De poësy van de geest en deugtryke juffrouw G. Gordon de Graeuw

Anthony de Ridders Sterf-Bed aan P. v H.

'K Laat van Helden-daden Singen

Trots, hoog-draavend', al wie 't lust;

'k voel een andere Bron ontspringen,

Nu de Ridder is gerust:

Ridder kleyn en slegt in d'oogen

Van de Weereld voor-gestelt;

Die haar quelling nu ontvlogen

Tart haar bassen en geweld.

'T lust me Appollos, uw verhalen

Hoe syn Uytgank is geweest:

[p. 265]

 

(Om het stukwys af te malen)

 

Op te volgen, met myn Geest;

 

Gy een oog-en-oor getuygen

 

Sult my seggen wat die Ziel

 

(Nooyt te breeken, wel te buygen)^*

 

Naliet, als hy ons ontviel;

 

'K sie u voor syn Bed geseten,

 

Sterf-bed, wat? Zege-koets.

 

Luyst'ren hoe dat vry geweten

 

Uytbreekt soo vol troost en moets:

 

Broeder, segt hy, sie een kranken

 

Die geen siekte en agt nog dood;

 

Helpme dog myn Schepper danken

 

Voor syn Gunst soo eynd-loos groot.

 

'K eysch drie dingen nu myn Vrinden,

 

U te spreeken yets alleen:

 

Dan, dat wy ons t'samen vinden

 

En God danken in 't gemeen:

 

Spreekt dan, praat dan van Gods deugden

 

('T spreken valt de Ridder swaar)

 

Dat ik dus vervult van vreugde

 

Roemend; juychend henen vaar.

 

Men verrigt het eerste, en twede,

 

Ridder zegent syn gesin:

 

Neemt weer 't woord, en toond in 't Brede

 

Onsen pligt, naast syn gewin;

 

Siet my 't enden van myn swerven

 

'K val nu, soo de Weereld meent;

 

Maar de Ridder sal niet sterven,

 

Ik met 's Levens Vorst vereent,

 

Dat 's de grond van myn vertrouwen,

 

Dat ik ben in hem ge-ent;

 

In dat hoog, en sterk beschouwen

 

Vind ik my van God gekent,

 

Een besitter van syn Schatten,

* Dit siet op sijn Devys.

[p. 266]

 

Van syn Ryk, ja selfs van hem:

 

'T welk geen vlees'lijk hert kan vatten,

 

Dog het heeft op 't myn syn klem.

 

Broeder, hoor, eer ik 't laat slippen,

 

Seyd hy (want ik jaag na 't endt)

 

Neem van syn bestorve lippen

 

Ridders laatste Testament;

 

Breng het ernstelijk te binnen

 

Al de Vrienden, die gy weet

 

Dat ons in 't Geloof beminnen,

 

Ridders dood verdient geen leedt;

 

Maar datse in gedagten houwen

 

Soo als Ridder heeft gedaan,

 

Op den selven grond te bouwen;

 

Op alle leed te onder gaan

 

Voor die troostelijke Waarheid,

 

Aller Deugden wortel Bron:

 

Schoon al 't Sanhedrin de klaarheid

 

Van dit ligt nooyt lyden kon.

 

Op het minderen der krachten,

 

Wort de Buert by een versogt;

 

'T scheen het snikken stond te wagten;

 

Hy, na dat syn stem vermogt,

 

Doetse yeder Lessen hooren,

 

Reyktse Broederlijk de hand,

 

Doet haar heugen 't geen te vooren

 

'T werk was van hun onverstand:

 

Buertjens, seyt hy, ik ga sterven,

 

Soud gy 't nu op desen togt

 

Wel met Ridder wagen derven,

 

Dien gy levend niet vermogt:

 

Siet dees Pest nu, desen Ketter,

 

Die nu van geen dood-schrik weet,

 

Vol van vreugden-troost; en lett' er

 

Soo op, dat gy 't nooyt vergeet:

 

Op hun ja, segt Ridder weder,

[p. 267]

 

Vrienden maar gy hebt geen grond,

 

Want men solt u op en neder

 

Maakt en breekt ter selver stond;

 

'T woord dat spreektmen, maar de waarheid

 

Van Gods Woorden houdmen t'soek,

 

Mengt of deckse met de maarheid

 

Van de Werk-wet, Toorn en Vloek.

