oordeel

Geformuleerde mening van de criticus of de beoefenaar van de literatuurwetenschap over het literaire werk, mede op basis van smaak en conventie. In het oordeel worden kwesties van smaak vaak op een rationele manier verwoord.

In de geschiedenis van de literatuurbeschouwing van renaissance tot romantiek is het oordeel vaak meer gericht op de vormgevingsverschijnselen van de tekst dan op de achterliggende gevoelens of gedachten. Vandaar een nauwe verwantschap in die periode tussen het oordeel en de stijlleer. In de 20^ste eeuw wordt dit verband veel losser, en krijgt de term een wisselend scala aan betekenissen (gevoelen, opinie, evaluatie e.a.). Richtinggevend voor een fundering van het begrip oordeel in de literaire kritiek werd de artikelenreeks ‘Analyse en oordeel’ van J.J. Oversteegen in het tijdschrift Merlyn (1964). Wat betreft de literatuurgeschiedenis, zowel in heden als verleden, is het van belang te constateren dat het oordeel in hoge mate bepalend is voor de vorming van de canon-1 en afhankelijk van de per periode veranderende literatuuropvattingen.

Lit: H.T. Boonstra, ‘Van waardeoordeel tot literatuuropvatting’ in De gids 142 (1979), p. 243-253 • P.F. Schmitz, Kritiek en criteria (1979) • J.J. Oversteegen Anastasio en de schaal van Richter (1986), p. 189-199.