Davids Harpzangen, of de CL Psalmen van den koninklyken Profeet David, en andere heilige Mannen

Formulier om den Houwelicken-staet voor de Gemeynte Christi te bevestigen.

OVermits dat den gehouweden gemeynlick veelderhande tegenspoet ende kruys van wegen de sonde is toekomende. Op dat gy N. ende N. (die uwe echtelicke verbindinge in Gods name opentlick alhier in de Kercke wilt laten bevestigen) oock in uwe herten versekert zijn meught, van de gewisse hulpe Godts in uwen kruyce: Soo hoort uyt den woorde Godts, hoe eerlick den Houwelicken-staet zy, ende dat hy een insettinge Godes is, die hem behaeght, daerom hy oock de getrouwde wil zegenen, ende hen bystaen gelijck hy belooft heeft: daer tegen de hoereerders ende overspeelders wil hy oordeelen ende straffen.

Ende eerstelick sult gy weten, dat Godt onse Vader, (nadien hy hemel en aerde, ende alles wat daer in is geschapen hadde) den mensche schiep tot sijnen evenbeelde ende gelijckenisse, op dat hy een Heer soude zijn over de dieren der aerden, over de visschen der zee, ende over de vogelen des hemels. Ende nadien dat hy den mensche geschapen hadde, sprack hy: 't En is niet goet dat de mensche alleen zy, ick wil hem een hulpe maken die by hem zy. Doe liet Godt de Heere eenen diepen slaep vallen op Adam, ende hy ontsliep. Ende Godt nam eene van sijne ribben, ende sloot de plaetse toe met vleesch. Ende Godt de Heere schiep een wijf uyt de ribbe die hy van den mensche nam, ende brachtse tot hem. Doe sprack de mensche, dat is nu immers een been van mijne beenen, ende vleesch van mijnen vleesche. Men salse na den man heeten, om datse van den man sijn Vader en Moeder verlaten ende sijnen wijve aenhangen, ende sy twee sullen een vleesch zijn. Daerom sult gy oock niet twijffelen of den Houwelicken-staet en behage Godt den Heere, overmits hy den Adam sijne huysvrouwe geschapen, selve toegebracht, ende hem tot een huysvrouwe gegeven heeft: daer mede betuygende dat hy noch hedendaeghs eenen yegelicken sijn huysvrouwe gelijck als met sijne hand toebrengt. Om dies wille heeft oock de Heere Jesus Christus den selven soo hoog ge-eert met sijne tegenwoordigheydt, giften, ende wonderteeckenen tot Cana in Galilea, om daer mede te betuygen, dat den Houwelicken-Staet behoordt eerlick gehouden te werden by alle, ende dat hy den getrouwden sijne hulpe ende bystand altijd wil bewijsen, oock wanneer men sulcks alderminst is verwachtende.

Maer op dat gy in desen staet Godtsalig leven moget, soo sult gy weten de oorsaken, om welcker wille Godt den Houwelicken-staet heeft ingeset. De eerste oorsake is, dat de een den anderen trouwelick helpe en bysta in alle dingen, die tot het tijdelicke ende eeuwige leven behoo-

[p. (42)]

ren. De andere, datse hare kinderen (diese krijgen sullen) in de waerachtige kennisse ende vreese Godts, hem ter eeren, ende tot harer saligheydt opbrengen. De derde, op dat een yegelick alle onkuysheydt ende boose lusten vermijdende, met een goede ende gerusteconscientie moge leven: want om hoererije te vermijden, sal een yegelick man sijn eygen wijf hebben, ende een yegelick wijf haren eygen man: Alsoo dat alle die tot hare jaren gekomen zijn, ende de gave der onthoudinge niet en hebben, na het bevel Godts verbonden ende schuldigh zijn hen tot den Houwelicken-staet, na Christelicke ordeninge, met weten ende willen haren ouderen, ofte mombaren, ende vrienden te begeven: op dat de Tempel Godts, dat is, ons lichaem, niet verontreyniget werde: want soo yemant den Tempel Gods schendet, dien sal God schenden.

