De ambitie

[p. 151]

[XXVI]

Via de geopende balkondeuren hoorde zij het gestadige ratelen van de grasmaaimachine. Zij trok het dekbed tot over haar oren en probeerde aan prettige dingen te denken: opwindende ontmoetingen op grasvelden doorschoten met slootjes. In de verte graasde vredig het vee. Een man naderde haar en zette zich aan haar voeten. Zij opende de picknickkoffer en serveerde hem de maaltijd. Wildpaté. Noorse zalm en gepocheerde oesters. De gedachte aan eten in een dergelijke omgeving, waar een eeuwenoude rust een suggestie gaf van vredigheid en overgave, bezorgde haar een onrustig gevoel in haar onderbuik, een verlangen naar hartstocht, omhelzingen waaraan geen eind kwam.

‘Godverdomme!’ klonk het vanuit de tuin. ‘Ik leg dat gras toch niet voor niks op hoopjes!’

Ze gooide het dekbed van zich af en ging rechtop zitten. Zij trok haar groene slip uit en gooide hem naast het bed. Naakt liep zij naar de badkamer en rekte zich uit.

Waarom maaide hij het gras? Het was dinsdag. Hij had vrijgenomen omdat zij hem erom gevraagd had. Waarom dan kwam hij niet naar haar toe om tegen haar te praten? Een geruststellend gesprek, meer nog zijn stem die haar zenuwen slaperig maakte en minder gespannen.

Zij besefte plotseling hoe weinig ze met Frits de laatste tijd gepraat had. Of besefte ze dat wéer? De dingen die ze over zijn werk wist, de ontwikkeling van de zaak die binnen een paar maanden voor de rechtbank kwam - wat wist ze ervan?

In het begin had ze nog nagedacht over de relatie tussen Frits en de zaak. Ze zag hem thuiskomen en zijn tas in de gang neergooien. Als een schooljongen: een uitzonderlijke vorm van gedrag voor een man die doorgaans zorgvuldig zijn spullen ordende.

‘Zal ik je eens wat vertellen!’ riep Frits die keer tegen de gesloten kamerdeur.

Hij kwam binnen.

‘Wat ben je opgewonden.’

‘Moet je luisteren,’ zei Frits, ‘Je weet toch dat ze die kerel gepakt hebben, die oorlogsmisdadiger. Wij moeten hem verdedigen.’

‘Dus jij moet hem verdedigen,’ zei Nila rustig.

Nog maar een paar keer eerder in hun gezamenlijke leven had Frits zich op een dergelijke uitzinnige manier gedragen. Toen zij hem vertelde dat zij zwanger was. En nadat hij de aanbieding had

[p. 152]

gekregen bij het gerenommeerde kantoor te komen werken. Maatschappelijk succes gepaard aan de zekerstellingen in zijn leven. Voortbestaan naar twee kanten.

Maar het was alweer zo lang geleden dat hij met tassen smeet, de krant in de lucht gooide, haar vastpakte en naar de auto rende opdat zij maar zo snel mogelijk een restaurant bereikten om het te vieren.

Haar optilde en naar bed bracht, uit vrolijkheid.

Zij waste haar gezicht en maakte zich op. Merkwaardig dat ze dat deed nu ze naakt was. Alsof ze zich voorbereidde op een optreden. Maar dat zat er niet in.

Beneden liep Frits door het huis.

Zij ging naar de trap en riep hem.

Hij schreeuwde wat er was. Hij werkte in de tuin. Moest zich eerst schoonmaken voor hij de trap op kon. Wat kan het me schelen of je onder het gras zit, dacht ze. Straks zit het gras op mijn lijf geplakt en gaan we samen onder de douche. Desnoods houd je je kaplaarzen aan. Als je het leuk vindt.

Frits ging de tuin weer in, sloot de keukendeur achter zich.

Wat vond hij leuk? Wat vond hij nú leuk? Wat voor soort ontspanning zocht hij tegen de dossiers met voor zijn cliënt belastend materiaal?

