Josefine

XXXVII

Vanmorgen heb ik een gevecht meegemaakt in lijn vijfentwintig tussen een juffrouw, die bij het uitstappen knel had gezeten in de klapdeur (waarom ze woedend meteen weer achter was ìngestapt met de bedoeling de wagenbestuurder ter verantwoording te roepen), en een andere juffrouw, die zich geroepen voelde het voor de wagenbestuurder op te nemen.

De juffrouw van de klapdeur echter wist zich - met de andere juffrouw rukkend aan haar arm - naar voren te worstelen, waar ze de wagenbestuurder een dreun op zijn hoofd gaf met een groene komkommer (naar ik veronderstel juist gekocht op de markt).

Het is natuurlijk lang niet ongevaarlijk om iemand, die een tram door de binnenstad rijdt, met een komkommer op zijn hoofd te slaan. Door lijn vijfentwintig voer dan ook een golf van verontwaardiging en de andere juffrouw, die het zogezegd had zien aankomen, sloeg er nu ook lustig op los met een rol kastpapier, die het echter als wapen moest afleggen tegen de komkommer.

Intussen was iedereen zich met het geval gaan bemoeien en het werd een vreselijk gegil en gepraat. De wagenbestuurder had de tram stop gezet en trachtte de orde te herstellen door de vlak achter hem staande juffrouw er uit te zetten, waarna we wegreden, waarna bleek dat de verkéérde juffrouw eruit was gezet en dat de eigenlijke aanstichtster van het kwaad rustig was gaan zitten op een van de vele, gedurende de rel vrijgekomen plaatsen...

[p. 171]

Ik moest er bij de Munt uit dus ik weet niet hoe het afgelopen is. Jammer!

Toen ik Aafje later over het geval vertelde, zei ze: ‘Wat onfatsoenlijk om met een komkommer te slaan! Maar nu ja, het zal je ook overkomen dat je ene been op de vluchtheuvel staat en je andere vast zit tussen die malle tramdeur! Maar evenzogoed, ze had dáme moeten blijven, en het is nooit aan te bevelen om te vechten met voedsel.’

En zo is het dan nu al weer eind augustus. ‘Fijn! Koninginnedag!’ zeiden we vroeger, en dan haalde moeder onze oranjestrikken te voorschijn, en onze vlaggetjes en feestmutsen...

En later, toen ik zelf mijn gezin had, was die eenendertigste augustus ook altijd een heel aparte dag. Ik herinner me dat eens op die dag mijn zwager uit Friesland juist over was voor het bij wonen van de een of andere plechtige vergadering. ‘Oom Sjoerd’ was iets heel stijfs en statigs; met een donkergrijze demi en een zwarte hoed en glacé-handschoenen... Wat hem er toe gebracht heeft de kinderen en mij uit te nodigen om poffertjes met hem te gaan eten in de Kalverstraat, is me nòg een raadsel. De hele Kalverstraat was één zingende, hossende menigte. En ná de poffertjes zijn we meegesleept door een rijtje vrolijke mensen met sjerpen en toetertjes. Oom Sjoerd vergat zijn plechtigheid en zong uit volle borst mee van ‘De blanke top der duinen...’, en ‘Had je me maar...’, en ‘Van je héla hola...’ Ik had nooit geweten, dat de Kalverstraat zó gezellig kon zijn. We kwamen er allerlei kennissen tegen: de handwerkjuffrouw van Tanja's school met een hele sliert jongemeisjes achter zich aan; en de dokter van de overkant met vrouw en kind; en de kruideniersfamilie: zeven stuks en allemaal met papieren vlaggetjes en feestneuzen...

[p. 172]

Als ik aan die koninginnedagen van vroeger denk, hoor ik draaiorgel-muziek, en ik zie lachende gezichten en vlaggen en zon. Ik zie de wafelkramen en de zuurkarretjes en de poppenkast, en een kleurig net van serpentines over de hele stad.

Sommigen vinden het een rare manier om een verjaardag te vieren. Maar waaròm eigenlijk?