Daer na sult gy weten, hoe hem den een tegen den ander na Godts woord schuldigh is te houden:

Eerstelick sult gy man weten, dat u Godt geset heeft als een hooft des wijfs, op dat gyse na uwen vermogen verstandelick leydende, soudet onderwijsen, troosten ende beschermen, gelijk het hooft het lichaem regeert: ja gelijck als Christus het hooft, wijsheyd, troost ende bijstant sijner gemeynte is. Boven dien sult gy uwe huys-vrouwe lief hebben als u eygen lichaem, gelijck als Christus sijn gemeynte lief gehadt heeft: gy sult niet bitter tegen haer zijn, maer by haer woonen met verstandt, ende de vrouwe, als den swackeren vate, hare eere geven: aengesien dat gy mede-erven der genade des levens zijt, op dat u gebedt niet verhindert worde. Ende nadien het Godts bevel is, dat de man in het sweet sijns aenschijns sijn brood eten sal, so sullen dy trouwelick ende neerstelick in uwen Goddelicken beroep arbeyden, op dat gy u huysgesin met Godt ende met eerbaerheydt moget onderhouden, ende oock wat daer beneven hebt, om den nootdruftigen mede te deelen.

Desgelijcken sult gy vrouwe weten, hoe gy u na den woorde Godts houden sult tegen uwen man: Gy sult uwen wettelicken man liefhebben, eeren ende vreesen, oock hem gehoorsaem zijn in alle dingen, die recht ende billick zijn, als uwen Heere, gelijckerwijs het lichaem den hoofde, ende de gemeynte Christo onderdanigh is. Gy sult geen heerschappije gebruycken over uwen man, maer stille zijn: want Adam is eerst gemaeckt, daer na Eva den Adam ter hulpe. Ende na den val heeft Godt tot Eva, ende in haer persoon, tot het gantsche vrouwelick geslachte gesproken; Uwe wille sal den man onderworpen zijn. Dese ordinantie Godts sult gy niet wederstaen, maer veel meer den geboode Godts, ende der heyliger vrouwen exempel navolgen, welcke Godt betrouwden, ende waren hare mannen onderdanigh: gelijckerwijs Sara gehoorsaem geweest is aen Abraham, hem noemende haren Heere. Gy sult oock uwen man in alle goede ende oprechte dingen behulpig zijn, op uwe huyshoudinge goede acht hebben, ende in alle tucht ende eerbaerheyd, sonder wereldlicke pracht wandelen, op dat gy den anderen een goed exempel der tugt meugt geven. Daerom gy N. ende N. nadien gy verstaen hebt, dat God den Houwelicken-staet ingeset heeft, ende wat u daer in van hem bevolen is: zijt gy des sins ende willens, in den selven heyligen Staet also te leven, gelijk gy hier betuygt voor dese Christelicke gemeynte: ende begeert

[p. (43)]

dat de selve uwen Houwelicken-staet bevestiget werde ?

Antwoort. Ja.

Daer na spreeckt de Dienaer tot de Gemeynte.

Ick neme u alle die hier nu vergadert zijt, tot getuygen, dat daer geen wettelicke verhinderinge voor gekomen is.

Voorts tot den getrouwden:

Ende nadien het dan recht ende behoorlick is, dat uwe sake gevordert werde, soo wille onse Heere Godt u voornemen, het welck hy u gegeven heeft, bevestigen, ende u beginsel zy in den name des Heeren, die hemel ende aerden geschapen heeft.

Daer na sullense malkanderen de hand geven: Ende de Dienaer spreeckt eerstelick tot den Bruydegom.

N. bekent gy hier voor Godt ende dese sijne heylige gemeynte dat gy genomen hebt, ende neemt tot uwe wettelicke huys-vrouwe N. hier tegenwoordigh, haer belovende, dat gyse nimmermeer sult verlaten, haer lief te hebben, ende trouwelick te onderhouden, als een getrouwe ende Godvresende man sijn wettelicke vrouwe schuldig is: dat gy ook heylighlick met haer leven wilt, haer trouwe, ende geloove houdende in allen dingen, na uytwijsen des heyligen Euangelij ?

Antwoort. Ja.

