Der Griecxser princerssen, ende jonckvrouwen clachtige sendtbrieven, Heroidum epistolae ghenaemt

(1559)–Cornelis van Ghistele– rechtenstatus



[Folio 129r]
Hier beghint de Epistele, die Acontius scrijft tot Cydippe. Ende begint aldus int Latijn. Pone metum, nihil hic iterum iurabis amanti, Promissam satis est te semel esse mihi. DVucht niet, ghy en sult niet meer sweeren nu, Tis ghoch eens verbonden met blijckelijcken toone. Ouerleest desen brief, wilt so van v weeren nu Die siecte ws lichaems, O Cydippe schoone. VVaer toe sidy bescaemt? wat gelijc in Dianas troone V wanghen (vermoeyick) worden van scaemtẽ root. Ick en eysche niet oneerlijcx, maer uwen persoone Begeere ick te wijue, naer v eyghen gheloefte bloot, Niet als eẽ ouerspeelder, maer als v eygen mã minioot Ick v beminde, van rechts weghen my schuldich. Denct om de woorden die v den appel ontsloot, So suldy beuinden dat ghy v seluen ghehuldich My hebt verbonden, dits tghene dat ick sorchuuldich Nu ben eyschende, dit is alleene tvermaen mijn. Datmẽ trouwelijc geloeft, moet trouwelic voldaẽ sijn.
[Folio 129v]
Ga naar margenoot+ Voor dit selue ick duchte, duer dit te crachtigher wort Mijn liefde, v toeuen doet my vlammigher gloeyen, En mijn hitte (die noyt cleyn was) tonsachtiger wort Duer v hope, diemen so lancx so meer siet groeyen. Ghy gaeft my goede hope die ick niet verfoeyen En wille, Diana is orconde der waerheyt. Ick sweere spraecty sonder vermoeyen Dat ick v Acontio (waerom maecty swaerheyt?) Trouwen sal. dusdanighen claer feyt, Ghy qualijck muecht loochenen. Diana die goddinne Die daer present was, met openbaerheyt Heeft v woorden gheteekent met godlijcken sinne. Nu wildy segghen dat tot mijnen ghewinne Mijn schalcheyt v bedroghen met valsche daet heeft. Cleyn is sulck bedroch daer liefde den raet geeft. Ga naar margenoot+ Segt wat mijn bedroch anders begeerde oyt, Dan dat ghy v trouwelijck by my soudt voeghen? Dit is tghene, en daer ghy v af verueerde oyt, Dat my alleene mach helpen en ghenoeghen. Nature en sin noyt listen tot schalcheyt en droeghen: Simpel en slecht is altoos mijn vseren. Maer v claere ooghen die altoos op my loeghen, Hebben practijckelijck sulcx doen opereren. Liefde die altijt list soect, cost ordineren Alsulcke woordẽ, waer duere ghi v hebt verbõden, Als mijn toecomende bruyt sonder argueren, En sal ick daerom een scalck heeten tot desen stonden? Om dat ick begeere, ick neme Diana toorconden, Tghene dat ick beminne in duechden en in eeren. Die ghetrouwe liefde veracht hem naect verseeren.
[Folio 130r]
Ick schrijue nu weer, en smeekende woorden v sende,Ga naar margenoot+ Suldy v dies ooc van bedroch beclaghen? Hindere ic v, om dat ic minne? voorwaer tot dẽ eynde Sal ick dan hinderlijck sijn nachten en daghen, En v altoos begeeren, al wilde ghi v versaghen. Men vinter vele die metten sweerde willen halen Tghene dat sy beminnen sonder vertraghen. Salmen my nu schande oft oneere na talen, Om dat ick met schrift v tot my hebbe doen dalen? God sal wel gehenghen meer sulcke practijcken noch, Op dat v trouwe niet en soude my eenich sins falen. Noch hondert manieren sal ic lieuer doen blijckẽ noch Mijn liefde en sal nieuwers afwijcken noch. Van als wil ick versoecken merstout beginnen. Die niet aflaet moet int leste verwinnen. Al ist dat ghy te seere sijt rebellerende,Ga naar margenoot+ Nochtans suldy v ten lesten moeten ouergeuen. Deynde (dwelck altoos is ordinerende) Sal de daet toonen, ten baet suchten oft beuen. Al ontgaedy my wt eenen strick, v sijn beneuen Meer netten van de liefde subtijlijck ghespreyt. Connẽ mijn practijkẽ nz helpẽ, so sal ic v sonder sneuẽ Vechtender hant halen, met den cortsten gheseyt Foortselijck met ghewelt, al hebick Paris feyt Veracht, en ghelachtert, denct tot allen hueren Verandert eens man sin, hoe groot sijn digniteyt, Al sou ick voer sulcke foortse de doot moeten besuerẽ Min achtich des doots pijne dan met druckich trueren V te deruene. therte voor alsulck grief beeft. Geen meerder lijen, dan ontbeeren datmen lief heeft.
