Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw (1991)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw
Afbeelding van Het Nederlandse lied in de Gouden EeuwToon afbeelding van titelpagina van Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.34 MB)

Scans (22.45 MB)

XML (0.92 MB)

tekstbestand






Genre

sec - letterkunde

Subgenre

studie
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw

(1991)–Louis Peter Grijp–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Epitheta in wijsnoemers

Soms wordt aan de wijsnoemerterm een bijvoeglijk naamwoord gekoppeld. Zo ziet men nogal eens ‘bekend’ en ‘gewoon’, bijvoorbeeld bij Pers:

De 6. Psalm
Op de gewoone stemme: Wilt my niet straffen, &c.Ga naar eind251

Het betreft een nieuwe berijming door Pers van psalm 6, die op de gebruikelijke Geneefse melodie voor deze psalm moet worden gezongen, zoals men die in de kerk zingt. Het incipit van Datheens berijming staat er ten overvloede bij. Ook een katholieke auteur als Theodotus maakt van deze figuur gebruik, wanneer hij boven zijn vertaling van O gloriosa Domina zet

Op sijn ghewoonlijcke Kerckelijcke wijseGa naar eind252


in plaats van iets redundants als ‘Op de wijs van O gloriosa Domina’. Elders lezen we bij hem
Den, Hymnus Pange lingua
Op sijn bekende Kerckelijcke wijseGa naar eind253.

‘Bekend’ en ‘gewoon’ maken in deze voorbeelden duidelijk op welke geestelijke melodieën de liederen moeten worden gezongen, namelijk op de gebruikelijke. ‘Bekend’ kan ook voor wereldlijke melodieën worden gebruikt, maar heeft dan geen onderscheidende maar slechts toevoegende waarde:

Een t'samen-sprake van de liefde tusschen de Bruydt [enz.]
Op de bekende wijse:
Van d' Engelsche Fortuyn, pag. 119Ga naar eind254.

EERSTE LOF-ZANG.
Op de bekende Stem:
Verdwaelde KoninginneGa naar eind255.

‘Bekend’ is hier geen loze kreet: de melodieën ‘Engelsche fortuyn’ en ‘Verdwaelde koninginne’ genoten inderdaad grote populariteit. Een wijsnoemer met een heus epitheton ornans dat geen enkele zakelijke informatie bevat, vinden we in een van de wijsaanduidingen op rijm in Den nieuwen lusthof:

Een nieu lied op de voys’ cortoys
Van maskoraed' angloys’ niet boysGa naar eind256.

[pagina 178]
[p. 178]

Vanaf de late 17e eeuw worden vooisen graag met epitheta als ‘aangenaam’, ‘aardig’ en ‘schoon’ aangeprezen. Uit het tweede deel van Thirsis minnewit (1710) kan men een kleine catalogus samenstellen:

Op een aangename Voys
Op een aardige Voys
Op een schoone Voys
Op een bekende Voys

 

Er is één belangrijk verschil met de eerder aangehaalde voorbeelden: er wordt geen wijs genoemd. In feite gaat het hier om wederkerige wijsaanduidingen (zie p. 186).

eind251
Pers, Gesangh der zeeden [1648], p. 182, voor ‘Straft my doch niet o Heere!’.
eind252
Theodotus 1638, p. 296, voor ‘O glorioose Vrouwe fijn’.
eind253
Theodotus 1638, p. 240, voor ‘O mijn tongh wilt vrolijck singhen’.
eind254
Theodotus 1638, p. 677, voor ‘Schoonder dan schoon’.
eind255
Stalpart 1631, p. 549, voor ‘Verdwaelde Koninginne!’ (vgl. p. 83).
eind256
Den nieuwen lusthof 1602, p. 41.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken