Het dorp der goudmakers

[p. 59]

Achtste hoofdstuk.
Wat verder in de school omgaet.

Maer het gerucht verspreidde zich welhaest in het dorp, dat Pieter de kinders vervoerde, dat hy hun eenen nieuwen godsdienst inboezemde en dat zy by hem niets goeds konden leeren. Want het was verschrikkelyk om te zien hoe de kinders alle dagen aendrongen om naer de school te gaen, daer toch te voren de jeugd niet gaerne met de school had te doen gehad; dit alles was niet natuerlyk. Daerby voegde men, dat het den ganschen dag doodstil, zoo als in eene kerk, in het schoolhuis was, waer men te voren, by menschen geheugen, niets dan geraes en het geschreeuw van de leerlingen wyduit door het dorp gehoord had; zelfs terwyl de kinders zongen, was het alsof men een bieëngebrom hoorde. Verder vernam men,

[p. 60]

dat de meester in het gebed aenstootende nieuwigheden ingevoerd had, en dat de kinders tot hekserei opgeleid werden, daer zy reeds verdachtige teekens leerden teekenen.

Deze en andere aentygingen kwamen eindelyk ter kennisse van den eerwaerdigen pastoor en van den schoolopziener uit de stad. En, daer in der daed niemand wist noch begreep wat Pieter deed, werd de schoolopziener naer het dorp gezonden, om, gezamenlyk met den pastoor en den borgemeester, de tegen den schoolmeester ingebragte bezwaren te onderzoeken en af te schaffen. Deze kwamen op eenen morgen onverwacht, eer dat de school begonnen was, by Pieter; zy gaven hem te kennen waerom zy gekomen waren en bevalen hem de school in hunne tegenwoordigheid te doen zoo als hy gewoon was.

Daer nu de kinders het eene na het andere aenkwamen, waren zelfs aen hunne arme en versletene kleeders hunne zuiverheid en zindelykheid lief om zien; en de overheden waren niet minder verwonderd, toen zy hen allen eerst naer den meester zagen gaen, hem den goeden morgen wenschen, en zich daerna in stilte op hunne plaets begeven, waer zy vrolyk met elkander fluisterden en den vreemden heer aenzagen. De kinders waren twee-en-dertig in getal. Aen den eenen kant van de schoolkamer

[p. 61]

zaten de jongens, aen den anderen kant zaten de meiskens.

Nadat zy allen verzameld waren, zegde Pieter met luider stem:

- Lieve kinders, laten wy ons, eer wy beginnen, voor den overaltegenwoordigen lieven God, onzen Vader, demoedigen, en hem onze gedachten en ons gebed eerbiediglyk voordragen.

Terwyl hy aldus sprak, vouwden de twee-en-dertig kinders hunne handjes te zamen, en zy zonken op de knien neder, de oogen vroom ter aerde nedergeslagen. Pieter zette zich ook op zyne knien. De pastoor, de borgemeester en de schoolopziener, zich al de kleinen voor den eeuwigen God ziende demoedigen, deden insgelyks en knielden ter aerde. Toen hief Pieter, na zich een kruis gemaekt te hebben, den Onzen Vader aen. Al de kinderen baden met hem den Onzen Vader en het Wees Gegroet.

Daerna stonden zy allen op, en de meestgevorderde leerlingen, hunne oogen naer eene groote zwarte plank wendende, waerop muzyk geschreven stond, begonnen een schoon vierstemmig morgenlied te zingen. Daerop lazen de beste lezers afwisselend een stichtend vers uit een boek. Ieder regel werd door de gansche school met halfluide stem herhaeld. Toen werd het boek toegedaen,

[p. 62]

en ieder kind, door Pieter met eenen vinger aengewezen, zegde het vers uitwendig op.

Toen dit gedaen was, rigteden zich de kinders, in vier klassen verdeeld, naer even zoo veel verscheidene zwarte planken, op dewelke letters, lettergrepen en zelfs volzinnen geschreven waren. En allen teekenden yverig op hunne leijen of op het papier de voorschriften na. Pieter ging van kind tot kind, loofde het eene, onderwees het andere, deed aen een derde de pen of de griffel beter houden, en dergelyk meer.

Nadat eene uer alzoo doorgebragt was, verdeelden zich de kinders in vier hoopen, en men zag vier schoolmeesters in plaets van eenen optreden. Want zy die het beste lezen konden, schreven met kryt op zwarte planken letters, woorden of volzinnen, dewelke ieder hoop gezamenlyk of ieder leerling afzonderlyk met halfluide stem opzeggen moest. Pieter hield het oog op allen, en luisterde links en regts of ook allen de klanken, de woorden of de volzinnen juist opzegden.

Eene uer nu weder verstreken zynde, begonnen de leerlingen op de planken te cyferen. De eerste afdeeling bewerkte aftrekkingen, de tweede verdeelingen, de derde optellingen, en de vierde sprak getallen uit, of zegde het eenmael een op, en zoo verder. Pieter stelde aen de beste rekenaers geschrevene opgaven voor, en zy

[p. 63]

bewerkten dezelve ieder afzonderlyk. Ten einde gaf elk de slotsom aen, die hy bekomen had. Alsdan zag Pieter in een boeksken, waerin de oplossingen aengeteekend waren, en hy zegde terstond of zy goed of slecht gerekend hadden.

Gansch bewonderensweerdig waren de stilte, de goede orde, en de leerbegeerte van allen. Zoo iets hadden de pastoor en de borgemeester nog in hun leven niet gezien.

Alsnu de morgen op deze wyze doorgebragt was, begaven zich de kinders, na weder gebid, en na den schoolmeester en de vreemden gegroet te hebben, in stilte naer hun huis. Maer op de straet was het een vrolyk gelach en volle vreugd onder de kleinen.

Na den middag zag men in de school de kinders weder naer de zwarte planken gerigt. Daer teekenden zy in hunne schryfboeken of op hunne leijen kunstige figuren uit regte en kromme liniën bestaende; zelfs waren er eenigen die reeds de omtrekken van bloemen en wonderbare vaten afbeeldden. Dit gedaen zynde, lazen de beste lezers aerdige en leerryke geschiedenissen en gesprekken voor. Daer had men het vermaek moeten zien dat de kinderen namen aen al wat zy hoorden. Daerna beval Pieter aen degene die het best schryven konden, de aengehoorde geschiedenissen in hun huis op te schryven en hem dezelve den volgenden dag te brengen, maer

[p. 64]

zonder eene fout tegen de spelling gemaekt te hebben. Ten laetste riep Pieter openlyk met verdienden lof de namen van degene af, die, dezen dag, het best hunnen pligt vervuld hadden. En daer dezelve zes in getal waren, verschafte hy hun allen het vermaek, hun nog gedurende eene uer lang, iets schoons te vertellen. Hy verhaelde hun eene zeer verschrikkelyke geschiedenis van eenen man, die, op eenen strengen winterdag, op de landstraet door den slaep overvallen zynde, bevrozen was, zoodat men hem voor dood in een dorp bragt, en hoe hem onwetende boeren zoo gelyk in eene warme kamer brengen en hem by het vuer leggen wilden. Maer een geschikte doktoor, gekomen zynde, deed den bevrozenen man ontkleeden, tot aen zynen neus in den sneeuw steken, en dan in yskoud water leggen, waerna hy hem in een koud bed en in eene kamer zonder vuer brengen deed, alwaer hy hem zoo lang met wollen dekens wreef, tot dat de man, die men reeds voor dood aenzag, weder tot het leven terugkwam. Pieter vertelde hoe dit alles toegegaen was.

En zoo was de schooldag ten einde geloopen.