Hynstefigen

[p. 92]

hynsteblommen

‘Bisto der al ôf? Hoe let is it dan?’ Jaap stie mei de rêch nei my ta. Kjimde syn hier út foar de spegel.

‘Ja even,’ sei er, ‘der wie telefoan. En do heardest niks.’

‘Telefoan?’ Ik seach op myn horloazje. It wie tsien minuten oer seizen.

‘Ja,’ sei er, lei de hierboarstel del: ‘Der is wat mei jim heit.’

‘Wàt is der mei ús heit?’ Ik skeat oerein.

‘Dy is dea,’ sei er. ‘Samar. Syn hert. It is in moaie dea, ast it my fregest.’

Ik stie te triljen op 'e skonken.

‘Liichst it,’ flústere ik.

‘Nee Martha. Dêr meitsje ik gjin grapkes oer. De dokter hat frege, ast komme woest. De oaren binne ek al warskôge.’

Ik bleau tsjin de sliepkeamersdoar oan stean.

‘En do?’ frege ik.

‘Ik jou my noch even del. It is my noch te betiid om der no al ôf.’

Hy loek it lekken oer him hinne: ‘Dy ferrekte neven hjir ek altiten. Wy moatte noadich ris wat fan dy miggeramtsjes hawwe. Dat sil no al jierren. Dêr moatst ris even foar nei de timmerman. Mar dat haw ik al sa faak tsjin dy sein. Sa asto dingen sloere litte kinst.’

Ik dronk in beker molke, klaaide my oan. Mids maaie. De loft wie no al blau, sûnder ek mar ien wolkje. It soe wer in waarme dei wurde.

Ik rûn om it hûs hinne. Der siet net ien yn 'e keamer. Op de tafel stienen kopkes en ús mem har iso-

[p. 93]

learkanne. Ynienen seach ik der tsjin oan om yn 'e hûs te gean. De kaai lei te switten yn myn hân. Ik gong op it lytse bankje sitten en seach nei de auto's, dy't op de grutte ferkearsdyk rieden. In hiele protte caravans wienen der by. It wie sneon. Dat betocht ik doe.

Juster hie ik hjir ek noch sitten. Mei ús heit en ús mem.

‘Ha wy dy dêr? Bist wer allinnich, Martha?’

‘Ja heit, ik bin allinnich,’ altyd itselde.

Us mem rûn yn har himd, omdat it bloeske har te waarm wie. En se hie har rok oant boppe de knibbels oplutsen. Us heit siet yn syn oerhimd, mei de mouwen opstrûpt. As der in mins by de doar kaam, sei er, dan wie der teminsten ien, dy't der in bytsje fatsoenlik by rûn. Ik mocht yn myn ûnderbroek sitte.

Us mem geat sûpe yn de glêzen, wylst ús heit mei de parasol omavesearde, omdat dat ding sa lang as se him no hienen, noait om 't lyk woe, sei er. Hy hie djoer genôch west, mar it wie in ûnding. Us mem sei, dat it net oan it ding lei, mar oan ús heit. Dy draaide oan it ûnderste stik en dat moast oan it boppeste. Dat hie dy man sein. Mar ús heit sei, dat dy fint fan V en D wol mear sizze koe, en hy helle in toutsje út 'e bûse wei en bûn de parasol dêrmei fêst oan de knop fan de garaazjedoar. En doe ieten wy in stik roggebrea mei skieppetsiis der op. Hy sei: ‘Silst it net leauwe wolle, Martha, mar ik ha wol twa amers mei hynsteblommen út it gers weihelle.’

‘Wêrom,’ frege ik, ‘Dy steane no krekt sa fleurich.’

‘Se hearre der net,’ sei ús heit, lei in brune hân op syn knibbel (as ik nei myn eigen hannen sjoch, sjoch ik ek altyd ús heit sinen): ‘En moatst se derút stekke.

[p. 94]

Mei in mes. Mei woartel en al. Oars kinst it likegoed litte.’

‘Jim heit hat der de hiele middei mei oan 'e gong west,’ sei ús mem, ‘Ja, neidat wy fan 'e middei even in tukje dien hawwe, binne jo daliks begûn. Of net?’

Se seach ús heit oan.

‘As jo it sizze,’ sei er, ‘dan sil it wol sa wêze.’

Us mem en dy seinen soms ‘jo’, mar ek wol ris ‘do’ tsjin elkoar. Se wisten sels ek net wêr't dat fan ôfhong: wie dat dan sa?

‘Mar ik bin der noch net.’

Hy hie syn glês sûpe op en ús mem die der fuort wer wat yn. Omdat de flesse dan mar leech wie. Us heit sei: ‘Nee, no daliks net. Ik moat earst noch wer even achter de hynsteblommen oan. Dy steane my yn 't paad.’

Syn galgen sakken ôf. Hy sei dat de rek der wat út wie. Us mem sei dat se ek net wist oft dy dingen noch wol te krijen wienen. Ik sei dat de measte manlju no mei riemen de broek te plak hâlden. Mar dat wie fansels neat foar ús heit, sei mem, dy moast galgen ha, sa wied er dat wend. Us heit krige de amer en it mes en it kleedsje, dêr't er mei syn knibbels op lei, stapte yn syn âlde skuon. Us mem en ik sieten nei him te sjen.