[Folio 130v]
Ga naar margenoot+ VVaerdy niet so scoone, so mochtic manierich minnẽ, Maer v suyuerheyt doet dat ick aldus na v hake. V blinckende ooghen doen my dus vierich rinnen De sterrẽ te bouẽ gaende, mijnder vlammẽ eẽ oorsake. V goutgeel haer doet dat ick oock soo blake, En uwen yuoren hals (die noch hopick sal rusten In mijn armen) brengt my oock tot desen onghemake. Dã ooc v eerbaer wesen, wie en souwer nz na lusten? En v manieren, die noyt mijn liefde en blusten. Sneeuwit sijn v voeten, als Tetydis oyt waren, Van wiens Schoonheyt de geleerde noyt en susten. Och, mocht ick al v schoonheyt te deghe verclaren En volprijsen, so mocht mi geluck en voerspoet narẽ, En sou my schrijuen vol salicheden. Maer ontwijflijc, die reyn is van gesichte, is reyn van leden. Ga naar margenoot+ Ist wondere, ic die duer v schoonheyt my aldus pijne, Dat ick woordẽ van trooste van v verwacht hebbe? En bekende ghy duer bedwanck verwonnen te sijne, So kenick dat ic met liste v daer toe ghebracht hebbe. Het scimpich verwijt (daer ick luttel op geacht hebbe) Sal ick ghewillich verdraghen en lijen, Als my den loon, daer ick om ghewracht hebbe, Mach ghebueren. waer toe wildy v mijen? Telamon creech Hesionem onder sijn heerschappijen, En Achilles Briseis tot sinen verdoene, Elck volchde de sinnen met verblijen. En al wilde ghy verstoort, my accuseren coene, Mocht ick v slechts ghebruycken auont oft noene Op v gramschappe sou ick weynich letten snel. Met scoone woordẽ canmẽ de vrouwẽ omsetten wel.
[Folio 131r]
Mocht ick schreyende voor v ooghen comen claghen,Ga naar margenoot+ Ick sou hopick wel vermorwen v stuere adere. Ghelijck de slauen die verdient hebben veel slaghen Sou ick mijn handen voor v voetẽ legghen te gadere. VVaerom straft ghy my absent, als een misdadere? Die v eyghen toebehoore, al ben ick scamel van state. Roept uwen dienaer, hy sal v als gheen versmadere Onderdanicheyt toonen vroech en late, Al treckt ghy thaer wt mijnẽ hoofde als v ondersate Sal ick patientich sijn; en nergens voor duchten. Als ghy v teer handekens tot uwer onbate Ommers niet en quetst, dwelck son my doen suchten. Met boeyen, met ijseren bandẽ, oft sulcke geruchten. En derfdy my niet vast maken tot geenen stonden, VVant ick vast ghenoch met v liefde ben ghebonden. En als v gramschap ghestilt is, incontinentelijckGa naar margenoot+ Suldy dan mercken dat ick met verneren So ootmoedelijck minne patientelijck Als ghy siet dat ick sonder repugneren V so verdraghe, beter sal dese obedieren Dan een slaue, suldy dan selue spreken. Hoe derdy my (absent sijnde) reprehenderen, En dus schandelijck straffen mijn ghebreken? Al hebick goey sake (soot is ghebleken) Niemant en verantwoort mi. ghy en hebt geen clagẽ Anders ouer my dan dat ic met subtijle treken (Dwelck liefde my beual) v dede ghewaghen Sulcke woorden als trouwe minnaers plaghen, Die ick v voorgheschreuen hebbe, cleyn is de queste. Datmen om beters wil doet, prijstmen noch int leste.
