etiologie

Etym: Gr. aitia = oorsprong; logos = verklaring; vandaar: verklaring van oorsprong.

Etiologie betekent de leer van de oorsprong van bepaalde fenomenen; zij gaat op zoek naar het antwoord op de typische vraag ‘hoe komt het dat…?’. De medische etiologie bijv. betreft het geheel van oorzaken dat een bepaalde ziekte kan verklaren; het woord verschijnt in duizenden titels van studies in dit vakgebied.

Wanneer een sage, mythe, legende of sprookje als etiologisch bestempeld wordt, betekent dit dat het verhaal in kwestie een (niet wetenschappelijk gefundeerde) verklaring wil bieden voor een bepaalde naam, voor de oorsprong of het bestaan van dieren, planten, plaatsen, gebruiken of instellingen, enz.

Het scheppingsverhaal – dat de oorsprong van de wereld of het universum tot verhaal maakt en daardoor verklaart, zoals in het boek Genesis (begin van het Oude Testament) – heeft een duidelijke etiologische dimensie.

Lit: B.O. Long, The problem of etiological narrative in the Old Testament (1968) • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, Bd 1 (1992), kol. 203-209.