Der Griecxser princerssen, ende jonckvrouwen clachtige sendtbrieven, Heroidum epistolae ghenaemt
(1559)–Cornelis van Ghistele–
Auteursrechtvrij
[Folio 135v]
| |
Hier beghint de Epistele, die Cydippe schrijft tot Acontio.
Ende beghint aldus int Latijn.
Pertimui, scriptumq́; tuum sine murmure legi,
Iuraret ne quos inscia lingua Deos.
VVVen brief hebbick ghelesen binnen smonts met vreese,
Om dat de tonghe niet en sou onwetens sweeren.
Ic dacht ghi soudt my weer inden strick brengen als de meese,
Maer eens geloeft, was genoech na v selfs vercleerẽ.
Vwen brief te lesene, was cleyn mijn begeeren,
Maer ic ontsach Dianã te verstoorene tot elcker stõt.
Al hebbick haer dagelijcx geeert sonder ontbeeren,
Al hebbick haer deuotelijck wieroock geiont,
Nochtans is sy v behulpelijcker in dit verbont
Dan my, also ick claerlijck beuinde.
Nau en heefse Hipolyto, die sy maecte gesont,
Geweest so gunstich, als v de gesinde.
Och, my verwondert waerom sy niet en bekinde,
Oft aensach mijn maechdelijcke iaren,
Maer die God haet, hoe can hy weluaren.
| |
[Folio 136r]
| |
Mijn siecte blijft in eenẽ doene, dies therte is in getruere,Ga naar margenoot+
My en can helpen meester oft medecijne.
Denct hoe magerlijck, en hoe bleeck van coluere,
En hoe teer van lichame dat ick nu schijne.
Denct om weer te schrijuene, wat arbeyt en pijne
Ick moet ghenieten, nauwelijck mijn crancke leden
Can ick opgherichten tot desen termijne.
En den anxst comt nu ooc en maect my tonureden,
VVant om dat niemant dã mijn voester vol trouwicheden
My en sou comen int schriuen aenspreken,
So gaetsy voor mijn duere met stille seden
Sitten, en elck die tot haer coemt ghestreken
Vraghende wat ick doe, antwoortse met soete treken
Dat ick slape, op dat ick so schrijue als de vrije.
Men mach õ beters wille eẽ logẽ wel versierẽ by tije.
Als den slaep schijnt wat te langhe rijsen dan,Ga naar margenoot+
En sy iemant siet comen tot my sterckelijck,
Die sy qualijck verseynden oft wechwijsen can,
Daer spoutse luye, mi doende een teecken merckelijck
De letteren laet ick staen half geschreuen clerckelijck
En is mijnen boesem verborghende den brief.
Daer na stelle ick mijn vingeren weer werckelijck
Tot der pennen, merct wat aerbeyt en ongerief
Is my dit scrijuen, om eene alsulcke lief
Als mi ghebuert nu teghen mijnen danck,
Om den welcken ick besuert hebbe so menich pijnlijck grief,
Onseker mijns leuens duer v versiert bedwanck
Och, crijgick duer mijn schoonheyt desen loon cranck
De welcke van v so loflijck is ghepresen?
Scoonheyt die hinderlijc is, mach wel lelijchz wesen.
| |
[Folio 136v]
| |
Ga naar margenoot+ Haddic (daer ic nu om wensche) v leelijc geschenẽ siet,
So en sou ic geen hulpe nu hebben van doene,
So en waer mijn lichaem aldus verdwenen niet.
Mijn loflijcke schoõheyt doet versuchtẽ auõt en noene
Duer v ben ick verraden loos van opinioene,
Mijn beste goet brengt my nu tot quetselijck lijen.
Een ander wilt de naeste wesen als de coene.
En ghi en wilt hem geensins mijen,
Ghi belet zijn vruecht, en hi is v in de wech bi tijen.
Ghelijck een schip in dzee duer groote tempeesten
VVort benaut, tsgelijcx ick ooc van twee partijen:
En als den dach naect der bruyloft feesten
Van mijn ouders geordineert met rijpelijc volleesten:
Slappe liefde doet my dan alsulck abuys schouwen.
