Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 131]

De catastrophe.

Trientje liep vooruit, het chocolade-schijfje in 't heet handje geklemd.

Bangerig, wantrouwend drong het heele troepje op - Annetje met idioot Fransje achteraan.

De meneer an wien ze met z'n allen den weg hadden gewezen, had an ze allen dè cent gegeven. Met z'n àllen hadden ze 'r nou rècht op en malle Trien dee net asof zij 'r over te zeggen had, omdat de meneer 't in háár hand had geleid. In de winkel van Mutters waren ze met z'n allen aan 't koopen geweest. Jan die wou drie balletjes voor de cent koopen, Dirkie van den postbode 'n pijp drop - daar dee je lang over en as je 'n stukkie half afgezogen had kon je 't weer in 'n papieretje drogen en bewaren - Koosje van den bakker drensde om suikererretjes - je kreeg 'r precies zès - dan had je niet te deelen - as 'r gedeeld wer, kreeg de een alles, de ander niks. Trien en Annetje die zusjes waren - Fransje, 't idioot jogje was 'r broertje - gaven als brutaalste den doorslag - die wouen chocola. En Trien hàd de cent.

Nu gezamenlijk, opgewonden, niet van elkaar wijkend, liepen ze over 't gloeiend veld naar het Zuiderzeestrand, waar je lekker in 'n kuil kon zitten om te déélen.

[p. 132]

‘Was ook 'n kàle,’ redeneerde Jan, smalend: ‘ik heb wel is twéé cente gekrege van 'n heer die op 't Badhuis most weze’....

‘Dat kan je wel zègge’ - insinueerde Trien. Die Jan kon bij tijjen liegen, nou!

‘Is 't niet wáár, Dirrek?’ schreeuwrig-vroeg Jan. Strak scheerde z'n jongensstem over het dorre, gladgloeiend veld.

‘Nóu òf 't,’ zei Dirk, vinnig-stappend over de stoppels - z'n kousen en klompen droeg-ie in z'n hand; ‘dat was 'n heer die had cènte hoor! 'n Gouwe horrelogie en 'n ring! Verdikkie nou!’....

‘Je mag voor je moe niet vloeke!’ zei Trien, gewichtig van moedertjes-doen.

‘Verdikkie is geen vloek,’ zei Dirk weer: ‘je mag zooveel verdikkie zegge as je maar wil’....

‘Voorzichtig voor Fransie,’ schreeuwde Trien.

Ze waren bij den rand van 't veld gekomen, waar de zee de aarde had weggespoeld. Zwart-verbrokkeld, loodrechtte de kleigrond naar 't broeiend-geel zand. Koosje van den bakker, liep de geul door met 'n zetje; Jan, Dirk lieten zich glijden, blufferig-druk, maar Annetje en Trien namen als zorgzame moedertjes, elk een handje van Frans, dat-ie niet vallen zou.

Toen, bij de houten pier, die in zee stak, hurkten ze samen, de meisjes de magere beentjes gespaakt onder de rokjes, de jongens languit. Idioot Fransje keek suf naar de zee, 't groot, beenig hoofd onder 't oud-strooien hoedje, de kromme, vergroeide beentjes wijd op het zand.

Het was stil over het water. Een enkle botter lei te ankren in 't hel-martlend spieglen van 't licht. Geen golfdeininkje bewoog. De zon brandde striemend van stralengeglans in 't zand, in de struiken van 't veld, in de modderkwakken onder de pier. Een lijster zong zilverig-zoet in 'n boom - vogel-

[p. 133]

kweel ketste van 't groen naar de roode daakjes, van de daakjes naar de zee.

‘Nóú dan!’ zei simpel Koosje. Ze had den spijker op den kop geraakt. Trien zèlf vond dat 't làng genoeg had geduurd. Delikaat opende ze 't zweeterig vleeschhandje en met ganschlijke overgeving keken ze allen naar het schijfje chocolade, plakkend in 'n drabbig chocolade-sausje.

‘Hij 's gebroke,’ zei Jan: ‘jij het ook zulleke wàrme poòte’....

‘Jij zeker niet!’ keef Trientje.

‘Deel nou maar,’ zei Annetje.

De zee ademde, de lijster zong, de zon brandde majesteitelijk-wit in 't blauw wolkenwaas - braken duimspits en vingerspits weeke mopjes uit de chocolade-brei.

‘Jessis wat is die zacht geworde’ - klaagde Dirk.

Jan keek vijandig. As dat dééle was! Maar protesteeren dee-die niet. Dat vertikte-die. Meisjes hadde altijd geniepige streke.