Daer na tot de Bruyd:

N. bekent gy hier voor Godt ende dese sijne heylige gemeynte dat gy genomen hebt, ende neemt tot uwen wettelicken man. N. hier tegenwoordigh, welcken gy belooft gehoorsaem te zijn, hem te dienen ende te helpen, hem nimmermeer te verlaten, heylighlick met hem te leven, hem trouwe ende geloove in alle dingen te houden, gelijckerwijs een vrome ende getrouwe huysvrouwe hare wettelicken man schuldigh is, na uytwijsen des heyligen Euangelij ?

Antwoort. Ja.

Soo spreeckt de Dienaer:

De Vader der barmhertigheyd, die u door sijn genade tot desen heyligen staet des Houwelicks beroepen heeft, verbinde u met rechte liefde ende trouwe, ende geve u sijnen zegen, Amen.

HOort nu uyt den Euangelio, hoe sterck de bandt des Houwelicks zy, alsoo Mattheus dat beschrijft, Cap. 19. verss. 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.

Ende de Pharizeen quamen tot hem, versoeckende hem, ende seggende tot hem: Is het een mensche geoorloft sijn wijf te verlaten om allerley oorsake ? Doch hy antwoordende, seyde tot haer, En hebt gy niet gelesen Die van den beginne [den mensche] gemaeckt heeft, dat hyse gemaeckt heeft man ende wijf ? Ende geseght heeft, Daerom sal een mensche vader, ende moeder verlaten, ende sal sijnen wijve aenhangen, ende die twee sullen tot een vleesch zijn ? Alsoo dat sy niet meer twee en zijn, maer een vleesch. Het gene dan Godt te samen gevoeght heeft, en scheyde de mensche niet. Sy seyden tot hem, Waerom heeft dan Moses geboden eenen scheydbrief te geven, ende haer te verlaten ? Hy seyde tot haer, Moses heeft van wegen de hardigheydt uwer herten u toegelaten uwe wijven te verlaten: maer van den beginne en is 't also niet geweest: Maer ick segge u, dat soo wie sijn wijf verlaet anders dan

[p. (44)]

om hoererije, ende een ander trouwt [die] doet overspel: ende die de verlatene trouwt, die doet [oock] overspel.

Gelooft dese woorden des Heeren Christi, ende zijt daer af versekert ende gewis, dat onse Heere Godt u te samen gevoegt heeft tot desen Heyligen Staet. Ende daerom sult gy oock alles wat u daer in tegen komt, met gedult ende dancksegginge aennemen, als van de handt Godts, ende ter saligheyd gedijen, Amen.

Daer na heet de Kerken-Dienaer de Getrouwde neder knielen, ende vermaend de Gemeynte voor haer te bidden.

ALmachtige Godt, gy die uwe goetheyt ende wijsheyd in alle uwe wercken ende ordeninge bewijst, ende van den beginne gesproken hebt, dat het niet goet is, dat de mensche alleen zy, ende om dies wille hem een hulpe, die soude by hem zijn, geschapen hebt, ende verordineert, dat die twee waren een souden zijn, ende straft ook alle onreynigheyt: Wy bidden u (aengesien dat gy dese twee personen tot den Heyligen Staet des houwelicks beroepen, ende t'samen verbonden hebt) dat gy hen wilt geven uwen Heyligen Geest, op datse in waerachtigen ende vasten geloove heylighlick leven na uwen Godlicken wille, ende alle boosheyd tegenstaen. Wiltse ook zegenen, gelijkerwijs gy de geloovige Vaders, uwe vrinden ende getrouwe dienaers Abraham, Isaac, ende Jacob gezegent hebt: opdatse als mede-erfgenamen des Verbondts ('t welk gy met den selven Vaderen opgerecht hebt) heylige kinderen krijgen, ende deselve Godtsalighlick opbrengen mogen, ter eeren uwes heyligen naems, tot stichtinge uwer gemeynte, ende verbreydinge uwes Heyligen Euangelij. Wilt ons verhooren, O Vader aller barmhertigheydt, door Jesum Christum uwen lieven Soone, onsen Heere, in wiens name wy onse gebeden besluyten:

Onsen Vader &c.