Johannes Viator

[p. 370]

XLIV.

Zoo heb ik dan begrepen de teere denkingen die ontloken in den gloed dezer liefde.

De teere denkingen worden tot woord, en het woord wordt tot leven.

Het lag alles verscholen in weifeling. De menschen spreken zoo luid en mijn aard was week en tot vertrouwen geneigd. Maar in mij was de liefde altijd sterker dan alle andere dingen. Deze heeft alle weifeling verscheurd en mij hard gemaakt en onwankelbaar. Om liefde's wil wilde ik alle menschen volgen, maar om liefde's wil heb ik ze ook allen verlaten.

Want het kan niet, het kan niet anders. Vol eindeloos erbarmen, maar in vastwillendheid wreed, zooals het Leven wreed is, zonder mededoogen. De zon kent de bladeren der boomen niet en heeft niet een bloem lief boven de andere.

[p. 371]

Sommigen bereiken dit uit zichzelven, maar ik heb tot licht en sterkte eenen grooten hartstocht van noode gehad.

Nu zal de haat mij haten en de spot mij branden en de grove menschen zullen mij duwen en stooten, als een vreemd en hinderlijk ding, dat zich in hunne wegen stelt. En ik zal het dragen met het stugge dulden van een zachtzinnig dier, dat eenmaal van gedweeheid tot verzet gekomen is.

Ik kan het niet helpen, ik kan het niet helpen. Het bedreigt niet en wil niet bekeeren. Maar het is daar, het staat daar, stil, zooals een rots staat. Het is daar in mij, zooals het leven is. Men kan het ontwijken en niet willen zien, maar men kan het niet loochenen of te niet doen. Men kan al zoo goed het leven loochenen of de zon te niet doen.

Maar het is er niet voor mij alleen, maar voor allen, voor een groote veelheid. Want mijn lijf is uit velen, één van velen, en mijn ziel voelt immers gestadig de pijnen van Broederschap. En van de verwantschap van 't lijf en der nabijheid kan ik mij bevrijden, van

[p. 372]

de broederschap met enkelen, maar van de Verwantschap met allen, de verwantschap der ziel en der wijde verte kan ik mij niet bevrijden, die heeft mij in macht, door die spreek ik, en door die zal ik al mijn groote pijnen ondergaan.

Tot eenheid kan zich geene ziel verheffen. Want alle stof en alle geest is veelheid, en maar Eén is één, die stof noch geest is.

Een frisch, sterk leven is in mij gekomen, het dorre werd groen, het slapende werd wakker, het stille begon te bewegen. Een druk leven van begeeren en verwenschen, van eeren en verachten, van groote vreugde en groote ellende, van sterk goed-vinden en sterk slechtvinden, van uiterst fijn onderscheiden en intensief gevoelen.

Ik had gedacht dat dit alles niet goed was, in den hoogmoedigen waan, dat een mensch de bewegingen zijns harten wel loochenen mag.

Maar ik heb gevraagd den allerhoogsten Rechter, en hij zeide: ‘dit is beter.’

[p. 373]

Want hij zeide: ‘Ik ben buiten het leven, maar gij zijt in het leven. En dat gij geheel zijn kunt als Ik, is een verderfelijke waan en verblinding. Om niets, neen om niets, om Kunst niet, om 't Weten niet, om Schoonheid niet, moogt gij treden uit de sfeer des levens, en der neigingen die des levens dienaren zijn.’

‘Loochenen en dooden kunt gij ze niet, maar ze verreinen en allen gelijkelijk doen gehoorzamen mijnen Eenigen Wil.’

‘O zij armen die hun kinderen wel ziek zouen maken, om te kennen den aard der ziekte’.

‘O zij armen, die wel hun moeder zouen dooden om te kunnen zien het schoone rood van 't bloed, en te voelen de schoone smarten van dood en scheiding.’

‘O armen, afgodendienaars der zinnen, die schoonheid zouen zoeken in de rijke kleuren van bloed en etter.’

‘In des Duivels handen zijn zij, want zij hebben de liefde verlaten, de éénige sterkte des levens.’

‘Het weten dier weters is naakte ellende, dorre vodden om een stinkend skelet.’

[p. 374]

‘En het schoon dier schoonen is de pracht van een gorgonenhoofd. Het krinkelt om zijn slapen in blauw en goud en vuur. Maar het is de versteenende dood.’

Een oud woord, welks groote waarheid nu gevonden. De heerlijkheid der hoogste contemplatie, - Gods al-eenig recht, maar ons arme menschen een verlokking des Duivels.

Sterk is in den strijd der neigingen de weetbegeerte, en de zucht naar 't zuiver schoon der zinnen. Maar sterker moet de zucht naar 't schoon des levens zijn, en zeker gaat te gronde die in dien strijd der liefde niet de zege geeft.

Om dit zeggen zullen wij velen haten. Ja de sterksten en edelsten zullen mij zóó haten. Want deze, om hunne kracht, willen den deemoed niet. En de zwakken en eenvoudigen zijn der liefde trouwer.

Maar ik zal rustig dulden en ben niet vervaard.