 

Dat gesprek baart sterke ontroering,

 

d'Eene roept, dit is geen dood,

 

Maar een Zaalige overvoering,

 

Daarmen heeft geen stervens nood.

 

d'Ander wenst; die soo mogt mêe gaan

 

Die segt; ô geluckig Man

 

Die als God hem roept, soo rêe staan,

 

En ons soo vermaanen kan:

 

'K heb myn leven lieve Buerman

 

Nooyt de Dood soo sien veragt:

 

Eenen nogtans siet hier fuer van

 

Dien dit al te moedig dagt;

 

En die komt'er tusschen spreeken,

 

Dat de Dood soo yss'lijk is:

 

Ridder hier op; 't is een teeken,

 

Sots-hooft van uw duysternis,

 

O! dat gy uw God regt kende

 

Soo als Ridder doet, gy sout

 

Niet vervaart zyn voor uw ende:

 

Maar verwagten, 't stil en stout.

 

Dog gy vraagt niet na de saaken,

 

Die voor al u noodig zyn;

 

Die geen onderscheyd kunt maaken;

 

Tusschen 't wesen en den schyn.

 

Die de Rust van uw gewisse

 

Door den slender-dienst betragt;

 

Geeft op uw belydenisse,

 

Die soo Heylig is, geen agt.

 

Daarom blyft gy soo verkindert

[p. 268]

 

In een droeve onwetentheid:

 

Ligt en Troost word u verhindert,

 

Door uw leydens afgeleid.

 

'K seg, niet om haar te beschimpen,

 

Maar ik sie u in een schyn,

 

Die myn hert om u doet krimpen,

 

En gy moet gewaarschuwt zyn,

 

Om te sien uyt eygen oogen:

 

Stervend spreekt myn trouw gemoet.

 

Dese menschen opgetoogen

 

Scheyden met den lesten groet:

 

'T minst is dat zy swygen derven;

 

Straks is 't steedje door bekend

 

Dat de Ridder ligt op sterven

 

En soo troost'lijk wagt syn end.

 

Dat maakt sterke Geesten wacker;

 

Juffrouw N.L. indien Nagt

 

(Op haar aansoek) met haar macker

 

Wort voor Ridders Bed gebragt:

 

'T Bloed aan stremmen ryst in d'Ad'ren,

 

Hy ontvonkt op dit gesigt,

 

En hy segt haar, als sy nad'ren

 

Met een heusche woorden pligt,

 

Datse Tuygsters willen wesen

 

Van de koenheid van syn Geest,

 

Haar soo levend aangepresen,

 

Als voor 't weg gaan onbevreest:

 

Juffer kost ik ooyt verhoopen

 

In myn Sterf-bed uw besoek,

 

Daar gy schuw plagt weg te loopen

 

Voor de Ridder om een hoek:

 

Sal ik 't u nu niet vergeven?

 

Desen omkeer is hier groot,

 

My t'ontvlieden in myn Leven

 

Tot my komen in myn Dood?

 

Op een styf getuygenisse,

[p. 269]

 

Dat niet uyt afkeerigheid,

 

Maar door and're hindernissen

 

Rees die schyn van onbescheid,

 

Daarmen nu was doorgebrooken:

 

Om de stigting die men wagt;

 

'T quade hem te na gesprooken

 

Was gehoord, dog nooyt geagt.

 

Ridder weder; is 't in desen

 

Ernst dan, ik geloof dat best:

 

Suster, welkom moet gy wesen,

 

Hoor wat Ridder segt op 't lest:

 

Daar op weer aan Hemels-breete,

 

(Of het nooyt en was geschiet,)

 

Gods vertroosting uyt-gemeeten,

 

Die hy strooms-wys nu geniet:

 

'K weet nu segt hy, by bevinding

 

Hoe 't Geloov' my ondersteunt;

 

'K sie de dood tot myn ontbinding

 

Onder d'oogen, onbekreunt

 

Want, verlost van vrees en wroegen

 

Schrik ik niet, voor 't geen ik wagt,

 

