Logo DBNL
Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc (1937)

Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc

(1937)– Dirc van Delf–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

1-187Dat XVI capittel is vanden seven tiden ende ouderdom der werlt.

3Die werelt is inden begin der tijt van Gode begonnen ende 4 van niet ghescapen. Si en heeft niet eweliken gheweest [14 d] 5 als die heidensche philosophen seiden. noch si en sal niet 6 ewelic aldus staen, dat is, si sel na horen wercken vergaen. 7 Die hemel en sel ghien omloop doen, noch in-vloet7 die neder 8 dinghen gheven. Die aerde en sel niet groyen, noch ghien dier 9 en sel leven lijflike9 gheslachte te maken. Dese werelt heeft 10 seven ouderdoem ghelijc enen mensch, dair si in ghe-11staen heeft ende noch overcomen11 sel ende eynden. En-12de in een iuwelick ouderdom regnierde een sonderlinge 13 dootsonde, daer si Gode onwaerdich om wert ende mishaghe-1414-16lick. Want die scrift seit: Van aenbeghin heeft die werelt 15 scalck gheweest. Also dat God eens seide: Penitet me fecisse

tekstkritische noten

16 hominem, dat beduut: Mi berouwet dat ic den mensche ghe-17maect hebbe. <(glosa): Ic> sel soe grote wrake toghen 18 over hem, dat alle verstaen niet anders en sellen moghen 19 begripen, ten si mi leet, dat ic den mensche ghemaect hebbe.

2020-35Die eerste ouderdoem is van Adam an tot Noes tiden ende 21 <stont> nader20 hebreeusschen croniken: dusent seshondert 22 ende ses ende vijftich iaren lanck. In welcken tijt der werelt 23 regnierde die dootsonde Luxuria, die hiet oncuuscheit. Want 24 24-25die kinder Abels saghen die dochteren Cayns, dat sij suverlic 25 waren, so naem sise te wive ende wonnen dair-an roessen, 26 datmen hiet gyganten. In dier tijt deedmen so groot overspil 27 ende lelike dinghen van oncuuscheit, die ic mi scaem gueden, 28 edelen herten te scriven. Die sonde wert so ghemeen, dat God 29 29seide: si was inden hemel gheraect ende dair om dede God 30 op Catharactas celi, dat sijn die hemelsche veynsters ende 31 31reghende neder so veel waters, dattet viertich31 cubiten of ellen 32 hoech [15 a] stont boven allen gheberchten ende niet meer 33 dan achte menschen en bleven te live33, die mitter archen wor-34den behouden: Noe ende sijn wijf ende sijn drie kinder mit 35 hoor drie wiven.

3636-53II Die ander ouderdom der werelt began van Noes tiden tot 37 Abraham den patriarche. Noe sprac mit Gode, Abraham mit-38ten enghelen ende ontfencse te gast. Dese ouderdom stont 39 CCXCII iair lanck. In welker tijt regnierde die dootsonde: 40 40-53superbia, dat hiet hoverdicheit, want Noes kinder Sem, Cham 41 ende Yaphet waren soe hoemoedich, doe si die ganse werlt

tekstkritische noten

42 alleen besaten, datsi te rade worden42 enen groten starcken 43 toorn <te> tymmeren, die inden hemel raken soude, datsi 44 mochten te Gode comen ende sinen hemel stormen, of dat hise 45 niet meer mit reghen en mochte verderven. Dit was hoor opset 46 ende horen beseten raet46, die seer onwijs was. Want reden 47 betughen dat, dat ieghen Gode niemant en mach raet noch 48 werc bestaen. Dese sonde wraecte God mit confusie ende dey-49linghe <der> sprake <ende> der tonghen48, die God doe 50 liet ghescien, dat daer of. lxxii. sprake worden, dair ghien die 51 ander of en verstont, ende also mosten si hem deylen van node 52 inder werelt ende sceiden van horen opgenomen werc. Dat 53 noch hiet die toorn van Babylonien, dat beduut Confusio.

