Logo DBNL
Adamus exul (1601)

Adamus exul

(1601)–Hugo de Groot–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Seqvvntvr declamationes duae libro secvndo sacrae historiae divi Lvcae.

Ex cap. VII. Stephani declamatio trimetris.

 
AVdite fratres quotquot, & quotquot patres
 
Astatis isti, aut assidetis coetui.
 
Deus ille magna lucem amictus gloriae
 
Patri Abrahamo se videndum praebuit.
 
Necdum Charana presserat pedibus sola;
 
Sed adhuc profanae terminos Babyloniae
 
Incola tenebat, inter amnibus in locis,
 
Quos Tygris & quos tumidus Euphrates rigant;
 
Deus ille dixit: profugus hinc ex finibus
 
Excede patriis, linque cognatum genus,
 
Vt regna subitò, qua tibi ostendam, petas.
 
Possessiones deserens Chaldaïcas
 
Tunc Abrahamus in Charanâ collocat
 
Tellure sedes: inde rursus mortuo
 
Migrare patre jussus, huc vênit loci,
 
Praesente quem vos posteri colitis die.
 
Nec interim illi tantulum dederat Deus
 
Vt in suo unam figeret plantam solo,
 
Quod jure proprio posset haeredes sequi.
 
Tamen, & carenti liberis, juraverat
 
Regionis eius omne latifundium
 
Ipsi daturus, ipsiusq́ue nepotibus.
 
Addiderat eius posteros etiam exules
 
Diu futuros sub peregrino jugo,
 
Et servitutis multa passuros mala,
 
Dum visa tar dis saepe curriculis trahi
 
Phoebea quartum conderet saeclum rota,
 
Trucibusq́ue dominis se futurum judicem.
 
Deinde eosdem Barbaro eductos solo
 
Sibi mancipandos, inq́ue priscâ patriâ
 
Perenne sacris destinandos ritibus.
 
Dederátque sacram foederis puri notam
 
Recutita membra. At ille genuit Isacum,
 
Genitúmque circumcidit octavâ die:
 
Isacus eandem rursus in Iacobo suo
 
Servare legem didicit, & Iacobus quoque
 
Bissex parentum conjuge ex variâ parens.
 
Iosephus ab ijs (tantáne in fratres cadit
 
Invidia!) Arabicis venditus mangonibus
 
Invitus ivit procul ad AEgypti plagam,
 
Praesente mirùm semper afflatus Deo.
 
Qui liberatum carceris squalloribus,
 
Et non inani praeditum Sapientiâ,
 
Tanta beâvit gratiâ, ut Niloticae
 
Dominator Aulae Pharao regni commodis
 
Domesticisq́ue rebus hunc praefecerit.
 
Mox dira sterilem vexat AEgyptum fames,
 
Negante Nilo justa segeti foenera.
 
Eadem propinquos damna Cananaeos premunt.
 
Sed fortè Iacobi senis ad aures venerat
 
Superesse Phariis horreis comparcitas.
 
Farrum reliquias: misit emptaros penum
 
Nostros parentes in Pharum, quibus alterim
 
Redire jussis, prodidit se, qui foret,
 
Iosephus isto collocatus culmine,
 
Stupidosque fratres traxit in miraculum,
 
Rex ipse laetus Pharao Iosephi genus
 
Audivit ille jam gravem senio patrem
 
Ad se vocavit, & patris totam domum,
 
Quae capita quinque septièsque habuit decem.
 
Sic Iacobus hospes gratus AEgypti in solo
 
Vitam reliquit, postq́ue Iacobum filii
 
Iussi parenrem Lege naturae sequi.
 
Inania horum tecta patriis corpora
 
Iacent sepulchris: pars sub antro duplici
 
Pro quo Abrahamus pondus argenti dedit;
 
Tellure reliqua pars sub istâ conditur
 
A Sichaemeo quae pofecta est Emmore.
 