Koosje van den bakker, vinnigjes-spijtig dat Trien zulke òngelijke stukkies brak, hield 't niet uit.

.... ‘Die dàar,’ wees ze spichtig, ‘is wel drièmaal zoo groot!’....

‘Ben 'k dan al kláár?,’ verweet Trien: ‘jij mag blij weze as je wat krijg! Jij ben maar mèegeloope.’

‘Dat lièg je,’ zei Koosje; ‘ik heb de meneer 't éérste gezien’....

‘Dat kan je wel zègge,’ sarde Trien: ‘ik heb de cent gekrege en as 'k alles alleen opvrete wil, dan mag 'k 't nog’....

't Dreigement gaf stilte. Tegelijk begon Trien voorzichtig-wijs te deelen. Eerst 'n zweeterig brokje voor Jan, dan 'n kleverig propje an Dirk, dan Koosje, dan Annetje en Frans.

Ze zwegen, zuigend met verliefde mondjes. Trien

[p. 134]

hield 'r stukje apart, likte met vaalbruin sekuur tongetje 't chocolade-handje schoon. Annetje dee zuinig, zuiniger dan Frans die 't ineens geslikt had. Egaalnetjes beten 'r tandjes rondinkjes in 't brokje. Zoo dee je er làng meê, hàd je 'r wat an. Maar Jan en Dirkie van den postbode die aten als jongens en jongens hadden geen geduld piezeltjes van 'n stukkie te bijten.

‘An drop had je veel meer gehad,’ zei Dirk z'n broek opstroopend om in het water te plassen.

‘Ik hou niet van drop,’ teemde Annetje, daadlijk weer zaligjes lurkend. Op 't spitsje van 'r bloedrood tongetje liet ze 't hapje smelten.

‘Nou ik ga in zee,’ schetterde Jan: ‘wie gaat 'r mee?’

‘Wij magge niet voor moe,’ zei Trien: ‘en je het 'r niks an. 't Is allemaal modder onder de pier’....

‘Je mot ook òver de pier loope,’ schreeuwde Dirk: ‘en dan van 't trappie af’....

De pier rommelde onder 't smakkend gebons der kindervoetjes. Dirk holde vooraan, dan Jan, dan Koosje, die d'r kousen had uitgetrokken en d'r broekspijpjes vasthield met de magere handjes.

‘Late wij nou óók maar,’ zei Annetje.

‘Nee,’ zei Trien: ‘moe het 't verbojen.’

‘Nou ìk ga me voete wassche,’ hield Annetje aan: ‘as zij magge, mag ik ook’....

Hoog schurkte ze d'r beentjes in 't rokkengrotje, stroopte de eene kous af en de andere, bond 't door-de-weeksche jurkje op, lei de kousjes in de klompjes netjes op den rand van de kuil, trippelde de anderen na.

Trien keek toe. Ze had óók wel lust in die vreeselijke hette om pootjes te baden, maar moe was ongemakkelijk. Nee, ze bleef stilletjes op Fransie passen en lekker op de chocola zuigen. Handigjes had ze 'n stukje afgebrokkeld onderweg - zóó

[p. 135]

recht - zóó rècht dat niemand 't gezien had. Nou ging ze 'r bij leggen, languit in 't gras.

‘Stil bij me blijve, hoor je, Frans?’....

't Idioot jogje kroop op handen en voeten.

Kwaad kon-die niet. Hè, wat schreeuwde de andren! Die Jan kon 'n bek opzette dat-je 'm ùren ver hoorde. Tjassus! En wat 'n plesier om door de modder te sjouwe.

De oogjes dicht, lei ze te zuigen, zàlig te zuigen. De spatjes zand-chocola wentelde ze teertjes in 't mondje, niet kauwend, niet duwend - néé, asjeblief voorzichtig. In 't broeiend-heet handje hield ze 't láátste stukje. Dan was 't op. Hè - is zoo'n heele tablet alléen te ete. As ze getrouwd was as moe, at ze àlles van chocola - nou maar drups ook - en op drups zoog je lànger....

Doch opeens stokte ze, de oogen in doodsschrik verstard en opeens klonk gegil en plassend gehol van Annetje, Jan, Dirk en Koosje. De duvel van 'n jongen! D'r láátste stukje chocola liet ze in 't zand vallen en met schoenen en kousjes aan, trapte ze de modder in.

Idioot Fransje lei 'n eind ver in de slijkbulten, was van de pier gevallen. Ze had 'm al te pakken, tilde 'm op 'r arm, droeg 'm naar 't zand.