Die door volheid van genoegen,

 

Al wat is, behaaglijk agt:

 

'k Heb die seekere bewustheid,

 

Dat myn God myn Erf-goed is:

 

Dees myn vrede, en gerustheid

 

Steunt op syn getuygenis:

 

'T geen my nu soo stil doet wesen,

 

En soo onuytspreeklijk bly,

 

Is uyt dat begryp geresen,

 

Datmen doemt als Kettery:

 

'K wilde mynen Naasten leeren,

 

'T geen Gods Woord had vast geset;

 

Datmen niemand kan bekeeren

 

Door het dond'ren van de Wet,

 

Maar dat Christus blyde boodschap

[p. 270]

 

(Daar men Gods genâ in las)

 

Van Gods Gunst en Geest-genoodschap

 

Daar toe 't eenig middel was.

 

Datmen most sig selfs beschouwen

 

Als een Lidmaat van Gods Soon;

 

Dus door hem op God vertrouwen:

 

En een levendig vertoon

 

Geven, soo door Woord als Werken,

 

Dat soo Deugt als Zaaligheid,

 

Als Gods giften aan te merken

 

Voor ons doen ons zyn bereyd:

 

Ja Vrindinnen, dat 's de reden,

 

Die alleen, van 't dom gewoel

 

Waarom ik verdrukt, bestreden,

 

En selfs van den Predik-stoel

 

Soo vervaarlijk uyt-gemaakt ben,

 

Als vergiftig, hels, verkeert;

 

En als walglijk uyt-gebraakt ben,

 

Van het Avond-maal geweert:

 

Maar waar zynse nu die Mannen,

 

Die met bittere vinnigeid

 

Tegens Ridder in-gespannen

 

Hebben my Gods Dis ontseid?

 

Lust hen niet nu eens te komen

 

Sien, hoe dit haar vonnis is

 

By haar Schepper op-genomen?

 

God geeft my getuygenis:

 

'k Was vloekwaardig in haar oordeel,

 

Maar myn God die goed en wys

 

Sig bekent maakt tot myn voordeel,

 

Keurt my waard syn Paradys:

 

O! hy stelt het voor my open,

 

'k Heb volstrêên den goeden stryd:

 

'k Heb myn Renbaan, uyt-geloopen

 

En ik wagt tot deser tyd

 

's Levens-kroon, die my regtvaardig

[p. 271]

 

God sal geven, als den prys,

 

Dien ik ben in Christo waardig;

 

'k Gaan in vreed' op dese wys:

 

Juffre', seg van Ridders wegen,

 

Dat ik dit vry uyt verklaar,

 

In het Sterf-bed neer-gezegen;

 

Aan dien * Scherpen Yeveraar:

 

Daar op dagtmen van 't ontbieden;

 

Dog het wierd te laat geagt,

 

'T hadde moeten eer geschieden

 

Voor 't verval van Ridders kragt.

 

Die vermoeyt door yev'rig spreeken

 

Segt, Appollos neemt gy 't woord,

 

Vat het op, daar ik 't laat steeken,

 

Gun dat Ridder nu wat hoort:

 

Onder 't stigtiglijk Redeneeren,

 

Graag gehoord, en goed gekeurt;

 

'T luste Appollos sig te keeren,

 

Oock tot Ridder op syn beurt:

 

Broeder: segt gy, 'k moet u vergen,

 

Wegens ons gemeensaamheid,

 

Wilt my nu dog niets verbergen

 

Soo u yeds op 't hert nog leid:

 

Gooten wy niet ons gedagten

 

In malkanders boesem uyt?

 

'k Wil uw rustig oordeel wagten,

 

Waar het door-gaat, waar het stuyt,

 

In bevattinge te maken,

 

Van den sin, en t'samenstel:

 

(Anders in den grond der saken

 

Zyn wy 't eens, dat weet ik wel)

 

Van Gods Woorden, doe my weten

 

In de tegenwoordigheid

 

Van dees Vrinden, wat vergeten

 

Wat gedoolt is, of mis-leid,

[p. 272]

 

't Zal my zyn tot onderrigting

 

Of versterking, dog hy seid;

 

'K vond in uw gespreeken stigting

 

Nimmermeer verschilligheid;

 

'K ben het met u eens in allen,

 

Dat betuygt myn bleeker mond:

 

Gy laat niets op d'aarde vallen

 

Dat gy door uw aandagt vond.

