Simmer

[p. 15]

III.

De tariedings foar de ûngetiid binne foarliker as yn it foarige, sa liket it Aent wol ta. De mesinen wurde efter út 'e skuorre en út it weinhús helle en steane ûnder it stof op 't hiem. Der is ek in bulte nijs by, en Aent stiet mei de oaren it spul yn oarder to bringen. De smid moat der efkes bykomme en dan stiet alles ré ta it greate barren. Sa gewoan foar allegearre, mar foar Aent net oars as in wûnder feest. Ungetiid. It gers golvet op 'e wyn yn 'e mieden. Aent wyt krekt hwer't de stikken lizze en yn hwat folchoarder oft se dellein wurde sille. Yn 't hôf ûnder 'e beammen skermesearret er mei de seine om, dat it him wer in bytsje handiget. Dan kin er mei om by to meanen. Keimpe skodhollet: och, dat kin ommers ien fan de arbeiders bêst dwaen, âlde Bjinse of sa. Mar Aent lit him net fan 'e wize bringe; dit is syn doel, Fryslân yn syn wêzenlike bitsjutting wol er mei bilibje en dêr sil er alles foar dwaen.

't Jongfolk laket, mar stiet tagelyk binijd to sjen, hoe goed oft er noch mei hynders omgean kin en hoe tige it measte ark him yn 'e hân leit.

En sa tsjogge hja op in strieljende Moandeitomoarn nei it foarste plak mei de mesine; 't mes omheech, de hynders in bytsje ûnwennich.

Wytse sit der op, Aent hat de seine op 't skouder en lytse Aent is mei to ôfkearen. Ier nei drinken, de klompen en de boksen wurde jin wiet fan it gers. De Achte leit noch al in eintsje fan hûs, de kant út nei it Djipt.

[p. 16]

En hjir rinne hja troch de stille mieden. In briedende fûgel fljocht skril op, in ein stout út 'e wâl wei, ek faeks op aeijen. Gâns in ein ôf rikketikket Sikkema's mesine, dy binne yn 't lêstoan fan forline wike bigoun. Nou, Keimpe ornearre 't koe noch wol wachtsje oant Moan-dei ta. Al sokke lytse dingen, Aent fornuveret him deroer, hoe'n rol oft hja daelk wer yn syn libben spylje; in pear dagen earder of letter bigjinne to meanen; hie dan yn him in boer sitten? Hy hat it him dizze dagen faken ôffrege. Heit hie him foar de stúdzje ornearre. Och, der binne safolle fragen yn jins libben. Mar op sa'n prealjende Moandeitomoarn hat men der gjin nocht oan en jow jin der yn. Hark, de kant út nei de buorren sit immen to seineharjen, in koumelker dy't sels syn stikje delleit faeks. De arbeiders panderje nei de bouwen; âlde Bjinse, dy ken er noch. Abe en Koert binne letter dizze kant útkommen. Suver as is der al hwat eigens oan dizze lju en oan dit libben, nou't er al mannich skoft mei harren yn 'e rige stien hat to wjudzjen yn 'e Efteruten. Dêr swalkje hja hinne nei de stille bouwen. En hja hjir yn 'e mieden, dêr't de ljurken sjonge en de blommen bloeije en strak it wyljende gers bigjint to rûken. Och, dizze wûndere wrâld, hy soe der him yn bidobje wolle en kom der nea wer út. Dit libben, fier fan wrâlds oerstjûre gedoch. Hy hat der suver in tsjinsin yn en gean de pleats ôf. Hy komt der ek hast net út, oars net as Sneins nei tsjerke, net iens nei Dokkum of Ljouwert. Dat kinne de minsken mar min fetsje. Hy sels ek net; hy hat der allinne mar gjin nocht

[p. 17]

oan. Hjir is 't oft it forline wer opbloeit en bûten is it libben wer en safolle dingen dy't jin frjemd wurden binne. Hy moat mei koarten altyd ris in kear of hwat nei Hollân foar saken, mar hy skout it safier mûglik fan him ôf.

Hwat Wâldfolk komt op 'e fyts de wei lâns; yn 'e ûngetiid op 'e klaei. In pear jonge bazen, kreas klaeid soe men sa op in ôfstân wol sizze, koffers en tassen by harren, stekke de kant út nei de stêd. Stúdzjefolk faeks, dat nei Ljouwert of Grins moat mei de trein of bus? Sa giet it libben altyd mar troch: de generaesjes geane en komme. Aent rekket oer al dy dingen net útprakke-searre.

Wytse rydt it spul troch de daem, hja lûke de kilen út, it ark wurdt dellein en efkes letter set Wytse it mes deryn. It earste gers fan 'e Achte leit op swé, wjirmkes krûpe op 'e bleek-neakene groun, ljippen swaeije, in jong fûgeltsje wjukkelt ticht by de daem om. Krektlyk, och alles sa krektlyk as doe. Jonge Aent draeft efter 'e mesine oan en âlde Aent bliuwt stean en drôget. Dan bigjint er stadichoan de daem út to meanen.

Sa is it bigjin, in nije perioade is oanbrutsen; nou wurdt eltse dei it fjild kealder, de rook fan it wyljend gers rynsker oer de lânnen. Meikoarten de kearders en tispelders der yn en dan komme de reakken en oppers. It lêste bidriuw, as de weinen oploege wurde en de gollen folrinne. Grienjend nijgers en heabroei om 'e skuorren. Yn in flits lit Aent dit oan syn geast foarby gean, as in nije iepenbiering. Mar safier is it noch net.