[Folio 131v]
Ga naar margenoot+ Sal Diana bedrogen wordẽ met my gelijckelijck siet? Al en wildy dat ghi mi geloeft hebt niet volbringen Denct om de goddinne, weest haer beswijckelijc niet, Die alsulcx heeft laten ghehinghen, Ia dat ghi v van scaemtẽ qualijck mocht bedwinghen VVas sy wel merckende en v woorden crachtich, En uwen eedt die ghy swoert, geen stercker dinghen Is sy al tsamen oock wel ghedachtich. Tis een cleyn sake om my, maer so verachtich Te violerene Dianas virtuyten. Daer ouere ben ick aldermeest clachtich. Denct watmẽ quaets duer haer gramschap sach spruyten Doen sy in Calidonien, ten sijn geen cluyten, Sant het wilt vercken afgrijselijck. Die hẽ aen eẽ ander spiegelt, spieghelt hem wijselijck. Ga naar margenoot+ Acteon is oock ghetuygenisse van desen, Die om Dianas haet groot leet moest volheerden En verschuert wert van sijn honden, also wylesen: En Niobe, die huer oock wou verhooueerden, Verachtende Diana met grooter onweerden, Dies sy verkeerde (en noch soo is ghebeerlijck) In een hooghe steenclippe ontrent der eerden Van Migdomen sonder ontfermen deerlijck. O Cydippe ic vreese mi dit v te waer scouwẽ verueerlijck En dat ghy duer mi soudt comẽ tot sulck versmaden. Nochtans moet ick v segghen (gelooft my cleerlijck) Dat ghy met siecten aldus sijt beladen: Dat is om dat ghy eẽ ander wilt trouwẽ. sulcke daden Is Diana hatende, sy prijst reyn trouwe. Geen meerder scande dan een meyneedighe vrouwe.
[Folio 132r]
So dickwils als ghi v wilt voeghen ontrouwelijck,Ga naar margenoot+ So dickwils leet sy v dit scandelijck feyt voor oogen, En met sware siecten is sy waerschouwelijck Om dat ghi v tot geenen vremdem en sout poogen. Laet doch Diana haren boge op v niet boogen, Maer weest verduldich, sy sal ootmoedich Haer oock laten gheseggen. qualijck can ick gedoogen Dat ghy v teer lichaem aldus onuroedich, Met cortsen zijt crenckende. weest v behoedich, En spaert voor mi v schoonheyt suyuer en playsant. VVant geboren sydy om te blusschene spoedich Duer v gratioos wesen mijnen hittigen brant. Och vã ongenuchtẽ ic ooc vergae, druc in mi is geplãt, Denckende dat ghi duer mi lijdt dit hinderlijc quetsele Doorsake uwer siecten compt duer mijn opsetsele. Al tgene dat ghy eylaes besueren moetGa naar margenoot+ Duer v geloefte, wensche ick al mi seluen siet, En bidde dat my v lijden gebueren moet, VVant duer my (ick kent) coemdy in dit verdriet. Nochtans en weet ic, wat v dagelijcx geschiet, Al wandele ic dickwils ontrent v duere Sijnde seere beanxst, mijn hope dan vliet, Als ick v niet en aenschouwe, na v maerte ic spuere, Oft na uwen knape heymelijc met getruere, Vragende oft ghi saechtelijc hebt geslapen, En oft somtijts wat spijsen mach verdouwen v natuere. Och oft ick nu mocht gelijck daptekers knapen V eenige medecijnen brengen, so mocht ick rapen Ommers wat troosts: tot sulcken termijne. Lief by lief, is lief een medecijne.
