Algemeen letterkundig lexicon

pastorale literatuur

Etym: Lat. pastoralis = herderlijk < pastor = herder.

Verzamelnaam voor literatuur die een idyllisch, ongerept en vredig landleven oproept in tegenstelling tot het verdorven leven aan het hof of in de stad. Men spreekt ook van bucolische poëzie of arcadische literatuur. De eerste benaming gaat terug op de eclogen of Bucolica van Vergilius (Lat. bucolicus = landelijk < Gr. boukoleo = rundvee weiden), de tweede verwijst naar het bergachtige middenland van de Peloponnesos (Gr. Arcadia). Centraal in de pastorale literatuur staat het leven van herders en herderinnen, soms ook van jagers en boeren, met steeds weerkerende motieven als liefde, zang-, dans- en muziekwedstrijden en de zorg voor het vee. Het genre komt voor als herdersdicht (pastorale-1 en bucolische poëzie), herdersspel (pastorale-2), herdersroman (arcadia) en idylle.

Pastorale scene van een herder en zijn vriendin in de natuur bij de vertaling van Van Mander van Vergilius’ Bucolica (1597). [bron: K. Porteman & Mieke B. Smits-Veldt, Een nieuw vaderland voor de muzen (2008), p. 162].

Lit: M.I. Gerhardt, Essai d'analyse littéraire de la pastorale dans les littératures italienne, espagnole et française (1950) • B. Loughrey (red.), The pastoral mode: a casebook (1984) • A.M. Patterson, Pastoral and ideology: Virgil to Valéry (1988) • T. Gifford, Pastoral (The new critical idiom, 1999) • J.P. van Elslande, L'imaginaire pastoral du XVIIe siècle, 1600-1650 (1999) • M. Fantuzzi & Th. Papanghelis (red.), Brill's companion to Greek and Latin pastoral (2006) • D. James, New versions of pastoral: post-romantic, modern, and contemporary responses to the tradition (2009) • # P. Holberton, A history of Arcadia in art and literature (2022).

pastiche-2

pastorale-1