Vbi tempus illud, quod Deus praedixerat,
 
Adduxit aevi non quescens orbita,
 
Faecunditate gensin immensum suâ
 
Hebraea crevit: jámque superârat fidem
 
Numerus, tenente sceptra, non cuius diu
 
Benignus istum texerat populum favor,
 
Sed altero Pharaone, Iosepho super
 
Cui nulla mente cura memori sederat.
 
Is iniquus, atrox, perfidis usus dolis
 
Evellere omne statuit Isacidûm genus.
 
Cum faeminarum nempe fertilitas foret
 
Suspecta Pharijs rebus, & virtus virûm,
 
Ipsos coëgit lege, sexus mascali
 
Vt vagientes liberos exponerent,
 
Subitóque natis lucis eriperent moram,
 
Ne quis periclo nasceretur regio.
 
Tempus sub illud nascitur gratus Deo
 
Puer Amramaeus; iste trinis mensibus
 
Eductus intra parîetes patriae domus,
 
Vrgente capitis ultimo discrimine
 
Expositus amni creditur, qui mitior
 
Longè Tyranno sospitem in ripam vehit:
 
Vbirepertum nata Regis pessimi
 
Ausert, adoptat, nutrit, & Magicas jubet
 
Haurire cupido disciplinas pectore:
 
Vt ipsa Memphis artibus Memphiticis
 
Dignè periret. Sic potens sapientiâ
 
Moses, & oris extitit facundiâ.
 
Cui cum per octo lustra varié exercita
 
Crevisset aetas, vênit in mentem genus
 
Visum Israëlis ire, populares suos.
 
Quos quòd subactos dura servitii juga
 
Pati videret, doluit, ac injuriâ
 
Cum contribulem forte fortunâ premi
 
Aspiceret, ipsi vindicem sese dedit,
 
AEgyptiumq́ue dura molitum mala
 
Demisit Orco, partibus functus suis,
 
Tanquam futuri muneris praeludio.
 
Putabat isto posse cognatum genus
 
Facto doceri, se fore hunc, cuius dator
 
Salutis ipsos liberaret dexterâ,
 
Sed res habebat ista se in contrarium,
 
Nam cum sequenti for tè pugnantes die
 
Duos videret, voluit in concordiam
 
Reducere ambos: Res iniqua est, inquiens,
 
Vos contribules invicem esse injurios.
 
Tunc ille, monitis cùm lacessens alterum
 
Parere nollet: Te quis, inquit, Principem
 
Lectúmve causis judicem nostris dedit,
 
An ego secunda sum futurus victima,
 
AEgytiumq́ue, quem trucidabas heri,
 
Secutus, ibo Stygia visurus loca?
 
Haec verba Mosem compulere in Arabiam
 
Abire profugum. filios binos ubi
 
E matre genuit Raguelide Sephorâ.
 
Decenniisq́ue rursus actis quattuor,
 
Horebus ubi mons arduum tollit jugum,
 
Apparet illi nuntius magni patris
 
Innocuus ignis horridam lambens rubum.
 
Miratus ille, dum vagum sequitur pecus,
 
Rem propius omnem contuendam censuit.
 
Ibi vox ab alto numinis sancti sonat.
 
Ego sum tuorum Dominus adjutor patrum:
 
Deus, Abrahami scilicet, Deus Isaci,
 
Deusq́ue Iacobi. Mosis immensus tremor
 
Invasit artus, totus obriguit metu,
 
Non ausus ire propius ad spectaculum.
 
Repent rursum verba percepit nova.
 
Nisi profano calceo. solvas pedem
 
Nefas sacratis te locis insistere est.
 
Ille ego miseriam gentis aspexi meae
 
AEgyptiorum subjugis: suspiria
 
Gemitúsque ad aures saepe venerunt meas.
 
Nunc ecce populum liberaturus malis
 
Venio benignâ facilis indulgentiâ.
 