 

Legt het aan, na d'ouden yver;

 

Agt geen haat, nog aards belang;

 

'T paard geprickelt, rent nog styver,

 

'T Christen hert en kent geen dwang.

 

Schoon men u wouw Duyvel heeten,

 

God, die 't hert keurt, niet den schyn,

 

En belagt al 't sot vermeten:

 

Zal gewislijk met u zyn.

 

Hoort hy van Gods woonstêê reppen,

 

En het Hemels overkleed,

 

Ridder moet dat onderscheppen:

 

'K vind, segt hy, geen schamens leed,

 

Siende sterk met glinst'rend oogen

 

Op 't Geselschap (siet eens aan)

 

'K zal met Hemels Ligt omtoogen

 

Voor 't Gerigt myns Gods bestaan:

 

^*Die niet naakt ben, maar tot deksel

 

Heb Gods Soons geregtigheid,

 

En het Heerlijk overtreksel

 

Aanstonds wagt, voor my bereid.

 

'K voel myn hygend hart nog springen

 

Vrienden, segt hy, op uw praat;

 

Ridder moet een Deuntjen singen

 

Eer hy na den Hemel gaat.

 

‘^†Ziel het kooytje zal haast breeken

 

(Neurt hy) dat u hier besluyt,

 

Dan sult gy het Hooft op steeken

* 2 Cor. V. 2, 3, 4.

† Uyt B. Basschof.

[p. 273]

 

En vry vliegen uyt:

 

Wat wouw my den Hemel helpen,

 

Souwd gy daar niet zyn?

 

Niets en sal myn droefheid stelpen

 

Als uw soet aanschyn:’

 

'T woord van droefheid nauw gesprooken

 

Valt soo vremt in Ridders mond,

 

Dat syn sang wort af-gebrooken,

 

Berstend uyt ter selver stond:

 

Droefheid! houw! ik heb geen smerten:

 

Droefheid! neen; 'k sing nu niet meer,

 

Die te vrolijk ben van herten

 

Nu ik tot myn Jesus keer:

 

'T is geen Yling, ô Vrindinnen!

 

Die de Ridder singen doet,

 

Maar de vreugde, die van binnen

 

Werksaam is tot overvloed.

 

Op 't verrukt gedrag des kranken

 

Segt gy, wel! laat ons voor 't lest

 

'T saam met Ridder God eens danken,

 

Die syn Ziel soo houwd gevest.

 

'T bidden, spreeken, dat tot stigting

 

Bey gerigt was, geeft syn vrugt;

 

Die Vrindinnen tot verpligting,

 

Om met soo veel ernst als sugt,

 

(Sterk geroert in 't samen spreken)

 

Onbeschroomt van haren kant

 

In betuyging uyt te breeken,

 

Dat sy zyn in één verstand

 

Met de Ridders grond-gedagten;

 

Daar'er niets als waan en wind

 

Uyt die Lessen is te wagten,

 

Daarmen bind, en steeds ontbind.

 

Eynd'lijk gaanse sig vertrecken

 

Susters segt hy meent gy dat

 

Ridders draad nog lang sal recken?

[p. 274]

 

't Snikje nadert, toeft nog wat;

 

Dog genoodsaakt om te scheyden,

 

Laat hy haar met Zegen gaan,

 

Jesus Geest wil u geleyden,

 

Die, die houd de Ridder staan.

 

Alle die om 't bedde stonden,

 

En op 't stervend aangesigt

 

Merkten, waren als verslonden

 

Door de stralen van Gods ligt.

 

Die soo soeten stilte maken

 

Dat de droeve omstandigêen,

 

Schoon gesien haar 't hert niet raken;

 

Ridders Huys-vrouw kermt alleen.

