[20]
De Freudiaanse catharsis
De overeenkomsten met de Freudiaanse catharsis zijn niet toevallig. Freud had van de catharsis van Aristoteles gehoord van de oom van zijn verloofde, Bernays, die een baanbrekend opstel had geschreven waarin de catharsis als een medisch proces werd opgevat.Ga naar eind1
De fout van Freud is vierledig. Ten eerste heeft hij de Oedipusmythe tot voorbeeld genomen, waardoor hij vader/dochter-incest en moedermoord uitsloot. Daardoor zijn wat het eerste betreft de meisjes alleen gelaten die maar moeilijk door een ‘Elektra-complex’ kunnen worden getroost.
Ten tweede heeft hij de oorsprong op wetenschappelijke wijze in ervaringen van onnozele zoons gelegd, in plaats van in een religieuze erfzonde.
Ten derde: om de algemene geldigheid van zijn wetenschappelijke theorie te waarborgen moest Freud vervolgens aannemen dat het Oedipus-complex een overgeërfd survival was uit een oertijd toen vadermoord de beste manier was om het leiderschap in de horde te veroveren, op de manier van Frazer dus.
Ten vierde heeft hij gedacht dat de homeopathische catharsis, het zich storten in de beleving van onreinheid om reinheid te bereiken, op zichzelf genoeg was zonder dat er nog een verzoeningsritueel nodig was. Hij dacht dat de reiniging in privé-zittingen bij de psychiater kan worden bereikt, in plaats van in een door de gemeenschap gesanctioneerd goed begrepen ritueel. Daardoor is zijn catharsis pervers, ziek gebleven, en boekt de psychoanalyse geen aantoonbaar resultaat. Pogingen om zo'n catharsis te bereiken in moderne groepstherapieën zijn maatschappelijk marginaal en leiden tot marginalisering van de deelnemers, en omdat ze theoretisch niet goed doordacht zijn kunnen ze niet meer doen dan agressie verhogen. Alsof daar behoefte aan was. Alsof ‘uitpraten’, ‘je emotioneel uitleven’ genoeg zouden zijn, en consequent uitgewerkt niet tot ruzie en doodslag zouden leiden. Dit alles zijn de verschrikkingen van de moderne tijd, onder de aegis van Marx en Freud.
Het uitleven van dierlijke hartstochten in extase door middel van opzwepende muziek of opgezweepte dans in perverse marsmaat, syncope, is zowel het beleven van zonde als onschuldig spel, ontspanning. Niet: is zondig en mag dus niet, en ook niet: is alleen maar ongevaarlijk spel. Maar alletwee, bij voorbeeld het dreigend en on-
Auteursrechtelijk beschermd