Een gedoodverfde winnaar

[p. 22]

[IV]

Ik ging naar mijn huis in Amsterdam om orde op zaken te stellen. De deurmat lag bezaaid met brieven: een drietal afwijzingen ook, geen enkel bericht dat een school belangstelling voor mij had.

Toen ik een paar uur later in mijn auto zat, begreep ik uit het zeurende gevoel van teleurstelling hoezeer ik had gehoopt op een sollicitatiegesprek, zodat ik mijn gedeeltelijke baan bij de krant kon laten schieten. Ik raakte aardig door mijn geld heen. In plaats dat ik iets aardigs van mijn vrije tijd kon maken, paste ik op het wankele evenwicht van mijn moeder. Ik dacht na over de achtergronden van mijn wellicht kortstondige maatschappelijke tegenslag. Maar ik bleef erin steken.

's Avonds opende ik mijn vaders archiefkast. Hij had zijn zaakjes netjes geordend achtergelaten, alsof hij wilde voorkomen dat zijn leven op een hoop gesmeten onder ogen van zijn zoon kwam. Of rekende hij op een ander?

Het eerste dat mij opviel was het rijtje grammofoonplaten van conferences waarmee cabaretiers over zijn hoofd heen hun brood hadden verdiend. Hun stekeligheden zouden nu waarschijnlijk overkomen als ongein. Maar bij wie verwekte mijn vader nog een vreugdevolle herinnering? Wat was zijn waarde, het unieke van zijn persoonlijkheid, die ‘samenbindende kracht’ waarvan ooit een van zijn medebestuurders had gesproken? Ik hoorde die woorden nog naklinken. Ik voelde me niet thuis in het gezelschap van die vakbondskoppen, waar verfijning even zeldzaam was als de diamant die sommigen van hen nog hadden geslepen.

[p. 23]

Mijn vader had ons nooit verteld dat hij de grammofoonplaten had aangeschaft waarop hij werd beschimpt. Een paar ervan hadden we nu dubbel want mijn moeder was maar al te trots geweest op de belangstelling van artiesten als Wim Kan. Waarom wilde mijn vader in het geheim volledig zijn? Hij kocht nooit dingen om ze in het donker te bewaren. Misschien was het zijn bedoeling geweest er na zijn pensionering van te genieten. Of gunde hij zich de kleine ijdelheid ze af en toe te draaien?

Mijn moeder kwam binnen met koffie. Ik wilde de platen terugzetten, maar zij hield mij tegen.

‘Mag ik ze meenemen?’ zei ze. ‘Ik vind die liedjes van vroeger zo aardig.’

Ik ging weer aan het bureau zitten en haalde een stuk papier uit een lade. In de verte begon een driemansorkestje aan een liedje dat ik mij vaag herinnerde. Het klonk zo zacht dat ik mij tegen wil en dank inspande om te luisteren. Een cabaretier begon zijn voordracht. Op afstand klonken zijn woorden als geruis.

Het liedje schoot mij weer te binnen. En opeens hoorde ik dezelfde klanken in een voetbalstadion. Wij waren nog geen tien minuten binnen toen iemand mijn vader herkende. Mannen gingen staan en riepen iets in zijn richting, lachten naar hem, zwaaiden.

‘Die arbeiders van je staan aan de overkant!’ schreeuwde een man, zijn wijsvinger gestrekt in de richting van de staantribune.

‘Wil je mee naar het voetballen?’ vroeg mijn vader een paar dagen eerder. ‘Ik heb twee kaartjes gekregen van een relatie.’

‘Een goed idee, dat voetballen,’ zei ik op de tribune tegen mijn vader. Hij zweeg. Het was een gure middag en het regende. Ik was allang blij dat we overdekt zaten.

[p. 24]

Het plaatselijke elftal betrad het veld en een gejuich ging op. Ik keek opzij en besefte voor het eerst dat mijn vader geen populaire man was. De mensen hadden ontzag voor hem. Ze wilden weten wat hij van de dingen dacht. Hij was niet een type voor een genoellijke middag op het voetbalveld.

Ik draaide mijn stoel en keek in de uitpuilende kast. Ik wist zo weinig over hem. Het was mij niet bekend of hij ooit een ander meisje had gekend voor hij mijn moeder trouwde. Ja, hij had in de jeugdbeweging gezeten, maar ook daar was hij niets frivolers geweest dan een leider. Hij wist altijd welke richting alles uit moest. Ik wilde er niet aan denken dat ik al zijn aanwijsborden zou moeten nalopen.

Op de achtergrond was het inmiddels stil geworden. Ik verliet de werkkamer en zocht mijn moeder. De platen lagen op een keurig stapeltje naast de grammofoon. Mijn moeder zat op haar slaapkamer en zei dat ze vroeg wilde slapen.

Opnieuw ging ik achter het bureau zitten. Maar nu kwamen er geen herinneringen aan mijn vader. Mijn gedachten werden in de richting van mijn voormalige vriendin Laura getrokken, die nu misschien ook aan een bureau zat met de gegevens die zij vandaag in de Bibliotheca Vaticana had verzameld. Temidden van de dingen die mijn vader op avonden als deze hadden omgeven, voelde ik de behoefte mijn onmiskenbare, zij het absurde verlangen naar Laura te verwoorden, hoewel ik besefte dat mij dit geen centimeter dichter bij haar zou brengen.