5454-91III. Die derde ouderdoem began van Abraham den patriarch 55 tot Moysen toe den hoghen propheet ende duurde VcXLII iaer 56 lanc. In welker tijt der werelt regnierde die dootsonde: Invi-5757-69dia, dat is nidicheit. Want Jacob die patriarch hadde twalef 58 sonen; die ionxste waren [15 b] Benyamin ende Joseph, 59 gheboren van sinen liefsten wive Rachel. Ende hi minde 60 Joseph, want hi en60 in sijn outheit hadde ghewonnen. Dit 61 beniden die ander broederen ende en mochten hem niet 62 vredelic toespreken. Also datsi hem worpen in enen droghen 63 put ende toghen uut sinen roc ende maecten nat in scaeps 64 bloede ende vraechden sinen vader of die rock sijns kints 65 waer of niet. Doe waende hi dat <ten> een fell dier gescoort65 66 hadde. Dit vraechden si den vader; nochtan hadden si hem den

tekstkritische noten

67 Ysmaheliten vercoft om dertich sulveren penninghen, als het 68 openbaerliker ende claerliker inden bybel staet gescreven. Dese 69 69-76sonde wrekede God per exilium, dat is doer ellende, want daer 70 om mosten si dwalen inden lande van Egypten mit haren ghe-71slachte inden ghetal van LXXII menschen71. Daer si mosten die 72 teghelen backen van slijck ende <caf ende72> draghen op haren 73 hals, daer die coninc Pharao mede tymmerde die twee grote 74 steden Phiton ende Ramesses. Boven dat most men haer knecht-75kijns werpen inden rivier ende verdronckense, want uten wa-76ter wert Moyses ghenomen.

77IIII Die vierde ouderdoem began van Moyses tiden ende 78 duerde totten coninc David toe. In welker tijt regnierde die 79 79-91dootsonde Gula, dat is gulsicheit. Want doe Moyses, die pro-80pheet, leide dat volc van Ysrahel inder hant Gods mit teyke-81nen uut Egypten inder woestinen, ende want si ledich daer in 82 rustende waren, so laghen si op hoor eten en brassen mit gul-83sicheit ende stonden op, darten83 ende droncken, ende dansten 84 om een gulden calf, dat niet en at noch [15 c] en dranc. Dese 85 wijl was Moyses viertich daghen lanc mit Gode opten berch 86 Synay ende verbeide die tien gebode, welck die God screef 87 alleen mit sinen vingher in enen harden steen. Dese sonde 88 wraecte God per gladium, dat is doer den zwaerde. Want op 89 enen dach so werden om derselver sonde wil verslaghen van-90den volck xxiii dusent mannen, uut ghenomen hoir kinder, 91 wive ende maechde.

9292-116Die vijfte ouderdoem began van David, den coninc, ende 93 duerde totter overtocht toe der vanghenis Ysrahels in Babylo-

tekstkritische noten

94 nien. Ende dese ouderdoem hadde IIIIcLXXXII iaren. In deser94 95 tijt regnierde die dootsonde Cupiditas sive avaricia, dat is 96 96-115gierieheit of vracheit. Want in dier tijt dede die coninc David 97 sijn volck tellen van sinen rike ende warden gevonden uuten 98 lande van Ysrahel achte hondert dusent mannen, die zwaerde 99 voerden, ende uuten hartichdsom van Iuda vijfhondert dusent 100 wairachtige mannen. Dese sonde wraecte God per pestilen-101ciam, dat is doer sterft, die duerde van des morghens totten101 102 avont toe. Ende die enghel Gods versloech also seer dat volck, 103 dat daer storven vanden lande Dan tot Barsabee toe tseven-104tich dusent mannen. Deze sterft verbadt David doe hi seide: 110 Heer, dit sijn scapen, wat hebben si misdaen. Ic bin die gheen, 111 die gesondicht hevet. Ic bid, keer dijn hant in mij ende in 112 mijns vaders huus. Doe stac die enghel dat zwaert in sijnre 113 scede. Dat sach David op eenre stede, die hi cofte, ende tym-114merde daer op een altaer ende ontfengende114 offerhande, ende 115 die plaghe helt op; ende dit is die stede, daer Cristus nae 116 [15 d] op ghecruust was.

117117-138VI Die seste was ende began vander vanghenisse der ioden, 118 doe si Nabugodonosor over-voerde in Babylonien ende vinck 119 Zedechiam, den coninc van Ysrahel, ende stacken sijn oghen 120 uut. Ende dese ouderdoom duerde tot Cristus gheboorte toe 121 ende hadde VcLXXXIX iaren. Summa summarum: van aenbe-122ghin der werelt tot Cristus tiden: drie dusent neghen hondert122