Sonder liefde en mach man oft wijf geẽ huys houwẽ.
Ga naar margenoot+ Altoos ben ick wtsettende met getruere
Desen troudach, duer tgroot verseren.
De droeue Proserpina clopt altoos op mijn duere,
Ic schame my, ic vreese mi, ick en weet waer keeren,
Tschijnt dat de goden vergramt zijn, die mi verheerẽ
Deen seet ten is maer eenen ouerganc mijn quellagie.
Een ander seet tis tegen Godt dat ick my ter eeren
Sal begeuen met dese personagie.
Van v is cleyn gewach, maer men seet ragie
Van mijnen persoone, tot elcker tijt bloot:
Ia dat ick my vergeuen hebbe, is de clappagie.
Niemãt en weet watter scuylt, mer Cydippe lijt noot.
Rust en vre ghy my beneemt, en twist en strijt groot
Sydy voortbrengende eylaes met hoopen.
Donschuldige moet dickwils veel becoopen.
| |
[Folio 137r]
| |
Ghy sout omsien na mi so minnaers plagen te doene:Ga naar margenoot+
Met dusdanigen verdriet en derfdy my niet quellen.
Is v liefde dus quetselijck, hoe wreet van fatsoene
Moet uwen haet dan wesen so ick can spellen.
Hinderdy als ghi mint, uwen vyant wilt dan vellen
Met v liefde: vernielt niet dat ghy moet mijen.
Condy nu anders geen practijcken voortstellen,
Dan my te laten bederuen met een ongesont lijen:
Ist dat v dunct dat ghy tot allen tijen
Te vergeefs sijt biddende de goddinne,
V stuerlijck aensiende sonder verblijen.
VVaerom beroemdy v mijns met eenen stouten sinne
V cleyn weldaet ick daer duer bekinne.
V woorden dan onwarachtich blijcken.
VVoorden sonder macht, den mist gelijcken.
Ghi muecht ooc seggẽ dat ick nz en wille onderdanichGa naar margenoot+
Dianam versoenen, om dat ick v ben so stuere,
Daerom verachtse my. och nu ben ic eerst vermanich
En beclagende met grooten doluere
Den dach dat ick oyt Delos kende en de huere,
VVelck eylant in AEgeus zee is gelegen.
Och met quade voorspoet en crancke auontuere
VVas mijn schip seylende vol ongeluckiger segen,
VVat voet was eerst om voortsetten genegen,
Ick peyse den slincken met stout verseeren.
Twee reysen mijn schip (dwelc was op wegen)
Duer contrarien wint moest wederom keeren.
Och ic liege, den wint was goet weert alder eeren,
De wint was voerspoedich, en wijs als de valiande.
Die tschip wou houwen om mijn salicheyt te lande.
| |
[Folio 137v]
| |
Ga naar margenoot+ Och hadde de wint altoos soo ghestadich ghebleuen
Teghen mijn seyl, dwelck ick nu valle clachtich,
Maer ick mach de schult my seluen geuen.
Ick was te seere hittich duer die fame warachtich
Om Delos eens te versoeckene was ick al te iachtich.
Och hoe stoude ick de roeyers voort als de ghesinde,
Hoe claechde ick dat de scipper, ick bent ghedachtich,
Te luttel seyls gaf eylaes den winde.
VVy seylden voerby menich lant so dat wy ten inde
Delos saghen blincken, daer ick al naer taelde.
Met den donckeren raecte ick dlant als de blinde,
En als den nacht subijtelijck daelde,
Maer doen den dach rees, ick niet en faelde
My te pallerene naer mijns moeders beuelen saen,
De vroukẽs haer geerne vercierẽ als sij wt spelẽ gaẽ.
Ga naar margenoot+ Mijn moeder gaf my ringen, en gout tot mijnen hare,
Sy halp my cleeden selue in persoone.
VVy ginghen na den tempel van Diana clare,
Om te doene offerhande ydoone,
En de wijle dat mijn moeder so sy was ghewoone,
Haer veronleechde met sacrificien,
So leyde my mijn voester in veel plaetsen schoone,
Merckende de manieren des lants ende conditien.