[Folio 132v]
Ga naar margenoot+ O mistroostige, waerom ben ic van v ooc geweken? Een ander, dwelc mi leet is, bewaert mijn stede, Streelende v handekens. och, salt God niet wreken? Die so wel als icke haet dese ongelijcke sede. Dan tast hy uwen pols om een soetichede Grijpende v witte armkens, en hem verfraeyende, En vriendelijcke cuskens geeft hy v dan mede. Hem met onbehoorlijcken loon payende. Eens anders vruchten stoutelijck mayende, Van onbehoorlijcke erue, noyt verdrietelijcker stuckẽ VVie dat ghi zijt, wie is v sulcx rayende Dat ghi in eens anders boomgaert dert comẽ plucken? VVilde ghi den sayere nu verdrucken, En self zijn vruchten gebruycken? vã sulc ouerlasten stilt. Hi is onwijs die eens anders goet aentasten wilt. Ga naar margenoot+ Ghy onbeleefde doet af v hant van dat mijne is, Oft voor een ouerspeelder sal ick v houwen. Verloeft vleesch te dingene verloren pijne is. Daer is een ander diese voer v moet trouwen. Gelooft mi niet alleene, sy sal v selue ontfouwen In wat manieren sy haer heeft verbonden. Eens anders bedde wilt tamelijck schouwen. Al ist dat sy duer ander persoonen monden V toegeseyt is, tot gheene stonden Alsulck bescheet den minen gelijck is. Sy heeft selue met warachtich orconden My haer ouergegeuen. en haer vader, die rijck is, Heeftse alleenlijc v toegeseyt. in elckẽ wijc is Sulc trou vã onweerdẽ, en moet van cleynder macht sijn. Hier in sal sdochters bouẽ svaders woort geacht zijn.
[Folio 133r]
Haer vader heeftse v geloeft, sy heeft haer lief gesworen.Ga naar margenoot+ Hy voor de menschen, sy voor de goddinne: Hi is maer logenachtich, sy meyneedich duer sulck orborẽ. VVelc vã beydẽ is ongodlijcker vã beginne? Denct om haer beyder verdriet met rijpen sinne, De vader is gesont, sy leet cranck duer sulcke nope. Aldus haer geloefte ic stercker bekinne, En wi zijn ooc begoten met ongelijcken sope. Ongelijck is ons vreese, ongelijck is ons hope, Ghi vrijt stoutelijck, en ick dootelijc hake. Dat mi bitter is, is v soete als cyrope. V minne is noch coel, en ick dagelijcx blake. Maer waerdy rechtueerdich geweest in de sake, Ghy soudt mijn liefde aensien, so soudy danc hebben. Hi is verstandich die de liefde laet harẽ ganc hebben. Dese doet dat ghi te bedde ligt, en suspect zijtGa naar margenoot+ Van Diana. Cydippe wijst hem van uwer dueren, Duer hem ghi die van leden onbeulect zijt V lichaem in perijckel set met groote dolueren. Het welcke (wensche ick) dat hi selue moet besueren, Maer ist dat ghi hem versmadẽ en op my achtẽ wilt. So worden wi beye gesont binnen corter hueren. Laet af v suchtẽ, vaste gesontheyt verpachten wilt. Gaet na Dianas tempel, den vroeden slachten wilt. De welcke v vast verbont oock wel is kinlijck. Dianam daer versoenen met alle v gedachten wilt. Ghi en dort os oft bock dooden (weest dit versinlijck) Maer volbringt trouwelijc dat ghi geloeft hebt inlijc, Een vermorwt herte, Diana aengenaem is. Ossen bloet de hemelsche crachten luttel bequaem is.
[Folio 133v]
Ga naar margenoot+ Een andere moet ijsere en stael verdragen wel Ia vier en vlamme om te crijgen gesontheyt coene, Oft bitter drancken sy nutten sonder versagen snel. Maer alsulcx hebde ghi luttel van doene. Voldoet uwen eedt met behoorlijcken fatsoene, V en mi, suldy met gesontheyt dan sparen. Onschuldicht v als de simpele van opinioene, En wilt Diana v ignorantie openbaren, Sy sal v absolueren duer dit verclaren, Ic waerschouwe mz woordẽ v en mz werckẽ blijkelijc Die ghi gheniet als ghi v met een ander wilt paren, VVildy v verbont breken, en mi sijn beswijckelijck, Denct als ghi v eerste vrucht sult baren autentelijck Dan suldy Dianam moeten aenroepen in v pijne. In sulcke noot comẽ ontrouwe werckẽ te voerschijne. Ga naar margenoot+ Sy sal aenhooren versinnen en vragen met bescheede Van wien ghy de vrucht sult hebben ontfangen, Dan suldy moeten affirmeren en sweeren by eede, Oft na hulpe oft bystant en derfdy niet verlangen, Desen eedt sal dan uwen arbeyt verstrangen. Luttel sal Diana v woorden geloouen oft betrouwen Om dat ghi nu wilt gaen dese ontrouwe gangen. Voor mi heb ick cleyn anxst, maer om v benouwen Is hert en sin sorchuuldich, aẽmerct mijn waerscouwẽ Hoe comt dat v moeder, nz wetẽde vã dese swaerbz. Dagelijcx om v weent, die sijt vol rouwen. VVaerom verberchde ghi sulcx? segt vrij de waerbz. VVant schande oft eenige oneerbaerheyt En hebdy bedreuen. laet v schaemte dalen. Eerlijcke feyten machmen wel met eeren verhalen.
