|
| |
| |
| |
Uytbreyding
Van de 66ste. Vrage en Antwoorde van de Heydelbergsche Catechismus,
Of Vertoogh van den aart en 't gebruyk der Goddelijke Bondt-zegelen, anders de Sacramenten genaemt.
GOD die aan ons heeft uyt genâ gegeven
(Door 't offer, dat zyn Soon aan 't Kruys volbragt)
Vergiffenis van sonden, en het leven,
Dat eeuwig blyft in vollen stand, en kragt;
En die ook selfs die groote Zegeningen
Geboodschapt heeft, door 't goede, en blyde woord,
Waar uyt nu elk van 's Heeren gunstelingen
Wat God beloofde, en nu vervult heeft, hoort:
Die selve God wil, ons nog bet doen smaken
Zyn goedheid, met ons meer te doen verstaan,
Wat heyl hy heeft aan ons bekent doen maken,
En dat hy sulks gewislijck heeft gedaen.
Na dit bewerp des Goddelijken Regels,
(Gods toeleg, en Gods wil is hem een Wet)
Heeft God by 't Woord tot Teekens, en tot Zegels
Het Doop-bad, en het Nagtmaal in-geset:
Twee pligten, (die bevatbaar voor de sinnen)
Door 't geen, men daer in siet, en smaakt, en tast;
Ons brengen 't groot genaden werk te binnen,
'T welk levend na die Beeldsels is gepast:
Die Zegels dan sijn Teekens der Genade,
Die sonder sien gevat wort; en daar by
Zy komen tot Versekering te stade:
| |
| |
Op dat ons hert ontleegt van twyfling zy.
Dit moeten wy in ons gedagten prenten,
Tot regt verstand van Doop en Avondmaal;
Na 't Kerk-gebruyk genaamt de Sacramenten;
Maar netst gesegt Bond-Zegels na Gods taal:
Waar op ik 't oog niet kan met aandagt vesten,
Dat niet myn Ziel wort overtuygt met kragt,
Met welk een ernst, myn Schepper selfs, myn beste
Soo tot myn troost, als onderwys, betragt:
'T bespiegelen van dees genade panden
Stelt my myn God op 't aangenaamste voor;
Als stond hy met een kunst-penseel in handen
Om door 't gesigt te helpen myn gehoor:
'K verbeeld my thans dat ik myn God hoor spreken;
Sit neer, myn kind, die ook een doopling zyt,
En merk eens in 't beschouwen van dat Teeken
Op welk een wys ik schold uw' sonden quyt:
Ik heb u oud, vol schuld, gansch vuyl genomen,
En u gesmoort in 't Kruys-bloed van myn Soon;
Waar uyt ik u weer deed te voorschyn komen,
Gewekt, herbaart, herschept, dus nieuw en schoon:
Soo heb ick u van sonden reyn gewassen,
In mynen Soon tot Bont-genood geënt
(D'indompeling komt netst hier op te passen,
Schoon dat nu meest het sprenk'len is bekent.)
En weder, sie! hoe ik in 't Nagtmaal Schilder
Het leven, dat ik u voor eeuwig gaf:
Daar beeld u 't Brood en Wyn (bedenk yets milder)
Het Vleesch en Bloed van myn gesalfden af:
Zyn dierbaar Vlees heb ik aan 't Kruys doen slagten,
Zyn Bloed geplengt; op dat uw ziel niet zouw
Van honger, en van dorst voor eeuwig smagten;
Maar soo versaad als ryk zyn door myn trouw.
Myn Soon is't brood dat uyt den Hemel daalde,
Dat eeniglijk de wereld 't leven geeft;
Gelijk zyn Bloed dat uwe schuld betaalde,
| |
| |
Zyn Testament volstrekt bekragtigt heeft;
En d'opening uws erf-regts u gegeven,
Tot my en 't myn, 't welk u den Wyn-kelk wyst:
Seg wat ontbreekt nu aan uw eeuwig leven?
Daar gy door my verrykt zyt en gespyst.
Kan brood en wyn het lighaam voedsaam sterken,
Tot werksaamheid; dit Vlees en Bloed heeft kragt,
Om uwen geest uyt volheid te doen werken,
Tot leven, door vernoegen nu gebragt:
Daar gy voorheen, zynde in den dood der sonden
Niet anders wrogt als uyt begeerlijkheid,
Belust op draf die niet versaden konde:
Nu walgt uw hert van al die vuyligheid.