't Kind krijschte 't uit, 't vierkant mondje in modder, het heele overgroot peenharig hoofdje in modder, 't jurkje in modder, de ukbeentjes in modder.

‘O! O! O! Fransie! Fransie!’ huilde Trientje, bàng voor 't vormloos moddergezicht, bang voor 't gillend mondje-van-modder, banger voor moe thuis - die - o! o! o!....

Annetje rende over den houten steiger aan, Dirk rende aan, Koosje en Jan holden. ‘O me broertje!’ - gil-huilde Annetje, neerhurkend bij 't idiootje.

[p. 136]

Het was een oogenblik 'n gierend gesnik van Trientje, Annetje en Fransie.

Maar de andren, nièt bang voor moe, omdat 't hún broertje niet was, nièt bang voor 'n pak slaag, begonnen luidruchtig te lachen. Jan, 't hardst, met stem die grootemans-klankjes had.

‘.... Verróést!.... Die lijkt wel 'n nikker!’....

‘Hij het 'n kleskop!,’ gilde Dirkje valsch-uitgelaten.

't Gehuil en gelach roesden saam.

‘Of-ie nou huilt, stomme meid!,’ wijs-schreeuwde Koosje dan: ‘dat hellept ommers niet. Je mot 'm wassche!’

Trien keek snikkend 'r broertje aan en zachtdroevig klagend, stemmetje zoo zoet als van moedertje bij wieg, poogde ze 't schreeuwend mismaakt jogje te troosten:

‘.... Huil jij maar niet, Fransie!.... 't Is jòuw schuld niet, Fransie.... 't Is mijn schuld, Fransie!.... Ik zal 't wel an moe zegge, Fransie!.... Toe nou, Fransie!’....

Het achterlijk jogje, dat nog niet spreken kon, huilde brullend. Gelige modder droop van z'n groot hoofd op 't modderjurkje, de heele beenige schedel was vettige, plakkende modder.

Toen begon Trien met 'r schort te wrijven - Annetje zat 'r bij, de bloote beentjes in 't zand, heftiger snikkend dan Trien en Frans samen. Lief-moederlijk van gebaar - elk wrijvinkje van 't schort zoo zoetjes mooglijk - veegde Trien de koontjes droog die bleek kwamen puilen in 't moddergezichtje.

Maar dan opnieuw ziend hoe léélijk idioot broertje zoo was, snikte ze 't uit.... ‘O Fransie! O zoete Fransie!’.... En Annetje rampzalig-ongelukkig, snikte mee.

‘Wasch 'm dan, stommert!’ zei Jan: ‘laat mijn 't maar doen!’....

‘Nee,’ griende Trien: ‘nee - 'k kan 't zelf wel.’

[p. 137]

En 'r heele schort werd langzaam grijs-glibbrig van vette, staal-grijze zeeklei.

Dan nam Koosje, begaan met Trien en Annetje, d'r vriendinnen, 't schort, liep 'n end door de modder, spoelde den doek in 't zeewater en terugplassend hielp ze 't krijschend ventje, dat niet gewasschen wou worden, met de natte lap. Van de weromstuit begon ze nou óók te huilen. O, wat zag Fransie 'r uit! Nóóit kreeg je 't 'r af!....

Jan en Dirk, de jòngens, die hadden 'r maling an; die lagen met lachende gebruinde gezichtjes in 't zand. Die vonden 't lollig. Wat 'n modderkop! Z'n ooren zaten vol modder!.... En z'n kromme beentjes! Nou! Daar zat wat op!....

‘Je mot met 'm loope na de barbier!’ schreeuwde Jan: ‘hij het 'n báárd!’....

Luid-lachten de jongens - proestend om 't mal bakkes - wat 'n moddersnoet - wat 'n modderpan! - Hù! Hù!

Maar de meisjes, gezamenlijk schreiend, hurkten met de knietjes in 't zand, hielden de natte lap, elk een slip - Trien wreef de ooren - Koosje den hals - Annetje de haren, die zóó kleefden dat je geen haren meer zag.

Als drie kleine vrouwtjes, zachjes en lief van bewegen, gingen ze over het strand, om beurt het schort in 't zeewater spoelend - dan weer uitbarstend om de verwoestingen die 't water en de modder gaven.

Even later in de branding der zon, liepen ze over het veld, de jongens nou óók stil - je kon niet weten of ze geen schùld kregen - de meisjes met smarte-na-snikjes en angsten.

In 't midden sukkelde Fransje, zwart en goor, de ukbeentjes van gedroogde, vaal-grijze modder, 't stroohoedje op het misvormd hoofd....