Koninginnedag ligt nu in het voorjaar, maar in mijn herinnering zal de eenendertigste augustus altijd blijven wat hij zóveel jaren voor mij, en ook voor mijn kinderen, is geweest: een vrolijk onschuldig volksfeest; het laaiende, toeterende, zingende, vuurwerk-afstekende slot van de vakantie en het eind van de zomer.

En nu kunnen we de eenendertigste nota bene niet eens de vlag uithangen. Hij is vorig jaar helemaal stukgewaaid tegen de dolfijn van de daklijst en hij is te versleten om te repareren...

Tanja zit nog steeds in Groningen om stof op te doen voor haar reclame-boekje. De ring, die ze deze zomer op haar zeereis van die wonderlijke Arabier heeft gekregen, is ze kwijtgeraakt. Dat is te zeggen: ze weet niet waar ze het ding heeft. ‘En ik zoek er ook niet naar,’ schrijft ze mij. ‘Wilt u wel geloven, moeder, dat ik de angst heb gekregen voor dat sieraad. Ik ben geen mens voor zulk geheimzinnig gedoe! Waarschijnlijk niet romantisch genoeg... Die zogenaamde geluksring heeft me tot nu toe tenminste niets dan pech gebracht. O, alleen maar kleine tegenslagen, hoor. Maar het gaat me vervelen. Gisteren weer: ik was bij kennissen. En laat ik me daar nu zo'n beeldig oud Chinees kommetje breken! U weet wel net zo eentje als u er een op het hoekkastje hebt staan. Ik heb de scherven naar een antiquair gebracht en die kijkt nu voor me uit naar een nieuw, of beter gezegd naar een oud. Nee, het is niets met die ring...’

[p. 173]

Ik heb Tanja meteen teruggeschreven, dat ze míjn kommetje kan krijgen voor die kennissen. Wat kan mij dat kommetje schelen en waarom zou het lieve kind extra geld gaan uitgeven! ‘Maar ik durf het je niet op te sturen,’ heb ik gezegd, ‘want je hoeft er maar naar te wijzen of het ligt in puin...’

De lieverd heeft me meteen, in antwoord op mijn brief, een telegram gestuurd, een gelukstelegram (om me niet aan het schrikken te maken). Ze seinde: ‘Dierbare moeder ik moet uw kommetje niet stop kus Tanja’

Zoals ik laatst al vertelde, heeft de familie Mars uit het benedenachterhuis, televisie genomen, op afbetaling... Aafje en ik hebben ons hart vastgehouden voor de financiële gevolgen. En daar hàd je het nu al weer, vorige week: mevrouw Mars heeft een hele ochtend bij me zitten kermen over ‘de kosten voor levensonderhoud’. Ze heeft gehuild omdat haar man zo humeurig is geworden ‘door de zorgen’, en ze heeft tenslotte een rijksdaalder van me geleend en een paar lichtpenningen en drie lood koffie.

Er is hier vannacht een vleermuis binnengevlogen door het middenraam. Als ik het licht op had, was-ie weg; maar zodra ik de lamp uitdraaide begon hij te vliegen. En hij maakte zo'n raar ratelend geluid met z'n vleugels. En ik dacht aan die gruwelverhalen van vleermuizen, die in je haar verward raken, waarom ik een tafelkleedje over mijn hoofd gooide... Ik zette alle drie de ramen wijdopen en zat (in het donker) te wachten tot hij weg zou vliegen. Maar hij vloog almaar in de rondte om de middenlamp en ik zag in het lantarenlicht van buiten zijn enorme schaduw langs de muren glijden. Een ogenblik dacht ik erover vijfmaal acht te bellen, of de brandweer. Maar om bij de telefoon te komen, moest ik de kamer oversteken en dat waagde ik niet. Ik heb toen

[p. 174]

het tafelkleedje steviger omgewikkeld en ben de deur uit gestoven.

Vanmorgen constateerde Aafje, dat het vreselijk had ingeregend door de open ramen. Maar de vleermuis was weg.

‘Tenzij,’ zei Aafje, ‘dat hij achter de spiegel is gekropen, of achter een van de schilderijen. En dan komt-ie vannacht weer weerom...’

Een griezelig idee! Enfin, we wachten af...