Algemeen letterkundig lexicon

activisme

Etym: Lat. activus = werkzaam, praktisch, in de praktijk toegepast.

Neo-idealistische beweging die zich afzette tegen het individualisme en intellectualistische laat-19^de-eeuwse  impressionisme en symbolisme. Het activisme streefde naar collectivistische bewustwording en geestelijke gemeenschap. Het heeft invloed  uitgeoefend op het humanitair expressionisme, in het bijzonder in Duitsland. Dat kwam tot uiting in expressionistische tijdschriften als Die weissen Blätter, Die Argonauten en Summa. Auteurs als Max Brod, Heinrich Mann en Walter Benjamin voelden zich door de ideeën van het actvisme aangetrokken. Ludwig Rubiner en Franz Werfel kozen vanwege de activistische ideeën voor het socialisme en het door Franz Pfemfert opgerichte Die Aktion (1911-1932), waarin ook Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg publiceerden.

De term wordt ook gebruikt met betrekking tot de literaire kritiek en academische literatuurwetenschap ter aanduiding van een maatschappelijk-politiek engagement, gebaseerd op de overtuiging dat een strikt descriptieve opstelling (beschrijving-2) wenselijk noch mogelijk is, zelfs in een academische context. Een dergelijke attitude, die haaks staat op de doelstellingen van de empirische literatuurwetenschap, kenmerkt in min of meerdere mate heel wat recente bewegingen in de literatuurbeschouwing, zoals het ecocriticism, de feministische literatuurkritiek, de postkoloniale literatuurstudie, enz. Ze kan zelfs de vorm aannemen van acties zoals een academische boycot van onderzoekers geaffilieerd aan universiteiten in een gewraakt land (bijv. Zuid Afrika tijdens de apartheidsperiode). Activisten maken graag gebruik van de sociale media.

Lit: E. Kolinsky, Engagierter Expressionismus (1970) • L. Peter, Literarische Intelligenz und Klassenkampf: die Aktion 1911-1932 (1972) • G. Raunig, Kunst und Revolution: künstlericher Aktivismus im langen 20. Jahrhundert (2005; Eng. vert. 2007).

actio zie pronuntiatio

ad fontes