[Folio 134r]
Vertellet haer van beginsel, van stucke tot stucke,Ga naar margenoot+ Hoe dat ick in Dianas tempel v eerst kinde, Als ghi in v deuotie saet by gelucke. So haest als ick v sach (ic meene dat ghijt wel sinde) Bleef ick staende, v claerheyt my verblinde. Ick verwonderde mi ws, en werde ontsteken, Ia vierich rasende met der liefden allinde, Dat mijnen mantel is van mijnẽ schouweren geweken Terstont quam my inden sin gestreken Dit stout begrijp, dwelc voor v voetẽ heeft gebracht De practijckelijcke woorden soot is gebleken, Constich geschreuen, die ghi niet en hebt veracht, Maer gelesen, en voor Diana v niet gewacht, Ende ghesproken merckelijck in haer presentie, Geuende mi v trouwe, dit is tslot en dintentie. Geeft v moeder den sin hier af te verstane,Ga naar margenoot+ Verhaelt haer de woorden die ghi hebt gesproken. Ic bid v, salse seggen, ter eeren Diane Trout hem vrijlijc, den eedt en dient niet gebroken, God geue wiet is, oft waer hi sidt gedoken, VVat Diana geuoecht heeft moet mi behagen. V moeder en is sulcx niet dat sy sal laten eroken V geloeften, is sy als de moeders plagen. Vraecht sy na my, oft naer mijn magen, Sy sal wel beuinden dat ick sonder raet Van Diana niet begost hebbe. wildy ooc vragen Naer mijn lãt: dat Coea daer de nimphẽ plaetse staet. Achty ooc eel geslachte? hooge was mijns ouders graet Van grooten geslachte ben ick gesproten, Noch mijnen ouders en hebbick noyt verdroten.
[Folio 134v]
Ga naar margenoot+ Ic ben ooc rijc van goede en van eerlijcker famen siet, VVat sou een oprecht minnaer meer begeeren? Al waerdy nz verloeft ghi en dorst v mijns scamẽ nz En dit te schrijuene, ick moet v vercleeren. Heeft mi Diana snachs beuolẽ, en sdaechs sonder ontbeeren Cupido als der minnaers beradere. VViens beyder pijlen mi grieflijc deeren. VVacht v ghi Cydippe, compt haer niet nadere. V gesontheyt en de mijne is te gadere Tsamen geuoecht, wilt onser doch ontfermen. Vwen troost mach wesen ons beyden een ontladere. Oft ist dat met ons bloet eylaes ochermen Delos sal besmet worden so muechdy welkermen. VVant inden tempel salmen dan stellen Eenen vergulden appel (wilt sulcx beschermen) Die v ontrouwe met twee veerskens sal spellen. Acontius tuycht al dat den appel cost mellen Te sijne van weerden, en datmen daer duere sach wten. Niet langere en wil ick v cranck lichaem quellen. Blijft gesont, daer me wil ick den brief so ick plach sluyten. Hier eyndt dese Epistele Ouidij.	margenoot+ Nunc quoq; idẽ timeo. margenoot+ Fraus mea quid petijt. margenoot+ En iterum scribo. margenoot+ Sit dubium. margenoot+ Si esses tu formosa. margenoot+ Hac ego compulsus. margenoot+ Ante tuos. margenoot+ Cum bene se. margenoot+ Non meruit falli. margenoot+ Testis & Acteon. margenoot+ Dicen dum. margenoot+ Inq́ue caput. margenoot+ Et rursus miserum. margenoot+ Improbe rolle manus. margenoot+ Promisit pater. margenoot+ Nunc quoniã ferus. margenoot+ Vt valeant. margenoot+ Audiet haec. margenoot+ Ordine fac referas margenoot+ Nectamẽ ignoret. margenoot+ Sunt et opes.

Vorige Volgende

Hier beghint de Epistele, die Acontius scrijft tot Cydippe.