Leer dan, myn kind, door 't Doop-bad Brood en Beeker,
Hoedanig ik myn giften u vertoon;
Ook dat ik dus verzeglend' u verseeker,
Dat ik se u heb geschonken in myn Soon;
In wien ik die aan u gaf uyt Genade,
Niets buyten my dat my hier toe bewoog;
'K vond u besmet, en dood selfs voor u daden;
Dog 'k sag u aan met een ontfermend oog:
En om u wel te wassen, en te wekken,
Soo 't kon bestaan met myn betaemlijkheid,
Wast nodig u my selven regt 't ondecken
In 't Eygen-beeld van myn selfstandigheid;
Dat was myn Soon die vlees had aangenomen
Tot een gordyn; die, als het was gescheurd
Zyn Majesteyt souw doen te voorschyn komen:
Gelyk sulks Door zyn Offer is gebeurt:
Want doen, is die genoegsaamheid gebleeken,
Die my met lof des sondaars God doet zyn:
Hy sogt, en kogt, (soek sterker liefde teeken)
Uw leven door zyn lyden, dood en pyn:
Dit alles heb ik wel bekent doen maken,
Door 't prediken van 't Woord der Zaligheid,
Dat door myn Geest kragtdadig 't hert kan raken;
| |
| |
Maar dog ik kend'elks wederhoorigheid,
En traagheid, die hen dog is aan-gebooren,
Om met geloof te luysteren na myn stem:
Dies heb ick niet alleen myn woord doen hooren,
Maar hing daar aan dees Zegels tot meer klem,
Om sigtbaar myn getuygenis te sterken:
Ik gafse dan om soo tot troost, als ligt
Op uw verstant en op uw hert te werken,
Beantwoord gy myn sorg nu na uw pligt;
Wel! als myn God sig doet aan my beschouwen
Op sulk een wys, moet niet in Hem myn hert
Gerust sijn, met een onverswakt vertrouwen,
Waar door syn Wil gewis gehoorsaamt wert?
Wanneer ik ook een doopling sie besprengen
Met Water, of het Brood op 's Nagtmaals-dis
Sie breeken, en de vrugt des wynstoks plengen;
Soo leer ik dus hoe goed mijn schepper is.
En op-geleid langs dese Kerk-gebaren.
Sie ik den grond van 't vaderlijke hert:
Wiens insigt is 't verzeeglen, en 't verklaren
Aan elke ziel, van 't geen verkondigt wert;
Dus luyd de Taal van mynen onderwyser
Uyt Heydelberg gebragt in Nederland;
Maar weynige Och! wiens plompheid door dat yser
Is afgevylt, tot een gescherpt verstand:
Al wort dit deel van hun belydenisse
Of op-gesegt, of mondlijk, toe-gestemt,
Nog blyft-men meest het Godlijk oogmerk missen;
Als sonder hert, en herssens, daar het klemt.
Hervormde Kerk! wat draegt uw schoot belyders,
Sleur-volgers van die letters des Gebods;
Dog twyflaers aen de goedheid, en bestryders,
'T zy grof, of fyn, der waarheid hares Gods.
Wat leven, wat vergiffenis der sonden
Erkent-men; daar-men segt nog in den dood
Te leggen, en tot tienmaal duysend ponden
| |
| |
Zyn Schuld voor God, nog onbetaalt begroot?
Waar toe geroemt op Christus doods voldoening,
En die beweert? dus word'er vlak ontkent,
En vals verklaart de boodschap der versoening,
En 't effens 't een, en 't ander Sacrament:
Wat staat-men toe dat God kan nimmer liegen?
Terwyl men vreest door volle erkentenis,
Van 't geen God tuygt, sig haglijk te bedriegen,
En twyffelt, of 't Geloof, gelooven is.
Dit rolt alleen niet by de blinde schaaren
Steeds in, en uyt, op zoo verwarden trant;
Maar selver die men houd voor Kerk-pilaaren
Zyn dryvers van dat deerlijk onverstand:
Dus; die op 't volk als van Gods wegen setten
De Teekens, die de Zegels mosten zyn
Van Gods genâ, zyn 't, die haar meest beletten
Gelovende te seggen; God is myn.
Zy zyn 't die steeds met vrees veel zielen prangen,
Als of hun staat van hunne werken hing;
Niet van Gods doen; en doen haar hoorders hangen
Op 't best gevat, in stage twyffeling.
