Emblemata moralia

[fol. 38v]

[Voor my selven en de mijne,
Ick in't duyster licht en schijne]

Voor my selven en de mijne,
Ick in't duyster licht en schijne.

DE Kukuy 'tgroote licht der oogen ende Vlercken
Waer by men in den nacht kan lesen, schrijven wercken,

Niet voor sich selven hout, noch voor siin nut alleen

Maer mildelijc is 'tselfd' uytdeylende in't gemeen:

O mensch hebt ghy vernuft oft wetenschap in't leven,
Godt heeft u 'tselve niet voor u alleen gegeven

Deelt den bekenden me den broosen komt te baet

T'licht op den Kand'laer set niet ond'r een Koren-maet.

Vostre illumination
Soit pour vous & ta maison.

LA Cukuye ses jeux et luminaires ailes,
Dont on ce peut servir en place de chandelles

A lire, travailler et faire ce qu'on veut,

Ne reserve pour soy, ains donne ce que peut:

Vous qui avez reçeu l'esprit & la science,
Instruise ton prochain, ne refuse assistance.

Le Seigneur t'illustra pour mettre ta clarté

Deßus le chandelier non soubs vn muy de blé.

[fol. 39r]

Pro me & notis.

⁺Een licht wort niet onsteken om onder een koren mate gestelt te worden: maer op den Kandelaer.

On n'allume point la chandelle pour la mettre sous vn boisseau, mais sur le chandelier.

+ Math. 5. 15.

[fol. 39v]

Wtlegginghe.

DE Kukuye is een kleyn vogelken, sijnde dit kleyn Dierken een wonder der natueren ende Koningh der by nacht-lichtende Dieren: want so Oviedo dat beschrijft in't 15. Boec van siine Indische Historie in't 8. Cap. is het niet grooter als eenen duym, heeft twee stercke hare oogen, lichtende als kaersen so vele lichts gheven, datmen des nachts daer by kan sien te wercken, lesen ende schrijven. ende soomen daer van ses ofte seven versamelt, geven sulcke licht als ofter een tortse stont en brande, wel is waer datmen die met gewelt niet houden mach als gevangen want alsoo verliesen sy haren glans. de Indianen haer de oogen ende de borste strijckende met eenich mengsel van dese vogelkens blincken by nachte in hare dansen ende vermakelijckheden als oft sy vierige vlammende geesten waren. hier van schrijft mede A. Ortelius in syn Caertboeck ende Bartas in syn 5. Dach der scheppinge met dese woorden.

Voy l'ardante Cukuye es espaignes nouvelles
Porte deux feux au front et deux feux sous les ailes

L'esguille du brodeur aux rais de ces flambeaus

Souvent d'vn lict Royal chamarre les rideaus:

Aux rais de ces brandons durant la nuict plus notre
L'ingenieux tourneur polit en rond l'yvoire,

A ces rais l'usurier reconte son thresor,

A ces rais l'escrivain conduit sa plume d'or.

De heldre Kukuye op de nieuwe spaensche ree,
Twee vlammen draegt int hooft en onder d'oxels twee:

[fol. 40r]

 

By dit schoon klare licht, by dese schoone vuren

 

De konsternaer wel kan een Konings kleet borduren,

 

By 'tschijnsel van dit licht in't duyster vanden nacht

 

De drayer van Yvoir heeft menich stuc gewracht,

 

De woeck'raer by dit licht telt menichmael siin schijven,

 

Des schrijvers gulde pen int duyster mede schrijven.

Ende also dit kleyn dierken dit siin groote licht niet voor hem selven alleen is houdende maer siine bekende daer van mede deylende: dient dit voorbeelt tot een vermaninge allen den genen die eenige gaven ontfanghen hebben hare naeste daer van mede te delen, gelijck wy hier voor mede gheseyt hebben in't 13. Sinnen-beelt, staende ooc hier den leerelingen te bemercken, dat geliicmen dese Vogelkens niet houden mach als gevangen, men ooc also de leeraers tot geen onderwijsen dwingen mach, want de mildicheyt hun daer door benomen wort. ende volgens dien geliic Horatius seyt.

Omnibus hoc vitium est cantoribus, inter amicos vt nunquam inducant animum cantare, rogatj, Injussi nunquam desistant.

By de Sangers, over al,
Dit ghebreck men vinden sal,
Dat sy niet en willen singhen
Alsmen hun daer toe wil dwinghen:
Doch wel uyt vrywillicheyt
Sijn s'altyt daer toe bereyt.