Piksjitten op Snyp

Haadstik 16
Wy slane se klompen mei spikers op de harsens

De Grutsk hat in fideo yn de televyzje skood en sjocht mei in heal each nei de bylden. It is in amateurfilmke mei bylden fan it fiifjierrich befrijingsfeest yn Snyp. Hy set it lûd op in heech folume, sadat er de yllúzje krijt, dat er allinnich yn de toer wennet. Hy sjocht mei grutte eagen nei it feest. De bylden falle oerelkoar hinne.

De Grutsk wurdt senuwachtich. Syn mage draait hin en wer, en hy sjit út de lisstoel dj't deun foar de televyzje stiet. Dit komt him te ticht op 'e hûd.

De wurden op de muorre binne net mear genôch. Hjir barre saken dy't net mear mei ien wurd gearfette wurde kinne. Hy reest nei de tafel en pakt in skjin feltsje papier. Der moat dochs mear opskreaun wurde. Losse wurden sizze net genôch. Dit is gjin gewoane wurklikheid mear,

[p. 58]

dit leit bûten de normale wrâld en is folslein bûtengewoan. Hjir hoecht er neat mear te betinken, hjir ferfalt alle ferbylding, want wat er sjocht binne de bylden en de wurden tegearre. De Grutsk sjit streekrjocht yn de tiid werom.

It bewustwêzen fan De Grutsk doe't er sawat njoggen of tsien wie fljocht him fan it skerm ôf temjitte. It ferhaal wurdt him by wize fan sprekken as in gouden aai yn de hannen lein.

Mei in heal each sjocht er nei de fideobylden en mei oardel each lit er syn pinne oer it wite papier rûtse. It rint as it slydjaget. Net te leauwen, as wie er der sels by. Watte? Hy is der sels by. Yn in koart broekje, mei knibbelhoazzen en lapen lear op de knibbels dy't mei rymkes yn syn hoksen sitte. Hy fielt noch de pine as er him bûcht of as it fel tusken de gesp komt. Hy sjocht de kramme klompen en in mutse op syn holle. Noch altiten sit der in healrûne gleuf yn syn kop dy't dy mûtse dêr makke hat. En noch fielt er it gat yn syn harsens doe't dy healwize De Wir in stien oer de brêgeleuning smiet, lyk op syn kop, en him dêrnei it bloed út de holle spuke. Wol in fyftjin sintimeter heech hiene se him letter ferteld.

Se hiene der gers yn treaun, tocht er letter altyd, en sa mei dat gers yn syn holle hie syn heit him nei Dryhús fytst. Op nei de hûsdokter, De Oast, dy't it gers der údutsen hie en der wat oars yntreaun. Nei dy tiid sweefde er sa út en troch. Nei't er wer wat by syn sûpe en stút wie - in moanne letter - hie er De Wir in bloednoas slein. In wike dêrnei wie dy kloat fan skoalle rekke. Hy gong nei de blo yn de stêd. Se seine dat it mei dy bloednoas te krijen hie, mar dêr leaude De Grutsk neat fan. En as it al sa wie dan koe him dat ek gjin stoer skele. Guon dy't mei opsetsin stiennen op oare koppen falle lieten hie er gjin meilijen mei. Op de fideo sjocht er dit allegearre barren. In jongeskop dêr't it gers út groeit, en in oarenien mei in bluodderige kop. It hat ferdomme echt feest west, want dêr heart no ien kear bloed by.

De Grutsk sykhellet djip en sjocht wer mei in heal each nei it skerm. Se keatse. It is de keatspartij dêr't foar 't earst in frommes meidocht yn in koart broekje. Dat is dêrfoar noch net earder fertoand. It is De juf Annach. Se hat fansels earsteklas maten en wint de priis. Nei ôfrin nimt De Bor har op 'e skouders mei de kroech yn. De juf Annach keatst mei twa wanten, want har hannen binne fierste sacht. As De juf Annach om

[p. 59]

priis en preemje keatst sitte alle manlju om 'e touwen en op de banken. Dat is ek noch net earder bard. Meastens sitte se mei priis en preemje al lang by De Jet yn it kafee. De Jet is de kroechbaas. Hy hat in grut keatser west en syn medaljes hingje dan ek yn it kafee. Fan elke priis wit er noch presys de útslach en hokker maten er by him hie. Mar no sit De juf Annach mei de krânse as earste priis om yn de kroech. Ek dat hat de foarsitter fan de feriening noch noait meimakke by it priisútrikken. Guon raze dat de medalje fan De juf Annach yn de prizekast fan de feriening moat, want dit is in histoarysk barren op Snyp.

- Se hat de moaiste skonken fan heel Snyp, - seit De Bab dy't sels troud is mei in meager frommes út Dierking. Mar nimmen reagearret op De Bab, want se wolle allegearre De juf Annach felisitearje. Boppedat, se litte de Bab nei wat drank meastens mar wat eamelje, want dy is normaal al hast net te folgjen, lit stean as er drank yn 't liif hat.

De Grutsk sjocht him de eagen út de kop. Hy kin it hast net byhâlde, mar ynienen stroffelet syn pinne út himsels. Se binne oan it toulûken, en dêre slacht De Jouk in slach oer de kop. En wat sjocht er? Ferdomd as it net wier is, De Jouk hat spikers troch syn klompen slein, sadat er as in graniten peal op it fjild stiet. De Baarch dy't oan de oare kant hinget slacht ek oer de kop, omdat it tsjingewicht fuortfalt. Mar De Baarch sjocht de spikerklompen en fljocht op De Jouk ta. Se lit har mei har hele gewicht op him falle en dan slacht se De Jouk mei beide fûsten op syn harsens. Se raast ek wat, mar dat is net te ferstean troch de drokte en it lawaai.

Mar dan komt der immen út it publyk en dy begjint oan De Baarch te lûken. It is de frou fan De Jouk. Se is poerrazend en skuort De Baarch de klean hast fan 't liif. Dan komt De Fronk der ek noch by, even letter De Gats en nei in setsje de beide dochters fan de Jouk. Se fjochtsje as gekken. It is echt feest, de merke einiget sa't er altiten ophâldt.

Gjin mins út it publyk ferset in stap, se moatte it mar moai útfjochtsje. It heart ommers by de merke. Op in stuit rekket De Jouk los út de kleaune liven en set ôf mei de spikerklompen yn de hân. De omstanners fjurje en sjasje oan, klappe yn de hannen en raze en laitsje. It is in echt befrijingsfeest. Dit haww se yn jierren net sa meimakke. It liket krekt echt.

Letter skriuwt De Grutsk noch oeren troch. As er it dêrnei oerlêst fynt

[p. 60]

er it ferhaal fan De juf Annach wol moai. Hy knipt it derút en plakt it op it behang. Hy stoareaget nei de tekst en fielt in grutte langst nei it libben fan doe. Hy fielt him lokkich en fertrietlik tagelyk. Eins sit er op de twasprong nei doe en moarn. Soms hat er dat gefoel sa sterk en skerp, dat er tinkt dat er yn in hele oare tiid libbet. De wurden meitsje eigen tiden, de wurden geane oeral dwers troch hinne. Se meitsje in eigen wrâld. Soms past er dêr wol yn, mar faker bart it omkearde.