Eius ministrum jubeo te miraculi
 
Repetere, rapidus quae rigat Nilus, sola.
 
Sic illum eundem, quem negârat principem
 
Sibi futurum pervicax hominum genus,
 
Deus ipse Hebraeis Imperatorem dedit,
 
Ducémque, flammâ vepris internunciâ,
 
Idémque vindex genti & assertor fuit,
 
Semper recenti cognitus miraculo
 
Dei minister, nunc in AEgypti plagâ,
 
Et regis aulâ, nunc Erythraeo in mari,
 
Nunc Sterilis inter varia deserti loca
 
Quinquenniorum bis quaternorum morâ.
 
Hic ille Moses Israëlis posteris
 
Qui tale quondam vaticinium protulit:
 
Deus excitabit alterum similem mihi
 
Vobis Prophetam, stirpe veftrâ prosatum,
 
Hunc audietis obsequentes jussibus.
 
Hic ille Moses qui virûm nostratium
 
Frequente concione Sinaeum jugum
 
Ascendere unus potuit è tot millibus,
 
Cum quo ministra vox Dei voluit loqui,
 
Mox ipse nostris quae referret patribus.
 
Huic Dominus idem viva dedit oracula
 
Nobis daturo. nec tamen tanto duci
 
Dicto audientem nostra gens se praebuit.
 
Ingrata sedenim corde refractario
 
Consilia capiens de revisendâ Pharo,
 
Pro servitute vota fecit pristinâ.
 
Sed & Aaronem, faceret ut Divos viae
 
Duces, rogavit, quippe Mose quid foret
 
Factum negabat posse se resciscere:
 
Tantùm putare cuius auspiciis fugae
 
Sese dedissent, nunc ab illo deseri.
 
Ita contributo jussit auri pondere
 
Fieri juvencum, pecoris & muti colens
 
Mutam figuram, struxit aram, victimas
 
Dedit, peregit sacra, libavit merum,
 
Festum diem celebravit, occinuit modos,
 
Egit choreas, & labores impio
 
Manuum suarum comprobavit gaudio.
 
Avertit animum gente ab ingratâ Deus,
 
Se derelicto siderum coelestium
 
Choros colente, sicut & Vatum sacris
 
Haec verba laesum Numen inscripsit libris.
 
Age dic, per octo lustra, dic Iacobi domus,
 
Inculta quondam cum peragrares loca,
 
Mihíne pingues immolâstis victimas,
 
Mihíne creber fluxit agnorum cruor?
 
Imo Molochi liberorum sanguine
 
Placâstis aras, illius tentoriis
 
Religio sedit vestra. Remphanum quoque
 
Coluistis astrum Cypriae sacrum Deae.
 
His posita imago plurima est, his oscula
 
Fixistis, his famulare flexistis genu.
 
Ergo in Damascum vos manu Babylonicâ
 
Vinctos jubebo procul ferri in exilium procul.
 
Nostri parentes vasta cum colerent loca
 
Habuêre testem stabilis Arcam foederis
 
Velis opertam. quam, secutus imaginem
 
Sibi intuendam velut ad exemplar datam,
 
Authore magnus fecerat Moses Deo.
 
Sed & hanc iidem post Iësu sub duce
 
Secum tulerunt, Marte cum peterent feris
 
Habituta populis arva, quos omnes Deus
 
Nostris coëgit terga dare majoribus.
 
Tandem favore cum beatus Numinis
 
Piâ teneret sceptra Davides manu,
 
Extruere templum voluit, indignum ratus
 
Se qui superbo degeret palatio.
 
Permittere Arcam militari tegmine
 
Latere opertam. Nec datum est illi tamen.
 
Sed primus aedem Maximo Iacobi Deo
 
Fabricare Solomon potuit. Ipse Altissimus
 
Non habitat hominum manibus extructos lares,
 
Vt sancta Vatum concinunt oracula.
 
Solium mihi AEther, Terra suppedaneum:
 
Quâ vultis, inquit Dominus, ut claudar domo?
 