 

Og! dat ik nu van ons beyden

 

d'Eerste was, tot myn geluk:

 

Vrouwe, seyd hy, by myn leven

 

Sorgd' ik na myn magt, maar God,

 

Wien ik u heb op-gegeven,

 

Roept my tot syn Rust-genod;

 

'k Heb voor U, en onse Kinderen

 

Hem gebeden om syn Geest:

 

Wilt in 't weg-gaan my niet hind'ren

 

Denk, ik heb uw Man geweest.

 

Dus spreekt my niet aan als Vrouwe,

 

Maar als Christen, ik veragt

 

Al dat nââr betoog van Rouwe,

 

Nu myn God my datelijk wagt,

 

Om syn throon, myn Loon, te erven,

 

Op 't behouden van 't Geloof;

 

Ik, ja ik en sal niet sterven

 

'k Laat de slang, dit stof tot roof.

 

'k Weet myn Vonnis is geschreven

 

Tot volstrekte Zaligheid,

 

Aan Johannes op-gegeven;

[p. 275]

 

'k Peyns vast wat de Geest daar seid^*

 

Is 't niet in den Heere sterven,

 

Datmen sig in Christus vind

 

In de Dood? 'k sal dus niet derven,

 

Hem die myne Ziel bemind:

 

'k Heb in hem gesogt te leven,

 

d'Eygen-selfsheid glad versaakt;

 

My als Lid-maat op-gegeven

 

In Gods Soon, in hem volmaakt:

 

'k Sogt uyt dat begin te werken

 

Voor syn dienst, en tot syn eer;

 

(Schoon 't de boosheid niet kon merken)

 

Nu gebied hy dat ik keer;

 

Om te wesen eens ontslagen

 

Van myn tegensprekend vleys;

 

Dat ik met my om most dragen,

 

'T welk my neerwierp, reys, op reys:

 

Dikwyls sugt hy; Heer! hoe lange

 

Toeft gy! 'k moet dog by u zyn:

 

'T wagten valt de Ridder bange,

 

Die soo hygt na uw aanschyn:

 

Onder des de stem aan 't flouwen

 

('T lighaam neerwaarts styf en koud)

 

Blyft hy nog 't verstand behouwen,

 

Knikkend op uw onderhoud;

 

Als gy segt, myn Broêr! verstaat gy

 

Nog myn stem? gy hebt ô Held

 

Wel gestreden; en nu gaat gy

 

Om den Prys u voor-gesteld,

 

Uyt de Hand uws Gods t'ontfangen:

 

Die met open armen reê

 

U op 't soetste zal omvangen,

 

Glad verbreeken stervens wee:

 

Geen quartier-uurs na dat knikken,

 

Geeft de Ridder soet, en sagt

 

Synen Geest schier sonder snikken,

* Apoc. XIIII. 13.

[p. 276]

 

Stilder als men had gedagt.

 

Maar veel ligt soo 't Ridder wagte;

 

Want een poos nog voor syn Dood,

 

Segt hy, hoor, wat ik daar dagte;

 

Als ik kryg den lesten stoot.

 

Zal dat wesen met bewustheid,

 

Of gevoelloos? 'k meen op 't best,

 

Dat my God in Slaaps gerustheid

 

Weg zal nemen op het lest:

 

Dit sprak hy met een bedaartheid,

 

Of hy was gesont geweest;

 

Kragtig blyk van d'onvervaartheid

 

Voor de dood van Ridders Geest.

 

Daar voer d'Ed'le Ziel soo henen,

 

d'Heldre Fackel, niet geagt,

 

Maar die vuerig heeft geschenen

 

In des Weerelds blinde nagt.

 

Even als de Son met straalen,

 

Soo 't ons toe-schynt, sinkt in Zee,

 

Sagmen Hem in 't ligt in-haalen;

 

Na veel Stormen op de Ree

 

Van de Zaaligheid gekomen;

 

Wiens gewenste heugenis

 

Blyft in Zegen by de Vroomen,

 

Wien Gods Eere dierbaar is.

 

Sie! Appollos uw verhaalen,

 

Soo wat staamlend na vertelt;

 

'T is (kost ik 't niet netter maalen)

 

Met beroernis op-gestelt,

 

Ja met traanen; dog van vreugde:

 

Och! dat onser yeder een

 

Ridders dood soo levend heugde,

 

Dat zyn vreugd ons bleef gemeen!