Ick verwonderde my van groote edificien.
Dianas outaer sach ick oock ghefondeert,
Met alderhanden hoornen (vremde munitien)
Der wilder beesten, diuerselijck ghefigureert,
Al dat in Delos was, wert van my ghespeculeert.
Quaet waert om verhalen elck stuck bysondere,
Die in vremden landen comt siet dicwils wondere.
| |
[Folio 138r]
| |
Ick sach nae de scoonheyt, eñ ghy hadt my in dooghe,Ga naar margenoot+
V docht dat mijn simpelheyt was goet om ghenaken.
Ick quam weder na den tempel van trappen hooghe,
In geen vrijer plaetse en mocht ick ommers gheraken.
Dẽ appel quam voor mijn voeten noyt vrẽder saken,
Met dese veerskens alsoot wel schijnde:
Och ick ha bycans weer gesworẽ (wat sou ic maken)
Mijn woester raepte den appel op verwondert sijnde,
En beual mi de woorden te lesen, dwelc ick mi pijnde:
Maer so haest als ick mercte v valsche poeterije,
Terstont ick van schaemten verdwijnde.
Doẽ dwoort, Trouwe, gesproken was, ic sloech onblije
Nederwaerts mijn oogẽ die v warẽ gediẽstich te tije,
Mer verheft v hier duer oft verhuecht v niet te seere.
Een maecht te bedriegene is cleyn eere.
Alsulcke wapenen ick noyt en vseerde,Ga naar margenoot+
Als Penthesilea coninginne der Amasonenfel,
Die voor Troyen teghen de Griecken resisteerde,
Sulcke vrouwen soudy tracteren met dusdanigẽ spel,
Dit met stoute daet de mans sijn so rebel.
VVaerom hebdy met scalcheyt practijckelijck
Een simpel maecht ghebracht in dit ghequel?
My dunct dat ick Atalanta nu ben ghelijckelijck
Die oock duer eenen appel wert bedrogen blijckelijck
En ghi sijt den tweeden Hyppomenes onualiant.
Beter hadde ghy autentijckelijck
(VVaerdy soo vierich onsteken met Cupidos brant)
Met vrientscapen, en niet met bedriegelijck verstant
Te kennen gegeuen v ionstich begeeren.
Die gheholpen wilt sijn, moet sijn sake vercleren.
| |
[Folio 138v]
| |
Ga naar margenoot+ VVaerom was v opset meer my te bedwingene,
Dan met woorden te versmekene: want God weet?
Met goeye redenen was ick wel in dnet te bringene,
VVat helpt v dat ghi mi doẽ sweerẽ hebt sulcken eet?
Maer al ist, dat de tonge was so geringe bereet
In presentie van Diana, nochtans tconsent
En tgedachte, die tuygen moeten sulcx bescheet,
En hebben niet gesworen: duer voersinnicheyt ient
VVort eenen wettelijcken eedt bekent.
Aldus en ben ick niet schuldich van rechts wegen
Hier duere v te sijne obedient.
VVat hebdy van my anders dan woorden gecregen,
Daer cracht noch macht in en was gelegen?
Ick en hebbe maer gelesen, en niet gesworen,
Hoe can de mont sonder therte ionste orboren?
Ga naar margenoot+ Bedriecht een andere met sulcke brieuen oock
Sou sulcx van weerden sijn, so soudy vergeeren
Een yegelijcx rijckdom naer v belieuen oock,
Also soudy coningen lichtelijck doen sweeren
Haer rijcken v toe, en menigen so deeren.
So soudy wel vercrijgen sonder arbeyt
Al dat v herte sou wenschen oft begeeren.
Vwen naem sou dan worden ouer al verbreyt,
Als ghi vercrijgen wilt met sulcke subtijlheyt,
Al dat v aenstaet in tsweerelts ronde.
So doende suldy Diana metten cortsten geseyt
Te bouen gaen, sijn v brieuen tot elcken stonde
So crachtich, dat het hert soe simpel van gronde
Consenteren moet dat v schrift mellen can.
