Zomeravond in een kleine stad

[p. 22]

IV

a

Hugo droomt voor het venster, het wolkendek is ondoordringbaar, de regen begint opnieuw te vallen.

(In de herberg aan een andere tafel zit een meisje. Haar blote armen leunen op het tafelblad; zij heeft donkerblond haar dat golvend langs het gezicht valt, half ervoor aan de rechterkant - links van de jongeman uit gezien - omdat zij het hoofd iets naar voren en iets opzij gebogen houdt. Haar gezicht staat ernstig, de wenkbrauwen vormen één regelmatige lijn met de neus, daaronder de mond, een onderlip, die enigszins gezwollen lijkt. De benen zijn over elkaar geslagen en de jongeman ziet onder de tafel een knie, de welving van een rok, daaronder boort de angel van zijn blik. Als hij zijn ogen opslaat ontmoeten zij de hare. Zij kijken elkaar aan, hij staat op, hij volgt haar naar binnen.)

De volgende zaal is langwerpig. In het midden staat een fraaie Louis Seize-tafel, naakt, onbedekt, zonder enig voorwerp, een zuiver stijl-specimen. Langs de wanden een drietal glazen vitrines. De bezoekers blijven et in groepjes van vijf of zes voorstaan, in een houding van verveelde aandacht. De gids loopt naar de middelste kast, vouwt de handen voor het lichaam, de palmen buitenwaarts, waarbij de vingers kraken. Hij buigt zijn expressieloos gezicht naar de grond en zegt zijn keel schrapend zonder stemverheffing:

[p. 23]

‘De deskundige amateur van oud porcelein, die over werkelijke smaak beschikt, kan moeilijk ongevoelig blijven voor die fraaiste vorm van de porceleinkunst, het “biscuit”. Deze term die in het algemeen gebruikt wordt voor elk werk van ceramiek is eigenlijk alleen van toepassing op de beeldjes die in het wit gebakken zijn en mat en ongeglazuurd uit de oven komen. Die vorm is des te interessanter omdat zij in alle stijlen, vanaf de achttiende eeuw tot nu toe, een volledig overzicht geeft van de ontwikkeling van deze kunst in Frankrijk. De verzamelaar beperkt zich gewoonlijk tot de een of andere specialiteit en een van de aantrekkelijkste kanten van het collectioneren is ongetwijfeld het doelbewust en methodisch speuren naar het oude, onverglaasde porcelein. Meestal zijn de stukken afkomstig uit Vincennes, Sèvres, Mennecy en Orléans van een merkteken voorzien, de stukken uit Sèvres doorgaans uitsluitend van een kenteken van de beeldhouwer of de modelleur... Hier ziet u een bewonderenswaardig voorbeeld van achttiende-eeuws ongeglazuurd Sèvres, een Pygmalion naar een model van Falconet, de vriend van Diderot. Verder een buste van Molière naar een ontwerp van Houdon... Heel mooi is ook deze groep in zacht onverglaasd porcelein, Bacchus gedragen door de Bacchanten, gemodelleerd door Bourdois naar een sensuele compositie van Boucher. Deze zeer karakteristieke groep in Louis-XVI-stijl wordt gedragen door een voetstuk in blauw en goud porcelein. Het stuk is afkomstig uit de voormalige collectie van Madame Pauline Dupuis.’

Hugo ziet de wulps gewelfde billen, de gespannen dij en kuit van de licht met het bovenlichaam achterover neigende figuur, die, samen met een andere in tegengestelde richting gekeerde gestalte,

[p. 24]

de jonge god van de wijn in haar armen draagt. En tegelijkertijd ziet hij de weerspiegeling in de vitrine van twee paar ogen, die aandachtig de speelse lijnen van de beeldengroep volgen, twee vrouwen, die hij ongemerkt kan gadeslaan. Hij weerstaat de aandrang zich om te keren, maar blijft de gezichten in de vitrine waarnemen. Er schuift zich iemand tussen hen in, een man, maar deze heeft enkel maar aandacht voor het porcelein en schijnt de beide vrouwen niet eens te zien. Toch zijn zij opvallend mooi en hun naamloze gezichten tussen de andere gezichten zonder naam zijn Hugo op hetzelfde ogenblik vertrouwd. Hij weet niet waarom; hij heeft ze nooit eerder gezien, maar hij kent ze. Het haar van de een is donker, het ligt glanzend strak over het hoge voorhoofd getrokken in een schuine lijn van rechts naar links; vlak bij de linkerooghoek is het weggekamd achter het oor. De ogen zijn licht, lichtgévend, en de gelige schijn der schaarse lampen in de zaal legt een groene schaduw over de matte oogleden, wanneer zij even met de ogen knippert. De ander heeft hoog opgemaakt asblond haar, in de oren draagt zij platte, gouden sieraden met de vorm van een gegroefde discus. De neus is recht en lang, de ogen zijn donker en schitterend. Hugo kan dat alles waarnemen in de paar ogenblikken, die iemand nodig heeft om in een museum een voorwerp tussen vele te bekijken. Het licht is eigenlijk ongunstig, omdat het buiten donker en regenachtig is en de zaalverlichting onvoldoende, zodat de weerspiegeling in de vitrines de indruk maakt van ópglanzende, naar achteren toe verduisterende grotten. Maar het is genoeg en de aanblik van de vrouwen verwart hem. Als de bezoekers verder gaan, keert Hugo zich langzaam om.