Zomeravond in een kleine stad

[p. 35]

VII

b

De lucht hangt laag over het meer, de blauwige bergen aan de overkant zijn nauwelijks meer te zien. Daarentegen groeit er een grijze wolk boven het water, die zich vanuit het noorden uitbreidt en het laatste blauwige wit verdrijft. Een gerommel komt vanuit de verte dichterbij. Het heeft eigenlijk niets van donder, al is het duidelijk onweer, het heeft meer van maaggeluiden bij een slechte spijsvertering. Het houdt lang aan, een uur, anderhalf uur. Ineens breekt een regenbui los, water aan alle kanten. Ik ga naar boven, naar mijn kamer aan het terras; een grote plas overdekt al de tegels en geweldige regendruppels spatten op het staande water uiteen. Ik sluit de vensterdeuren en ga op bed liggen om te lezen, maar met het boek in de hand sluit ik mijn ogen en luister. Ik slaap niet en ik hoor de regen ophouden; het gerommel van de donder, niet meer ver weg maar dichtbij, blijft doorgaan, grommend als een hond die eerder aan bijten denkt dan aan blaffen.

Er gebeurt, wat mij slechts zelden overkomt: zo liggend schuif ik heel langzaam, bijna ongemerkt in een ander leven. Ik weet niet hoe het gebeurt, niet precies wanneer. Het is ook geen droom, waarin ik mijzelf blijf in situaties, die vreemd zijn maar denkbaar. Ik word een ander. Een paar jaar geleden toen het gebeurde en weer van mij afgegleden was, vond ik een naam op

[p. 36]

mijn lippen, Patricia Zaalberg, een naam die ik mij niet herinner ooit eerder of bij een andere gelegenheid te hebben gehoord. Maar die naam was een realiteit, ik wist dat deze Patricia geen verzinsel was, geen grillige schepping van de verbeelding. Nog slechts een kort ogenblik zag ik haar voor mij, al vervagend maar nog herkenbaar genoeg, donker, wat slordig half-bobbed haar, sensueel, gekleed in zwart bont, lazij, dat was de term die er als het ware bij stond, een woord dat ik nooit gebruik, want al denk ik soms in het Frans, in het Engels, dat mij veel vreemder is, nooit. En heel even iets molligs, maar volstrekt zonder enige dikte; alleen een vermoeden, zoals fluweel een onloochenbaar gevoel van volume geeft, meer dan katoen, en flanel meer dan linnen. Dat beeld van Patricia en haar naam heb ik opgetekend in een boekje met persoonlijke aantekeningen, dat ik vaak bij mij heb. Bij het doorbladeren heb ik nadien die naam nog wel eens herlezen en gepoogd het beeld dat bij de woorden hoorde op te wekken, opnieuw op te roepen. Tevergeefs: ik kon er mij niets meer bij voorstellen, geen gezicht, Patricia is nooit verschenen. Zij blijft een mysterie, dat misschien nog net niet voldoende ontrukt was aan die tweede werkelijkheid, om meer te kunnen worden dan een vermoeden.

Dat is verkeerd geformuleerd; het is andersom: ikzelf was nog net niet diep genoeg doorgedrongen in die andere realiteit om te begrijpen, wat nu wel een raadsel moet blijven, ergens op de overgang tussen deze twee toestanden heb ik een kort ogenblik gebalanceerd, maar ik ben teruggevallen naar wat ik was. Mijn ogen openend, was alles herkenbaar, teleurstellend, banaal. De rommelende donder, het schemerdonker van mijn hotelkamer,

[p. 37]

de gesloten vensterdeuren. En ineens - maar is het ineens?, het andere leven kent geen tijd - loop ik in een huis dat mij niet vreemd is. En ik weet dat het een tweede huis is, dat ik ken maar waarin ik alleen bij zeer zeldzame gelegenheden kom. Het ligt aan een gracht en ik bezit de sleutel; er is een hospita maar ik zie haar niet, al weet ik hoe zij eruit ziet (als de oude mevrouw B. destijds in Brussel, klein, ongemakkelijk en vinnig). Ik ga naar boven. De kamer aan de voorkant is bijna leeg; ik zie geen meubels, maar ik mis ze niet, het zijn kamers zonder meubels, waar alleen ruimte is. Het raam geeft licht en er is een kamer achter, en nog een vertrek. Dat is belangrijk, want daarin bevindt zich een deur, die naar een tweede uitgang, of ingang, voert. Ik doe de deur open en ik ben buiten en boven. Langs een ruwe stenen muur daalt een lange trap naar beneden, die ik afga, diep, diep naar onder. Daar is een open met gras begroeide ruimte, waar uit de bodem de korte, barokke toren van een half weggezonken kerk oprijst. Iets dat bezichtigd kan worden, een overblijfsel van vroeger, maar nog in goede staat, uit de tijd dat er nog kerken waren. Ik kijk ernaar, maar het is zo bekend dat ik niet lang stilhoud en verder ga. Ik kom in een kelderruimte, in kelderzalen, waar veel mensen zijn. Er heerst een feestelijke opgewektheid en ik heb de indruk dat het een studentenhuwelijk is. Stemmen en het hoge rinkelende lachen van een mooie jonge vrouw in het midden. In dat midden sta ik, staat de ander die ik ben, vanzelfsprekend, geen weemoed, geen herinnering, een aanwezigheid; ik die haar aanraak, die haar aan mijn hand meeneem. En weer dwalen door de kelderzalen nu; vóór mij een kind, nee geen kind, een dwergengestalte die de

[p. 38]

weg wijst naar een ruimte, waarin boeken staan als in een kiosk; boeken die mijn aandacht trekken met titels, die ik verlang te lezen, van boeken die ik ken maar niet gelezen heb. En achter mij, hand in hand, de jonge vrouw met cynische, welluidende stem. Er klinkt spot in haar lach; haar spot betreft niet mij, maar slechts wat ik wil en denk. Ik wil en denk niets, geloof ik, maar zij schijnt het in mij te lezen. Haar hand is krachtiger dan de mijne, zij houdt mij staande in een kring; daarin bevindt zich een man achter een tafel. Iemand brengt hem twee volumineuze boekdelen, die op tafel worden gelegd, folianten, in oude halfvergane bruinleren banden met rood bewerkt en met vergulde letters op de rug. De man achter de tafel lacht met een blik van verstandhouding en bedankt. Hij zegt: ‘men moet nooit zijn mémoires verliezen’, en hij zegt nog iets wat niet tot mij doordringt. Even later zijn wij in de kamers boven, ik nu alleen met de vrouw. Wij kennen elkaar intiem, dat weet ik, ofschoon er niets gebeurt, niets met onze lichamen. Wij kijken naar elkaar, zoals mensen doen die zich niet meer voor elkaar behoeven te schamen, die aan elkaars naaktheid gewoon zijn. Wij wisselen woorden. En het huis is een tweede huis.

Ik leg het boek weg dat ik nog in mijn handen houd en waarvan de band diep in het vlees van mijn vingers is gedrongen. Ik heb mijn leesbril op en de kamer van het hotel is schemerig vaag, met onduidelijke omtrekken. Ik sta op van het bed, ik loop het vertrek rond; ik ga naar het venster en kijk naar buiten. De lucht hangt nog even laag boven het meer, de regen valt. Ik voel hoe ik weer langzaam in mijzelf terugschuif. Ik zet mijn leesbril af, de andere op en de dag is gewoon.