So zijn v letteren sorgelijck om spellen dan.
| |
[Folio 139r]
| |
Nochtans om dat ic dese woorden sprack sonder vermijen,Ga naar margenoot+
En v so lichtelijc mijn trouwe gaf,
So ben ick beanxst, ick moet kennen en lijen,
Vreesende de gramschap van Diana straf.
En ick vermoeye oock dat mijn lichaem aldus laf
Hier om met siecten deerlijck wort gequelt.
VVant waerom (ick verwonder my hier af)
So dickwils als nu voort wort gestelt
Der bruyloft ordinantie, als voren vertelt,
En als men de sacrificie gaet bereeden,
Also dickwils worden mijn leden cranckelijck geuelt.
(Iae hoe dickwils alsmen mi gaet cierlijck cleeden)
En als ick toegemaect ben, (het moet my verleeden)
Na de behoorte, ick en weet wat peysen,
So sietmen Hymeneum achterwaert deysen.
So haest als hi comt binnen der duerenGa naar margenoot+
Ende en siet niet dan een droeue gelaet,
Ia meer teekenen des doots dan bruyloft cueren.
Hy vertrect sijn aenschijn wreet, en al sijn cieraet
VVorpt hy om verre, aensiende dese daet,
Hem schamende dat hi hem sou blijdelijck paren
Onder een droeue geselschap half desperaet.
En ick eylacen teer en ionck van iaren,
Ia al steruende duer dit beswaren,
Nauwelijck en can ick een cleet aen dlijf verdragen
So maechteloos wordick, ick moet openbaren.
Vader en moeder, ia vrienden en magen.
Met weenende oogen my beclagen,
Merckende dagelijcx mijn hinderlijck leet,
In Hymeneus plaetse comt Libitina gereet.
| |
[Folio 139v]
| |
Ga naar margenoot+ O Diana spaert den siecken volpijnen nu,
Iont mi Apollos ws broeders hulpe sonder cesseren,
Twaer schande dat ick duer v verdwijnen sou.
V broeder can so menighen cureren.
Ick en hebbe v noyt comen verturberen,
Als Acteon die v in de fonteyne
Naect sach v lichaem suyueren en purgeren.
Ick en hebbe noyt veracht v als de cleyne,
Maer onder alle goden en goddinnen reyne,
Hebick oyt uwe outaren verciert:
Mijn ouders hebben oyt v, en v voorsaten ghemeynt
Geacht, geeert, en ootmoedich gheuiert.
Niet en hebick misdaen dan simpelijck ghemaniert
Eenen eedt ghelesen voor v, ick kent siet,
Alsprack de tonghe, therte en gaf tconsent niet.
Ga naar margenoot+ O Aconti, v handen die dese malitie
Hebben ghewracht, sijnse nu beladich
Om mynen wille te doene (so ghi segt) sacrificie?
Sullense my nu helpen die my waren schadich?
VVaeromme Diana (die mi valt dus ongenadich,
Om dat ick geen consent tot v en geue)
My niet beter oft anders en is beradich?
Ghy muecht noch hopen so langhe als ick leue,
Maer beneemt sy my dleuen daer ick voor beue,
So wort v hope oock gheuioleert,
En laet v niet duncken (al ist dat ick sneue
Vol onghesontheyts) dan van hẽ die mi is geordineert
Mijn suuer leden eenichsins worden ghefeesteert,
Somtijts comt hy my beneuen, alst past by tije,
Maer mijn suyuerheyt moet blijuen als de vrije,
| |
[Folio 140r]
| |
Ick en weet oock wat hi dencken oft peysen moet,Ga naar margenoot+
Sijn tranẽ dicwils wt den oogẽ springẽ oueruloedich,
Om dat de sake die mi van hem deysen doet
Hem onbekent is, dies hi wort weemoedich.
Hy smeect, hi bidt, met blooder herten onuroedich,
En noemt mi somtijts schamelijcken zijn vriendinne.
Hy merct wel dat mijn liefde niet seer spoedich
Tot hemwaerts en trect, so ick bekinne.
VVant so haest als hy comt ter cameren inne
So keere ick my omme ter rechter sye,
Ick houwe mijn oogen toe, coel en stil van sinne,
Schijnende slapen van spreken ic mi mye.
