Piksjitten op Snyp

Haadstik 132
Fisken en katten dûnsje de tango

De Grutsk is al wer in pear dagen thús. Hy drinkt allinne sûpe en kâlde tee. Syn adfokaat en hy hawwe him sa goed rekke, dat er de earste dagen gjin drip drank ferneare kin. Hy hat syn grutte helper yn 'e need in tút op syn Roomske foarholle jûn. Foar him wie dy man in soarte fan omkearde paus. Alles wat de lêste ferbean hie waard hillich ferklearre troch syn Amice yn de swarte toga. Prachtich, skitterjend. Soks spruts him oan. Hjir waard de paradoks tusken de teory en de praktyk

[p. 431]

ta grutte hichten realisearre. Slachters dy't mei twa pistoalen tagelyk skeaten. Yn it te weake fleis. Dêryn wie er in master. In ta libbenslang feroardielde frij krije foar it libben foar dei en nacht. In plakette yn brûns wie wol it minste wat der tsjinoer steld wurde koe. Miskien op De Hegebynten.

As De Grutsk wat krêften sammele hat nei in lytse wike krijt er wer each foar de meganyske kommunikaasjemetoaden. De faks hat yntusken heel wat meters papier útspuid. It liket ien tizeboel fan letters, papier en oprôle feltsjes. Hy makket regaad yn de berch en spraat de meters út oer de flier as binne it de streken op in autodyk dy't ûnder de auto ferdwine en achter jin útrôle wurde oant de hoarizon. Nachts by ljochtmoanne hat it wat fan de metafoar fan de tiid dy't opfretten wurdt troch de tiid, troch de meganyske ûntwikkeling en eins troch de mins sels.

De Grutsk begjint te lêzen op 'e ein fan de rôle, want men moat besykje de klok te folgjen. Oars wurdt men helendal mesjogge. Omheech lêze is ek makliker as nei ûnderen. Yn feite feroaret syn lichem yn in auto dy't stadich rydt. Nei it lêzen glidet it papier streekrjocht ûnder syn kont troch. It measte heart dêr ek, sjocht er wol. Reklamefellen, pinsjoenoanbiedingen, eksoatyske fakânsjes yn Súd-East Azië dêr't iepen en bleat de lytse jonkjes en famkes oanbean wurde oan de kapitaalkrêftige westerlingen, jeifakânsjes op oaljefanten en tigers, revolúsjonêre fakânsjes yn Swart-Afrika en godstsjinstige tripkes yn Yndia. Foar elk wat oars.

Mar dan sjocht er in brief fan syn grutte freondinne De Fryd. Se skriuwt dat se de measte ferhalen no heard hat fan har kollega's. Se is in bytsje lulk, dat se sels net útnoadige is, mar se wol him ferjaan as er in grut feest organisearret foar har, har freondinnen en allegearre oare lju dy't syn libben ta in feest meitsje (of oait makke ha). Dat moat in prachtige mjuks wurde kinne fan allerhande soarten fan lju. In trochsneed fan de maatskippij. De Fryd sels wol foar de lokaasje en de drank soargje, hy moat se útnoadigje en foar de ketering stean. Se wol hawwe dat ien fan de teaters yn de binnenstêd wol brûkt wurdt foar soksoarte fan paarty's Libjende sjo's, films en dûnsjen moatte yn dit stik fan saken de sfear meitsje. Der wurdt iten en dronken, der kin frijd wurde mei de fammen dy't sij geskikt fynt of mei manlju dy't se yn har regis-

[p. 432]

ters hat, en dat allegearre op basis fan ‘no cure, no pay’. It kin in moai einfeest wurde fan syn eksperimint. De Fryd tidiget op de earste tango mei him.

De Grutsk gniist. Dy De Fryd, noch altiten like gek as jierren lyn. Miskien kin se wat diplomaten meinimme. Foar De Psyk soe 't ek goed wêze. Om mar net te praten oer dy belêstingkloat. Spitich dat syn eksfreon út de binnenstêd no ferdwûn is mei syn De Fil. Dy hiene der ek goed bypast. Hy sjocht it allegearre al foar him: ien glêde dûnsflier fan waarmte en geniet lykas doe dêre op de brêge yn it âlde doarp. Dûnsje op de eachbollen fan de lju dy't ferslein binne.