Quae mihi paratis tecta Divinae locum
 
Dantes quieti? nónne prius haec omnia
 
Cùm nîl fuerunt esse mea fecit manus?
 
O semper aequè duricer vicum genus
 
Quêis nulla potuit dextra circumcidere
 
Mentem, vel aures, vos benigno Numini
 
Estis rebelles, vos profanatis sacra
 
Quaecunque Sanctus dona mittit Spiritus,
 
Vitiisq́ue avitis parte nullâ ceditis.
 
Quem non Prophetam gravibus urserunt malis
 
Vestri parentes, vel cuï, gens impia,
 
Vatum pepercit? Ense majores fero
 
Necuêre vestri, quotquot huc legaverat
 
Hominum saluti providus semper Deus,
 
Vt sera canerent fata venturi illius
 
Qui justus ipfe nos sibi justos facit.
 
Certâstis illis scelere, quos nunc vincitis.
 
Vos non Prophetae, sed Prophetarum omnium
 
Quem scripta spectant, Eius, heu dirum nefas,
 
Vos proditores estis & sicarij.
 
Legem quoque ipsam, quae ministerii data est
 
Caelestis operâ, vos receptam spernitis:
 
Illam haud sequentes illa vos damnat reos.

Ex cap. XVII. comm. xxii.
Declamatio Pauli ad Athenienses habita in Areopago. Scazontibus.

 
VObis Cecropidae non abesse divini
 
Cultus amorem plurimis liquet signis:
 
Qund vel modò ipse testimonio certo
 
Poteram doceri, si fuisset incertum.
 
Obambulabam fortè per sacras ades
 
Delubra Divis consecrata visurus.
 
Aram videbam: subitò propius accedo:
 
Inscriptionem contuor Deo ignoto.
 
Hunc ergo quem vos dicitis Deum ignotum,
 
Quem colitis, & cui sacra facitis ignoto,
 
Cunctis eundem facio gentibus notum.
 
Deum, Deum orbem qui creavit ingentem,
 
Et quicquid orbe continetur ingenti,
 
Hunc si putatis facta manibus humanis
 
Habitare templa, si putatis hunc vestro
 
Cultu juvari negligenter erratis.
 
Nam quid sibi egeat, quid velit ministrari,
 
Quo dante spirat, quidquid ullibi spirat,
 
Vivitq́ue vivens omne: sanguine ex uno
 
Qui fecit hominum dissitissimas gentes
 
Vbique totam possidere tellurem,
 
Quibus ille in horas tempus omne distinxit
 
Mensesque & annos: terminósque praescripsit
 
Habitationum, nempe genus ut humanum
 
Nunquam Deum ipsum quaeritare cessaret,
 
Si fortè posset invenire palpando,
 
Quamvis propinquum, singulisq́ue vicinum.
 
Nam nos in illo vivimus, movemurq́ue,
 
Sumusq́ue cuncti, sicut & Poëtarum
 
Vestratium verissimi sonant versus:
 
Nos illius genus: ergo cum Dei simus
 
Genus supremi, non putare debemus,
 
Saxo, vel auro fulgido, vel argento,
 
Aut si quid aliud fingit artifex dextra
 
Ducem sequuta propriam voluntatem,
 
Simile esse Numen: absit hoc nefas, absit.
 
Deus ille saecli veritatis ignari
 
Vicem misertus ecce vos adhortatur,
 
Vt libeat omnis poenitere delicti.
 
Iuri diem prestituit ille dicendo,
 
Cum judicabit omnis incolas terrae
 
Hominem per illum, cuî suas dedit partes,
 
Quem mortuum ipse suscitavit ad vitam,
 
Nobis ut in eo spem sacram locaturis,
 
Vita ista morti, mors iter foret vitae.

Placuit his adjicere Psalmos duos, inusitatiori Carminum genere à me compositos.


Vorige Volgende