Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

[fol. *2r]

Doorlvchtigen, hoogen ende moghenden Heeren, mijn Heeren de Staten Generael der Vereenichde Nederlanden: Mitsgaders der selver Edelen, Erentfesten, VVysen ende seer voorsienighen Raden.

Myne Heeren,

Den seer gheleerden Plato sprekende van de schuldige plicht van een vroom ende deuchdelijck man in het mede deelen van de konsten, vvetenschappen ende gaven die Godt Almachtich belieft heeft hem te gheven, hoe wel den eenen overvloedigher dan den anderen, seyt: Dat wy niet alleen voor ons geboren en zijn, maer dat onse Vaderlandt, onse Ouders ende onse Vrienden, met rechte haer moghen toeeyghenen een yeder zijn deel van onse gheboorte. Hier mede uytdruckelijck een yeghelijck willende vermanen, dat hy hem beneerstige goet te doen ende voorderlijck te zijn zynen naesten, insonderheyt zijn Vaderlandt ende zyne Ouders. VVelcke schoone ende heerlijcke sententie ick menichmael overlegghende, hebbe dese voorleden jaren al den tijt die ick hebbe konnen t'over sparen van myne dienst in de Latijnsche schole alhier tot Amsterdam, na mijn kleyn vermogen aengeleyt ende gebruyckt tot bevoorderinghe onses lieven algemeynen Vaderlandts: verscheydene boecken in het licht helpende gheven, onder andere den Grooten ende Kleynen Atlantem Gerardi Mercatoris by mynen Swagher Iudocum Hondium saligher ghedachtenisse beneersticht ende ghedruckt. Ende hebbe my in dit stuk alsoo ghequeten, dat ick de voorgaende acht oft neghen jaren, na dat ick mynen ghewoonlijcken ordinarisen arbeyt afgheleyt hadde, mijn lust ende vermaeck niet in wandelen, ende nieuvvicheden te sien of te hooren, maer in derghelijcke occupatien hebbe ghestelt. Het vvelck my veroorsaeckt heeft, dat ick naer ‘t voleyndigen des voorseyden seer heerlijcken vvercks, ende ter handen ghekreghen hebbende de beschryvinge der Nederlanden Ludovici Guicciardini, door Cornelium Kilianum in de Nederlandtsche tale overgheset, allen vlijt ende neersticheyt aenghevvendt hebbe, dat ghelijck hy in verscheyden andere talen is: met verscheyden schoone Caerten ende afbeeldinghen verciert, alsoo oock in onse tale in ‘t licht mochte komen, met den selven Caerten, met sommige andere nieuwe Caerten meerder verrijckt wesende: ten eynde vvy in onse moederlijcke sprake oock hebben mochten dese schoone ende vvaerachtige beschryvinge by alsulck eenen Autheur beschreven die vvel een vreemdelinck is gevveest van geboorte, maer nochtans soodanich eenen persoon

[fol. *2v]

die niet alleen vele jaren in dese landen verkeert heeft, maer oock op alle dingen seer nauvve ghelet. Hier af zijn vverck makende, seer ghenegen zijnde om ‘t selve neerstelijck ende ghetrouvvelijck te doen. VVaer door hy in groote achtinghe by allen gheleerden ende verstandigen gekomen is, ghehouden vvesende voor een wijs, voorsichtich ende seer ervaren History-schryver, in den welcken alles gevonden werdt dat in een persoon van dier qualiteyt behoort te vvesen, vry van affecten, de waerheydt klaerlijck voorstellende, ende allen vlijt en neersticheydt aenvvendende, omme de ghelegentheydt der voorseyde landen (als zy tot zynen tyde vvas) voor andere Natien te verbreyden. Maer alsoo naer Guicciardini tijt vele ende groote veranderingen op verscheyden plaetsen, soo in Politische als Geestelijcke regeringen ghevallen, de principale ende oock vele ghemeyne steden (insonderheydt in de Gheunieerde Nederlanden) grootelijcks vernievvwt ende merckelijck verbetert, ende seer vvonderlijcke gheschiedenissen, met ongehoorden belegeringen in de selve voorgevallen zijn: Soo hebben vvy by dese beschryvinghe die vvy nu in ‘t licht gheven, byghevoeght verscheyden Additien eensdeels dienende tot verklaringe van den tekst, eensdeels tot breeder beschryvinghe der landen ende steden: mitsgaders inhoudende vvat in de selve eertijdts ende tot onsen tyde vvedervaren is ende ghepasseert. Het vvelck ick my verstouvvt hebbe V.D.H.M. ende Ed. E.VV. te dediceren, verhopende dat het V.D.H.M. ende ed. E.VV. aenghename sal vvesen, niet alleene om dat dit is de beschryvinge van onse lieve Vaderlandt, vvaer van V.D.H.M. Vaders ghenoemt vverden ende ‘tselve metter daet bevvijst te zijn: maer oock om dat hier in als in een Tafereel voor ooghen gestelt vvordt hoe vvonderbaerlijck Godt Almachtich door zyne loutere ghenade, onder V.D.H.M. vvyse, geluckighe ende voorspoedighe regeringe, dese Vereenichde Nederlanden soo vele jaren bevvaert ende beschermt heeft, gevende heerlijcke verlossingen, treffelijcke victorien ende overwinningen teghen den machtichsten Potentaet van de heele Christenheydt. Ia alsoo met vervvonderinghe van allen benabuerden ende verre gesetenen Princen ende Republijcken gheseghent, dat in ‘t midden van soo langduerighe ende heftighe oorloghe teghen soo machtighe vyanden V.D.H.M. landen ende steden rijck ende daechlijcks meer ende meer prospererende ghevvorden zijn. Ende hebt te vvegen ghebracht, dat soo ghevveldige vyanden, selfs vrede hebben aengheboden, vvaer uyt eyndelijck een trefves van tvvaelf jaren gheluckelijck ghevolght is.

Doorluchtighe, Hooghe, Moghende, ende Edele, Erentseste, Wyse, seer voorsienighe Heeren, ick bidde dat V.D.H.M. ende Ed. E.W. wil believen dit mijn teghenwoordich werck, ter eeren ende dienst van ons ghemeen Vaderlandt aengheleyt zijnde in danck aen te nemen, ende dat Godt Almachtich believe daechlijcks meer ende meer V.D.H.M. ende Ed. E.W. in hare regeringhe, tot desselven onsen Vaderlandts langduerich welvaren te seghenen. Tot Amstelredam den 20en Iulij in het jaer ons Heeren C1Ɔ 1ƆC XII.

V.D.H.M. ende Ed. E.VV.

Seer onderdanighe dienaer

Petrus Montanus.