In feest! Ja, miskien by gelegenheid fan de presintaasje fan it boek. In feest foar in fiif hûndert gekken dy't in rol spylje yn de histoarje fan it libben fan De Grutsk. Dan soe er ek daalk al in fiif hûndert eksimplaren kwyt wêze. Dy De Fryd. Dat is echt in wiif mei in gouden kut en briljanten harsens. Teater De Grutsk en Ko. Net gek. De Fryd koe har moai ferklaaie as in ko. Elkenien soe ferplichte wurde moatte him of har te feroarjen yn in beest, yn in fûgel of yn in fisk. Twa fisken tangodûnsje litte bygelyks, of in fisk en in kat. Ferklaaid as kikkerts hie ek wol wat.

De Grutsk sil De Fryd meikoarten skilje, en skuort har brief út de lange line. It koe in moeting wurde fan wierheden en replika's. Sa wie it libben ek sawat. Foaral guon dy't al replika fan harsels wiene, dy soe er út soarte útnoadigje. Der moast nedich wer ris in toer fan babel oprjochte wurde. No sûnder al dy talen, want dy talen soene feroare wêze yn liven. Yn konten, titen en kullen. Dêr koe men mei prate, en dat soe folle minder problemen opleverje. Dat soe winliken it haadgerjocht fan it feest wurde moatte. In toer fan louter fleis.

Dan lêst De Grutsk fierder en fernuvere hâldt er nei in setsje op. Dit hat er al ris lêzen, dit werkent er ferdealde goed. Soms is it wat oars formulearre, soms wurde der oare nammen brûkt, mar it ferhaal hat in soad te krijen mei syn eigen oantekens. Ferdomd as it net wier is, it binne de oantekens fan syn freon út de binnenstêd. Syn eksfreon. Hy hâldt him fergeemje oan syn wurd en stjoert alles wat er sammele hat, opskreaun of heal ferwurke. Net te leauwen.

De Grutsk giet stean en rint de meters tekst bydel. It wurdt him hast swart foar de eagen. Der leit wol hast in tritich meter tekst. In lytse

[p. 433]

hûndert siden, mei deselde layout, deselde letters en út en troch kapitalen dy't haadstikken oanjouwe. Dy ikel is echt ophâlden. Hy lit it folslein oan him oer. Ek brieven en koarte stikjes dy't De Grutsk him stjoerd hat komme werom yn de lange rôle papier. sels feroaringen en ferbetteringen binne oanjûn.

De Grutsk rôlet de tritich meter op en leit de koker papier hoeden op syn skriuwtafel. Prachtich, want hy hat hast gjin ôfskriften makke en dizze meters tekst kinne foar in handige ôfwikkeling soargje. Dy sek is ferdomd echt ophâlden. Dy sit foargoed yn in oare wrâld. Sûnder teksten op papier. Miskien hat er wol genôch letters yn syn holle en wol er dy ek allegearre omdraaie. Hawar, hy hat de goudskat op syn tafel. Syn ûnthâld ek.

De Grutsk lit him op 'e nij op 'e knibbels falle boppe de beprinte tekst. De fff yn Wardenkum wol de fideo's werom, want hy hat se te lang yn 'e hûs. Boppedat moatte se aktualisearre wurde. It byld dat jûn wurdt is net mear fan dizze tiid. Der moat mear dynamyk yn smiten wurde.

De Grutsk leaut it graach. Fan dynamyk hawwe se dêre al jierren ferlet, mar oft dat oait feroarje sil hat er op in pypfol. De alvetritichmentaliteit sit neffens him yn de genen fan al dy ikels. sels neaken geane se earst noch in blokje om. Se moatte him foaral de bek net iepen brekke.

Dan sjocht er in koart briefke fan De Kat dy't fertelt dat se in pear tsjûgen fûn hat dy't dy pederastyske dûnser beskuldigje wolle. Se freget him oft er op 'e rjochtbank komme wol, omdat se him as ekspêr oan it wurd hawwe wol. Se tidiget op in flesse brune drank. Har groeden hawwe wer ferlet fan bûnzjend bloed. De Grutsk laket lûd. Wat in wiif oars, kristenmesiele.

It op ien nei lêste stik is fan syn psyk. Tsjonge, tsjonge, De Psyk is klear mei syn rapport. De Grutsk is benijd, want ek dat stik hat te krijen mei frijheid. Earst mar even in pear gleskes achteroerslaan, dat makket de harsens skerp en suver. Foaral it bloed, dat waard der al grute yn âlde tiden. Suver bloed is hast it wichtichste yn de hjoeddeiske maatskippij. Hy is benijd.