En hi versucht dan swaerlijck als de onblye.
Ende my verdriet dat ic aldus strafhem wesen moet
Die vol ionsten tot mywaerts is geresen soet.
Om dat mijnen sin nu openlijck is gebleken,
So mach hope uwen geest te blijdelijcker verscoonen.Ga naar margenoot+
Maer cost mijn tonge te dege wtspreken
De waerheyt, so mocht ick v betoonen
Mijn gramschap, want ghi mi (noot meerder hoonen)
So listelijck en subtijlijck v net spreyde.
Met duecht moet ic nu onduecht loonen.
Om den crancken te versoekene uwen brief vleyde.
Och, al ist dat ons lant en sant oyt van een scheydde.
Van verre sydy mi wel persequerende.
Och, uwen naem Acontius mi oyt qualijc greyde,
VVant v scherp verstant is mi van veers minerẽde.
V letteren geuoele ic zijn my verfoortserende
Als pijlen die van verre sijn duerschietelijck.
Met bedwanck te minnene is verdrietelijck.
| |
[Folio 140v]
| |
Ga naar margenoot+ VVaer toe soudy hier comen? om te siene deerlijck
Mijn mismaect lichaem seer onplaysant?
En om te aenschouwene v feyten cleerlijck,
Die ghi gewracht hebt duer v loos verstant?
Verdwenen ben ick als eenen boom die is verplant.
Nauwe so veel bloets en is in my blijckende
Als in uwen appel was die ons tsamen bant.
Mijn blosende wangen zijn nu wijckende.
Die eens den marmorsteen waren gelijckende.
Ia gelijck den siluer het water cout
Sijn blinckende claerheyt is afstrijckende.
Saechde ghy my in desen doene certeyn ghi en sout
Om mijnen wille practijcken oft listen stout
Vseren, want mijn bloeysel verdroocht en afgecort is.
Niemãt en pluct geerne een bloemken dat verdort is.
Ga naar margenoot+ De geloefte die ick v oock ghedaen hebbe
Soudy my nu haest quijt schelden secreet en stille.
Diana die ghi uwẽ noot claecht so ic verstaen hebbe,
En soudy niet seer moeyen meer om mijnen wille.
Ia ghi sout my ter auontueren wederom met geschille
Contrarie doen sweeren, also ghi plaecht.
En laten omdrayen verkeert de spille.
Nochtans wou ick wel dat ghi mi eens aensaecht,
Op dat ghi mocht mercken hoe ghy een simpel maecht
Hebt getracteert, en hoe ic ben vergaen
Duer de siecte die tvleesch tot den beene afknaecht
Ghy sout selue bekennen dat ghi hadt misdaen,
En hoe straf ghi sijt ghi sout vermorwen saen.
VVant een steenen herte sou mijnder ontfermen,
Die mijn gedaente aensage en hoorde mijn kermen.
| |
[Folio 141r]
| |
Ghy muecht vragẽ oft mijn lijen nz en is te stelpene.Ga naar margenoot+
VVilt Apollo (daermen raet aensoect) sulcx vragẽ,
Hy sal wel seggen waer duer ic ben te helpene.
Maer mi dunct dat ic van mijn geloefte al hoor clagẽ,
Dit is tgene dat Apollo oock wilt gewagen.
Hoe cõpt dat de godẽ sijn tuwaerts so ionstich genegẽ?
En alsulck faueur tot v dragen
Hebben sy oock eenen brief, peysick, van v gecregen?
Ick en cans niet langer gehouwen tegen,
Ick geue my verwonnen tot deser stont.
Ick hebbe mijn moeder (wat batet verswegen)
Den sin verclaert en den heelen gront,
Sy is selue beschaemt in dit verbont.
Sorcht ghy nu voordere, ick hebbe my ghenoech verneert
Dat ick dit geschreuen hebbe en v so vele geiont
Alle de leden sijn duer het vermoeyen verturbeert.
Langere te pijnene de hant negeert.
VVat isser oock anders meer te schrijuene,
Dan dat ick vastelijck uwe begeere te blijuene.
Hier eyndt dese Epistele Ouidij. |
|