‘Hy wól se der út hawwe, hin. En ik tink, in pear fan dy hynsteblommen, och, is dat no sa slim. Se waaie oer fan it lân. Mar it is sa'n gewrot mei dy waarmte. En moarns betiid sitte wy yn 'e ierdbeien. Moatst strak al wat meinimme nei hûs, Martha. Wy ha sokke lekkeren fan 't jier. Kinst se sûnder sûker ite. No moatst dy man dêr doch ris ombealgjen sjen. Wolst him net even helpe, Martha?’

Us heit sei: ‘Wat belibje ik no? Do yn 'e tún oan 't wurk? Dat mei ek wol yn 'e krante, datst út dy-

[p. 95]

sels... Net lûke! Dan steane se hjir oaremoarn wer. Freegje jim mem earst mar om in mes.’

En by elke hynsteblom, dy't ik derút stiek, seach ús heit oft ik it wol goed die. De gatten, dy't der fan kamen, wreau er even mei de foet oerhinne. Hy sei: ‘In pinksterblom of in koweblomke is sa slim net, mar hynsteblommen, dy hearre yn it lân of yn de bermen oan 'e dyk. No, it begjint der sa stadichjesoan wat op te lykjen. Noch even by it paad lâns.’

‘Komst der net yn, ju?’ Us mem die de túndoar iepen: ‘Sitst dêr al lang? Hast doch in kaai?’

De dokter joech my in hân. Frege oan ús mem:

‘Dit is jim âldste?’

‘Ja,’ sei ús mem: ‘Dit is ús Martha. Se hat him juster noch holpen om de hynsteblommen út 'e tún wei te stekken.’

Wy gongen by de tafel sitten.

‘Ik kin der neat oan dwaan,’ sei ús mem, en fage mei ien fan ús heit syn grutte bûsdoeken har triennen ôf: ‘It giet my allegearre fierstente gau. Juster...’

Se skriemde lûdop: ‘En dokter seit, dat er daliks yn de kuolsel moat. Mei dit waar. It sil noch waarmer wurde as juster en earjuster.’

De dokter kloppe ús mem op it skouder, en ús mem lei har holle tsjin myn boarst oan:

‘Ik kin it net leauwe, Martha, ju. Mar it is sa. Der sit gjin libben mear yn. Kom,’ sei se doe. ‘Sa moat ik no net. Der moat sa'n protte regele wurde.’

De dokter lei my út, hoe't de gong fan saken wie. Us mem sei, dat se it net allegear ûnthâlde koe. Se hie de hiele nacht yn 'e baan west. Hie gjin tel by him weikind. Se hie it hast net iens oan tiid hân om de dokter op te beljen: ‘Hy rôp iderkear om my,’ sei se, ‘en ik koe de bril ek nergens fine. En it telefoanboek

[p. 96]

klapte wer ticht as ik it nûmer opsocht...’

Doe kaam myn broer mei syn frou deryn, en de dokter sei, dat hy no wer fuortgong: ús mem wie yn goede hannen. Hy sei, dat as wy him noadich hienen, dat wy dan dat en dat nûmer draaie moasten. Hy hie gjin tsjinst, mar wie wol thús. En ik rûn mei him it paad del nei syn auto ta. Ik woe him noch fan alles en noch wat freegje, mar ik die it net. It hie dus no ús heit syn tiid west. De dokter sei: ‘As ik it goed begrepen ha, Martha, wiesto tige wiis mei jim heit. It wie ek in útsûnderlik goed minske. In hiele fijne man. Do kinst mei rjocht grutsk op him wêze. Tige grutsk, Martha.’

Hy joech my in hân, doe stapte er yn 'e auto.

Myn skoansuske hie wetter opsetten, foar tee of kofje: ‘Wat wol mem hawwe?’

It koe ús mem neat skele. Se sei:

‘Martha, wolst net even by him sjen?’

Ik knikte fan ja, mar bleau by de tafel sitten, op ús heit syn stoel. Us mem soe noait wer sizze:

‘Dêr net, ju, dat is jim heit syn stoel en hy is thús. Boppe mei syn foto's oan 'e gong.’

‘Ik ha mar tee makke,’ sei Janna en sette kopkes op 'e tafel del. Us heit syn kopke stie der ek by. Us mem seach it en skode it foarsichtich oan 'e kant.

‘Wolsto dat ding even nei ûnderen dwaan, foar de sinne?’ frege ús mem oan myn broer, ‘Dat die jim heit oars altiten. Dy woe de sinne net op 'e kast hawwe.’

‘Wat leit jim tún der kreas by,’ sei Janna. Us mem en ik seagen elkoar oan. Us mem sei:

‘Ja juster noch, no Martha, witst it noch mei dy hynsteblommen, sa as jim heit doe...’

Ik wie oerein gongen.

[p. 97]

‘Silst der even hinne?’ frege ús mem, ‘Sil ik mei?’

‘Nee,’ sei ik en die de doar achter my ticht. Ik gong nei de sliepkeamer. Syn hannen leinen op it lekken, in oprôle handoek tsjin it kin oan.

‘Heit,’ sei ik, ‘dach heit.’

Ik aaide súntsjes oer syn kâlde hannen, syn holle, it tinne hier en syn earen. Ik seach nei syn gesicht, nei syn mûle. It wie myn heit al en it wie myn heit net. Net mear. Ik wachte derop, dat er it sizze soe: ‘Bist wer allinnich, Martha?’ It bleau stil. En doe krong it pas goed ta my troch, dat ús mem gelyk hân hie: der siet gjin libben mear yn.