Johannes Viator

[p. 346]

XL.

Nu heeft zij, die ik Marjon noemde, zich het sterkst en schoonst geopenbaard. Zij is nu in mijn leven, en ik moet haar geheel bewonderen. Dit was nimmer zoo. Ik erken haar en dien haar. Ik zie haar in mijn leven en toch zuiver schoon. En nu is het of ze niet gediend wil wezen, maar martelt mij alleen.

Mijn dagen gaan om in brandend, lichtmakend, en verhelderend koortsgevoel, - in allerpijnlijkste spanning. Alle gedachten in vuur, een geweldig kampen, een verbitterd geworstel, aldoor, ademloos, rusteloos.

Maar al het kleine is weg, weggevaagd, vertrapt, vertreden in den grooten oorlog. Geen kleine sensueele gedachtetjes, geen laffe neigin-

[p. 347]

gen, geen zwakheden - o dit is wat ik begeerde te zijn, maar niet kon, ondanks sterkste wilsinspanning.

Het intellect ziet zeer klaar, wat dit beteekent maar het hart wil niet verschrikken, het ziet niets leelijks. Het fijnstgevoelig sentiment wendt zich niet af. En het arm verstand twijfelt, en begrijpt niet - en zoekt den valstrik, het bedrog.

Ik ken geen rust, geen rust. Des morgens is het nog alles licht, het lijkt zoo gelukkig en mooi. Dan drijft het tot daden, tot goed zijn en mooi maken en lief doen. Van twijfel weet ik dan zoo niet, het is alles goed.

Maar tegen den middag wordt het een marteling. Het verlangen, in zijn aanhouden. Dan groeit er allerlei mooi bloeisel op, bont gebloemte dat uitspruit uit mijn liefde - dit is het stille drijven der onbewuste wil, - kleurige fantasiën opschietend in het warme licht van den hartstocht.

Dan komt de twijfel en de vrees, de vrees voor het kwaad, de doodelijke schrik van het

[p. 348]

zoo dikwijls bang-gemaakte kind. En dat verplettert en vertrapt het mooie.

Dat herhaalt zich en herhaalt zich. Opvolging van kleine smarten - samensmeltend tot lange, grievende pijn.

Des nachts - dan is het erg -dan groeien lieve visioenen op tot groote paradijzen, - groene, zonnige, wonderparken - en dan is het een harde smart, een sombere verwoesting door den valen morgen aangericht.

Wel heb ik rust als ik bij haar ben, - als ik haar zie - vooral als ik haar zoo gewoon zie, met anderen - haar tegenwoordigheid voel door het gewone leven heen. De rustigste, minst pijnlijke herinneringen aan haar bijzijn zijn de gewone, alledaagsche gesprekjes. De liefste gewaarwording, als zij gewoon sprekend zich met mij beweegt, en ik bedenk de ontzachlijke hartstocht daarachter. Een ingehouden klein woord, over en weer, en de geweldige macht.

En elk woord, elk klein ding gewijd, belangrijk hoorende tot een hooger en beter orde van dingen.

[p. 349]

Ben ik niet bij haar, dan wemelt het van smarten, verlangens en twijfelingen. Eén lange, uitputtende worsteling. Een voortdurend begeeren en niet willen, wenschen en verwenschen. Een aaneenvoeging van groote en kleine smarten. Pijnlijk bewonderen, pijnlijk verdenken van fouten, mijzelf en haar. Bitterheid over mijne zwakte. Angst, groote angst dat ik zal kwaad doen, dat ik zal toegeven, dat ik zal ontheiligen.

Mijzelf voelen een hulpeloos ding, dat gedreven wordt door oversterke machten. Mijzelf voelen twee, de een die doet, de ander die verschrikt toeziet en vraagt: ‘wat doe je? Dat wil je immers niet? Doe het niet. Doe je het nu toch?’ De andere zwijgend en gelukkig. Gaat zijns weegs.

En de lange nachten. Korter eiken nacht de slaap. De handen gevouwen onder 't hoofd, de oogen wijd-open. - ‘O mijn God, help mij dan toch, is het dan goed? waarschuw mij dan toch. Ik zie het niet.’ - Staren in het peillooze duister en luisteren, luisteren. Voelen of ik geroepen ben. Of groote stemmen uit haar ziel mij kla-

[p. 350]

gend roepen. Verholen verlangens roepen mij, ik heb ze gehoord, ik moet komen. Er is een groot ledig. Er is een groot leed. Ik moet komen. Op mijn arm haar zachte vingers. Die hebben nagedaan hoe hare voeten gingen, hoe hare zachte voeten tripten in den nacht, komend en gaand. Ik moet komen. Ik mag haar niet weer laten komen. Ik mag niet wachten.

Luisteren, luisteren, willen slapen en toch niet willen, om te kunnen luisteren - even insluimeren met een sterk slaapgevoel, of hevige slaap staat te wachten om mij diep neer te trekken - en dan opschrikken bij een licht gerucht. Dieper inslapen - droomen dat ik haar komen hoor, haar tred - ik kan de oogen niet openen, - met geweld maak ik mij wakker - alles is stil, het effen duister suist, en ik volg weer het langzame voortglijden der uren.

En de morgen ziet mij met droevig snikken mijn triomf beschreien.