleer voor een troop-1, ook wel enallaxis genoemd, die bestaat uit een plaats- of vormverandering van een woord (ook metastasis-2 genoemd), waardoor men een passage krijgt die vreemd is binnen het geheel, en aldus op het veranderde of verschoven tekstgedeelte de aandacht vestigt. Dit kan bijv. de tijdsvorm betreffen (‘Morgen kwam ik thuis’), of de woordsoort (‘Momentele toiletten’ zegt K. van Kooten in Koot droomt zich af, 1982, p. 12). ‘Mijn eenzaam leven wandelt door de straten’ schrijft M. Nijhoff (VG, 1974, p. 9). In het laatste geval is de enallage te beschouwen als een vorm van metonymie. Een bijzondere vorm van enallage is de hypallage.

Lit: V. Bers, Ennalage and Greek style (1974) • M. Hillen, Dichtersprache Senecas. Abundanz, explicativer Ablativ, Hypallage (1989) • G.B. Conte,The poetry of pathos: studies in Virgilian epic (2007).