Monnikje Lederzak en andere driestheden

[p. 53]

Autografie

De lijst van Byron, waarin hij probeerde de waardering van toekomstige generaties te voorspellen voor de dichters van zijn eigen tijd, kan als waarschuwing dienen voor een ieder, die zich met zulke spelletjes inlaat. Bescheidenlijk liet hij zijn eigen naam achterwege, bovenaan plaatste hij Rogers en Crabbe. Over de eerste schrijft de Oxford Companion to English Literature: ‘He attained a high position among men of letters, at a time when the poetical Standard was not high’ - ik had nooit van hem gehoord en van George Crabbe weinig. In het midden van de lijst komen Moore (zal Thomas Moore wel zijn) en Gampbell (ook een Thomas, denk ik) voor, geheel onderaan: Wordsworth en Coleridge. De ‘onbelangrijke’ dichters Shelley, Keats en Blake staan er helemaal niet op! ‘Posterity has accepted Byron's critical evaluation, but it reads it upside down', zoals Charles Hamilton schrijft in zijn kostelijke en vrij kostbare boek Collecting Autographs and Manuscripts (1961). Hij roert daar een van de moeilijkste kwesties aan voor de verzamelaar in spé: de mode. Zeer gezocht zijn bijvoorbeeld volgens hem autografieën van William Faulkner, Eugene O'Neill, Willa Cather, Ernest Hemingway en Thomas Wolfe: ‘all are scarce and costly’, zelfs die van Wolfe, want hoewel deze een pond manuscript schreef voor elk ons dat gepubliceerd werd, zijn maar weinige van zijn brieven en manuscripten voor verzamelaars beschikbaar. Hamilton laat er zich niet erg door imponeren, zijn advies in het eerste hoofdstuk 'How to build an important collection’ is: laat u niet opjagen om moderne populaire autografieën te verzamelen, en hij vertelt dat hij in gesprek kwam met een Engelse handelaar, die op jacht was naar moderne auteurs als Joyce, Dylan Thomas en Robert Frost. Hamilton zei droogjes: ‘I usually sell any of the popular favorites the moment their autographs come in.’ ‘Maar’, protesteerde zijn bezoeker, ‘these men are not “popular” favorites. They are modern classics’, waarop Hamilton antwoordde: ‘Possibly. But they have today the identical status which half a century or so ago was held by Richard LeGallienne, Charles Dudley Warner, George W. Cable and Charles W. Stoddard. And which, when you and I

[p. 54]

were young, was occupied by those once-upon-a-time giants John Galsworthy, Joseph Hergesheimer, H.G. Wells, James Branch Gabell and Arnold Bennett.’

De neiging tegen deze waardemeting te protesteren moet ik onderdrukken als ik aan het lijstje van Byron denk en aan Joseph Hergesheimer, heden volslagen vergeten, die zijn kladmanuscripten zelfs in een safe bewaarde. Een ander moeilijk punt is het woord ‘oud’. Hamilton vertelt het verhaal van de arme stakker, die een leven en een fortuin besteed had aan het verzamelen van ‘oude’ rekeningen, facturen enz. en die papieren had, die ‘wel tot 1800 teruggingen’. Het was Hamilton's harde plicht hem in te lichten, dat in Europa documenten eerst waarde hebben (als het alléén om hun ouderdom gaat tenminste) als ze vóór 1400 dateren, terwijl in Amerika de scheidslijn tussen ‘oud’ en ‘modern’ omstreeks 1650 is.

Zoals ook postzegelhandelaren wel zullen doen, roemt Hamilton autografieën als afweermiddel tegen inflatie. ‘Een brief van Lincoln of Goethe of Napoleon of Wagner kan overal ter wereld in geld worden omgezet’ en hij schrijft dan dat sommige vluchtelingen uit Nazi-Duitsland, beroofd van hun juwelen en huizen, schilderijen en kasgeld, de grens overgekomen zijn met een koffertje vol ‘oude familiepapieren’ - autografieën, die het hun mogelijk gemaakt hebben een nieuw leven in Amerika te beginnen. ‘If Marshal Goering, who had a passion for choice manuscripts, had known how many rare letters of Martin Luther and Voltaire and Beethoven were smuggled out under the very noses of Nazi officials, he would doubtless have stood sentinel at the border himself!’ De handel in deze zaken lijkt mij een zeer moeilijk vak, waarbij het wel zeker is, dat je nooit genoeg kunt weten, al gaat het alleen maar om het herkennen van handschriften. Zo werd de man beloond, die aan een boekenstalletje bij Charing Cross een deeltje met klassieke drama's kocht, dat voorzien was van aantekeningen in de marge. Hij herkende het handschrift van Shelley en werd voor sixpence bezitter van iets dat honderden ponden waard bleek. Zo is een alleen maar door Rodin ondertekende

[p. 55]

brief minder waard dan een geheel door hem geschreven epistel, behalve als het geschreven zou zijn door de man, die een tijdje zijn secretaris is geweest: Rainer Maria Rilke!

De ‘vervalsingen’ vormen natuurlijk een hoofdstuk apart. Hamilton noemt Joseph Cosey, de beruchtste vervalser van de moderne tijd, zelfs ‘geniaal’. Je kon ze krijgen bij hem aan de bar, voor een borrel: ‘wat wil je hebben? Napoleon, Lincoln, Washington, Franklin, you name it, I'll write it’ en onder zijn slachtoffers behoren de Library of Congress en de New York Public Library. Om het allemaal nog wat moeilijker te maken: de ‘signature by proxy’, dat is het geval met de man, die anderen toestaat zijn handtekening te zetten. Zo had Franklin D. Roosevelt soms zeven en meer secretarissen, die brieven en documenten voor hem tekenden. Ook Napoleon, een onvermoeibaar briefschrijver, die bijna een kwart miljoen bescheiden heeft nagelaten, liet veel voor zich tekenen. Zijn handtekening, in dit boek gereproduceerd in de verschillende fasen van zijn bestaan is in de keizertijd trouwens vrijwel alleen een inktvlek, zoals ook zijn normale handschrift, zonder interpunctie neergeschreven, volslagen onleesbaar is. Hetzelfde is trouwens het geval met de handtekening van Balzac, een soort stenografie, die ik in geen enkel verband met zijn naam kan brengen. Collecting Autographs, dat prachtig is uitgegeven, is voorzien van meer dan achthonderd facsimiles van handtekeningen, waaronder de krullerige van Chesterton, de volslagen onleesbare krabbel van Gertrude Stein, opnieuw een soort inktvlek, dit keer van de blinde Milton, een handtekening in spiegelschrift van Leonardo, krabbels van John F. Kennedy, die van dag tot dag anders zijn, een curieuze cheque van F.D. Roosevelt, ten bedrage van één cent met het bijschrift: ‘Never cashed, it is today worth twenty-five thousand times its face value’, regels handschrift van Emily Dickinson: delicaat, eigenlijk wel mooi en zeer persoonlijk. Haar autografie is de zeldzaamste van alle belangrijke Amerikaanse schrijvers. Er zijn handtekeningen van vele ‘gekroonde hoofden’, waaronder volslagen onleesbare als van Henry vii en Ferdinand en Isabella, we kunnen een sommetje

[p. 56]

van Einstein vinden, het precieze handje van Henrik Ibsen, een beverige Tolstoy, een spitse en schoolse van Heinrich Himmler, een soort kindertekening als signatuur van de ss moordenaar Heydrich, een forse van Von Brauchitsch en een bepaald zwierig ronde van generaal Rommel.

Een boek vol merkwaardige informatie en een boek om er dikwijls in te bladeren!