Soo wort Gods ligt benevelt in zyn klaarheid,
En los gezet, 't geen hy versekert heeft:
Myn taal is scherp, maar 't is een droeve waerheid,
Die van sig selfs de bitt're blyken geeft.
Myn Ziel wort zat, en moê des tegen-sprekens,
Schier staag gehoort uyt deser meesters mond;
Waar door men Gods getuygnis en Gods Teekens
Ontheyligt en aldus zyn Zoen-verbond.
'T Hoofd-leeraarschap der Hooge school geleerdheyd
Is 't selfs dat ons ook al op 't steeven koomt;
O ongeloof! ô blindheyd! ô verkeertheyd!
Die self den geest der wysten overstroomt:
Hoe wyd zyn die hoog-stygende verstanden
Geweken van de lage eenvoudigheyd,
Der woorden Gods - en zyner liefde panden!
| |
| |
Hoe brekense af, door hun gesaglijkheid,
In plaatse van 't Geloof met ernst te bouwen?
Hoe wort selfs door dit onbedagt bestaan,
Den sleutel van de kennis hun onthouwen,
Die andersins met lust in zouden gaan!
Maar sta myn pen: waar toe dus uyt te varen?
Die klagte was in 't eerst myn toeleg niet;
Maar 't wan-gebruyk dier wigtige Kerk-gebaren,
Heeft my vervoert tot 't geen myn Leser siet:
Laat mynen ernst op 't eerste spoor weer keeren;
'T is soetst en best te blyven digt by hem,
Die tot myn rust, vermaak neemt my te leeren,
Gelijk myn ziel gelokt is door zyn stem:
Laat andere dan door 't slingeren der gedagten,
En twyffeling, een Zee-golf zyn gelijk;
My wort geleert wat ik nu moet betragten,
Tot opbouw van myn Heylands Koninkryk.
Men heeft voor my, soo dra ik was geboren,
Na 't Kerk-gebruyk door water-sprenkeling
Heel statelijck de werelt af-gesworen;
Ik doe gestant aan dees verzegeling;
Ik heb gelooft, ik heb dat rond beleeden;
En na myn Doop, ook door myn Nagtmaal-gaan
My zelfs verpligt, als by gestaafden eede,
Om strydbaar in myns Heeren dienst te staan.
'T woord Sacrament komt leersaam hier te stade,
Een uytheems woord, dat niet Schriftuurlijck is,
En zwaarlijk op de Zegels der genade
Toepass'lijk dan in dees beteekenis.
Myn Kruys-Vorst heeft, my (seg ik) ook beëedigt
Tot eenen kryg, die nimmer stilstant lyd,
Om dat hy in zyn leden steeds beledigt,
Door zynen geest, hun aanvoert in den stryd;
Waar door, hy nog zyn erfnis in moet krygen,
Die nu nog is in 's helschen vyands magt;
Waarom hy, wil dat wy niet sullen swygen,
| |
| |
Wyl door 't gehoor 't geloove wort gewragt:
Dit 't welk door Gods getuygenis en leering,
My steeds vermaant, en steeds versekert wert,
Moet ik weerom, myn naasten ter bekeering
Voorhouden tot versterking van zyn hert.
'K ben dan Gedoopt tot noeming der Dry-eenheid,
Tot eer myns Gods, en 's Naastens Zaligheid;
Getroost des leeds, en stryds by al-gemeenheid
Na 's Meesters lot, zyn Dienaars aan-geseyt:
Ook 't Nagtmaal-gaan, verpligt my te verkonden
Des Heeren dood, tot zyn gedagtenis:
Die 't leven, door vergiffenis der sonden,
Ons heeft gemaakt ter eeuwige erffenis.
Soo sullen my de Teekenen en Zegels
Nu meer-gemeld, niet enklijk troost en ligt
Verschaffen, maar de beste levens-regels
Verstrecken, en een spoor zyn tot myn pligt.
Geef gy, myn God, hier toe, uw Geest en Zegen
Aan my, en elk, die uw gekruysten Soon
Voor Hooft erkent; op dat sig aller wegen,
'T gewrogt van uw Genâ met kragt vertoon:
En voorders wil uws grooten Eeds gedenken
Aan Abraham, en ons zyn zaad gedaan,
En eens 't geloof van uwe Waarheyd schenken
Aan die nog niet gelooven, nog verstaan.
|
|
Auteursrechtvrij