tekstkritische noten

123lii iaren. In deser tijt regnierde die dootsonde: ira dat is 124 124-138toorn. Want doe God woude sijn volc waerscuwen van horen 125 sonden, doe dede hi den propheet Iheremiam prediken ieghen 126 den coninc ende sinen heren ende sinen raet ende ieghens 127 die papen ende dat volc, ende screef sijn prophetie op in 128 enen boeck, dat hem alleen overgaen soude. Doe die coninc 129 Zedechias dit mit sinen heren, mitter paepscap ende burghe-130ren van Iherusalem verstont, wort hi vervolt mit groten toorn 131 ende verbarnde dat boeck ende nam Iheremiam den propheet 132 ende leiden in den swaersten carker. Dese sonde wraecte God 133 per captivitatem et carceren, dat is doer vanghenis ende car-134ker. Want den coninc worden sijn oghen uutghesteken ende 135 hi wert in boyen gheslaghen ende over-ghevoert in Babylo-136nien, sijn wive ende sijn kinderen ende sijn heren mede ende 137 veel vanden volck. Ende oic alle die scoenheit van Ysrahel 138 wert uten lande ghevoert.

139139-166Die sevende began vander gheboort Cristi ende sal dueren 140 140tot doemsdaghe toe. Want Paulus seit, dat wi den gheen sijn, 141 in welken die eynden der werelt sijn ghecomen. Mer hoe 142 142langhe dat die werelt in desen ouderdoom bliven sal, dat en 143 is niement ghegheven te kennen die tijt [16 a] ende stonde, 144 den die Vader gheset heeft in sijnre moghentheit, als Cristus 145 heeft gheseit inden ewangelio, In deser tijt regniert die doot-146sonde: accidia, dat is traecheit, die grooth is, want wi in de-147ser tijt der ghenaden versumen te leven onse ewighe leven 148 ende salicheit. Want onse heer Cristus mit sinen ghenadeliker 149 coemst ghedoot heeft die sonden ende dat leven der duechden 150 ons wederghegheven. Als der eerster ouderdom hoor sonde: 151 onsuverheit, overmits dat hi van eenre maecht gheboren wert, 152 die vanden heilighen Gheest ontfenc. Der ander ouderdom 153 sonden: hoverdicheit, overmits dat hi hem vercleynde ende 154 ende vernederde uut den hemel te comen ende mensche te 155 warden. Der derder ouderdom sonden: nydicheit, overmits 156 dat hi van minnen sijn ziel woude voor ons uutsetten156. Der

tekstkritische noten

157 vierder ouderdoom sonden: gulsicheit, overmits dat hi galle 158 ende edic drincken woude inden cruce. Der vijfter ouderdoom 159 sonden: ghiericheit, overmits dat hi sijn lichaem ende al dat 160 hi had, gaf over tot onser behoef160. Der sester ouderdoom son-161den: toorn, overmits dat hi als een onnosel lam gheleit woude 162 werden totter doot. Alle dese voirnoemde duechde gae wi 163 traechlic verbij ende versumen dese lieve, genadigde tijt der 164 barmherticheit, daer wi in verdienen souden ende verdienen 165 moghen mit duechdliken wercken dat loon der salicheit inden 166 ewighen leven.

167167Dat achtende ouderdoom sal beghinnen vander verrisenis 168 des vleischs ende sal dueren a seculo usque in seculum se-169culi, dat is van ewe tot ewen, ende die sal hebben onghe-170telde [16b] iaren, dat is ewicheit, daer ghien eynde an en 171 coemt. Daer sellen alle die menschen also groot wesen van 172 live ende lichaem ende oic also out, als Cristus was in sijn 173 volre tijt, doe hi om onsen wil starf inden cruus. Ende daer 174 sellen si mitten enghelen in dat scoon hemelrijc, empyreo, den 175 ronden vuerighen hemel wesen, daer hem God vertoont an 176 wesen ende sijn aenghesicht verschijnt der heiligher Drie-176 177 voudicheit, daer uutdraecht dat licht der glorien, der eren 178 ende der salicheit, dat vroechde maect in allen herten ende 179 ghift hem volle wensch ende ghenueghen alre begheerte179. In 180 welken sconen licht-schijn die inwendighe oghen der vernuft-181liker verstandicheit180 scouwen ende ghebruken die Godheit ende 182 dat in alle leven ende alle loon volmaecter salicheit. Die uut-183wendige sinne des lichaems ghebruken183 die menscheit Cristi ende 184 dat is alle lust, ghenuecht ende weelde. Aldus soe wart die

tekstkritische noten

185 mensch salich van binnen ende van buten, an live ende an 186 ziel sonder enighe meer behoeft of ander wensch. Alsulken 187 leven moet ons die moghentheit Gods verlenen. Amen.


Vorige Volgende