[p. 18]

Nou is 't meane, meane. En Aeltsje tôget tsjettels mei kofje nei 't lân en broadtsjes mei spek. Hja laket ris mei har greate blauwe eagen, strykt it wieldrich golvjend bloune hier oer de holle en stapt op 'e fyts. Der is hwat oars as oars oan dit fanke. Mar yn it feest fan dit greate barren stiet men dêr fierders net folle by stil.

Oant er op in neidei allinne yn Tsjerke en Toer mei de kearder oan 't wurk is en Aeltsje him om fjouweren en fiven in lyts tsjetteltsje kofje bringt en in broadtsje. Dan lûkt Aent de skimmel efkes it bytling út 'e bek en hy giet njonken har op it swé sitten. Hoe wûnderlik kin him altyd soks wer smeitsje nei de lange jierren dat er oan weeldrige hotelkost wend wie. Hja sit njonken him en hja prate oer it wurk. Aent freget, hoefier oft hja binne mei it haeijen fan 'e Achte. Hja krije it hjoed net yn, safolle wyt Aeltsje der wol fan. Dan skat Aent, hoefier oft dit plak is. Oaremoarn de tispel deryn, dan kin it faeks deselde jouns byinoar. Aeltsje knikt, mar liket der mei har hiele hert net by to wêzen. Hja knikt oer it enthousiasme fan Omke en glimket ris.

‘Ik hâld net sa fan 'e ûngetiid,’ seit hja.

‘Oh né?’

‘Ja, it is wol moai, mar it hiele libben wurdt der troch yn bislach nommen.’

‘Ja fanke, soks heart nou ienkear by it boerelibben.’

Hja knikt en wyt dat ek skoan, mar hja hâldt ek fan it hiele boerelibben net.

‘Net?’

Hja jowt gjin andert en skoddet allinne de holle.

[p. 19]

Miskien omdat hja har bernejierren hjir net trochbrocht hat. Yn 'e fyfte klas siet hja, doe't hja hjir kaem. Hja kin har dus it libben yn Hollân noch wol foar de geast helje? Oh ja, alles noch krekt. Hja wennen yn in hûs by 't park. Heit hie in keamer fol skilderijen, dêr siet hja op reinige middagen en by 't winter faek by him. Dy binne allegearre forkoft. Der kamen in bulte freonen oer de flier en jouns makken hja muzyk. Kammeraetskes hie hja, en hja learde piano to spyljen en har Mem gie mei har en de kammeraetskes nei jeugdkonserten. De skoalle stie oan 'e oare kant fan 't park, dêr wie it sa wûndere sellich, en it hiele libben wie fleurich en ljocht en fol muzyk. En doe ynienen kaem hja hjir by Omke en Muoike en - hja hat it hjir altyd oh sa goed hawn. Hy wachtet en lit har prate. Efkes skynt hja to twiveljen, mar hiel hoeden giet hja troch: hja is noch altyd sa ûnwennich, al tsien jier lang en hja is bang dat it nea wer oergean sil. Unwennich nei Heit en Mem? sa fornimt Aent. Och, ek dat wol fansels, mar dat is foargoed foarby. Mar dat libben, altyd wer tinkt hja deroer. Muzyk en kleur en fleur en och, safolle dingen dy't hja net neame kin. Omke en dy laken der om, as hja der as fanke fan repte en derom swijt hja. Mar Omke Aent wyt dochs wol hwat hja bidoelt. Dêr is de wrâld en it libben hiel oars. Soms wurdt hja der bang fan. As hja hjir bliuwt en trout, sil hja forgoed yn dit libben sitte.

Aent makket syn broadtsje op en drinkt kofje ut it kûmke. Fansiden sjocht hja him oan, moaije greate

[p. 20]

blauwe eagen. Forwachtet hja fan him in andert? In oplossing? Hy hellet him in stikje iten efter 'e kiezzen wei en wachtet lang mei hwat to sizzen. Foarsichtich foeget er har dan in pear wurden ta.

It is faeks net de wrâld, dêr 't hja forlangst nei hat, mar it milieu thús, it hûs. Heit en Mem en al dy blide dingen fan 'e bernejierren. Hwant hwat hja de wrâld neamt, falt sa slim ôf. Wis, der is muzyk en kleur en fleur, mar it is hurd en kâld en wreed. Alles hwat it wiere lok op dizze wrâld jaen kin is hjirre, dêr 't de miedlânnen rûke en de fûgels roppe.

Hja swijt, Oertsjûge? Mar as hja wer hwat seit, skrikt er.

‘Omke Aent, help my as it kin, ik hâld it hjir net út, ik wit wol dat de wrâld gefaerlik is, mar dochs wol ik hjir wei!’

Hy aeit har oer it waerm golvjende hier hinne en skoddet mei de holle.

Wûndere djip sjogge him har eagen oan: hy wurdt der suver oars fan.

‘Fanke, fanke, tink dochs earst goed nei.’

De kofje is op, hja geane oerein. Hja reizget ôf en Aent klimt op 't stuoltsje.

Dus dochs in probleem efter dy eagen.

Hy woe dat hja swijd hie. Dy greate eagen kin er net wer kwyt reitsje.

Och, sa'n moai bern. Hwat is it libben dochs ûnlogysk.

Wist hja mar hwat hy wyt.

Mar hwerom is hy sels yndertiid ôfreizge de wrâld yn?