Het was zijn ambitie die hem de tas deed neersmijten in de gang. Als een schooljongen, maar meer genegen om de tas onmiddellijk weer op te nemen. Zijn behoefte de top te bereiken. En nu ging hij inderdaad over lijken. Was hij maar officier van justitie. Dan stond hij altijd aan de kant van de rechtvaardigheid en kon hij Melgers ten overstaan van nieuwe generaties aanklagen, ten voorbeeld stellen, verbindingen trekken tussen deze schoften uit het verleden en de dingen die nu overal gebeurden. Het opkomend fascisme in de schaduw van de adelaar. Toespelingen, voor iedereen duidelijk.

Maar Frits was advocaat. Hij had zich in dienst gesteld van de duivel en schortte zijn emoties op ten behoeve van het juridisch steekspel dat hem succes moest opleveren.

Wat een dilemma: de krant, als voertuig van publieke opinies, of het vakblad.

Wetenschap of maatschappij. De verbinding daartussen - en het grote publiek dat die nauwelijks accepteerde.

[p. 153]

Hij bleef er rustig onder. Toch was dat waarschijnlijk alleen aan de oppervlakte het geval. Een zakelijk aandoende rust, waaronder zijn emoties tekeer gingen. Of was dat niet waar? Plantte ze haar eigen gevoelsleven op haar man over, probeerde ze hem aan haar kant te krijgen door te veronderstellen dat hij niet van haar zou verschillen, dat hij bij wijze van spreken alleen een wat dikkere huid had. Maar die huid had het eeuwige leven niet! De buitenwereld werkte erop in, liet zijn chemicaliën en kwade dampen erop los. Van binnenuit werkte de erosie. Nog even, een jaar misschien, en Frits barstte net zo uit elkaar als zijzelf.

Zij dacht erover na hoe het zou zijn als Frits in elkaar zou klappen. Zijn gedrag wanneer hij zichzelf niet meer in de hand had. De wijze waarop hij zijn angsten ging bestrijden, wanneer ze publiekelijk werden, dat wil zeggen: op eigen houtje de overhand namen. Hoe ging hij dat aanpakken? Dat wilde ze wel eens zien. En dan ging zij ook de tuin maaien en een schoonheidsmanie ontwikkelen, waardoor het gras en madelieven verboden werd het huis binnen te komen, evenals rupsen, mieren, vliegen en andere insekten. Een wereld van spuitbussen. Waarom verwijderde hij al het gras niet?! Je kon prachtige gewassen tegels kopen waarmee je de hele tuin kon volleggen. Een in keurige mozaïeken naar eigen smaak geordende wereld.

Als hij maar genoeg figuren als Melgers verdedigde, kwam hij wel omhoog. Hij was in de oorlog geboren en gedroeg zich als iemand die van niets wist, die rustig zo'n stuk afval kon bijstaan wanneer hem dat door de balie gevraagd werd. Meneer was trouwens niet goed bij zijn hoofd! Hoeveel oudere advocaten hadden zich van het karwei afgemaakt voordat ze het hem vroegen? Geen van de andere leden van de maatschap had de taak op zich genomen. Ze hadden Frits geprezen en hem onder ogen gebracht dat deze zaak veel van hem zou vergen, maar dat hij zijn carrière ermee bespoedigde. Voor wat hoort wat.

Om zich te ontspannen maaide hij de tuin.

Wat wist hij nog van de wereld waarin zij zo teder voor elkaar waren geweest, waarin zij hun emoties op hun gezichten hadden laten verschijnen om de ander te laten zien: ik ben niet alleen, ik weet dat ik niet alleen ben, wij doen deze dingen samen. Geen probleem. Laat jezelf maar aan mij zien liefje.

Vroeger. Toen het leek alsof hun verhouding vanzelf ging.

[p. 154]

Zij keerde terug naar de slaapkamer en trok haar klerenkast open.

Waarmee kon ze hem een plezier doen?

Ze wist niet eens of ze daar zin in had.