Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch– rechtenstatus


Ga naar margenoot+XXVII. Van drien ghebroederen. Een materi heb ic ghevonden, Die ons leringhe doet verstaen, Ende wye die waerheit wil oerkonden, Die sels lyen sonder waen. 5[regelnummer] Hoert nae mi ende merct hier aen, Ghi ghierighe minres vanden ponden, Tsel u doncken wel ghedaen, Wanneer ghi coemt ten lesten stonden, Daer u die bose sel wesen hat, 10[regelnummer] Als ghi in scriftuer wel hebt vernomen. Nu wil ic beghinnen van eenre stadt, Daer coopmans plaghen an te comen, Die daer cochten tharen vrome, Daer si an wonnen groten schat. 15[regelnummer] Oeck wast verlies mitten zommen:Ga naar margenoot+ Dat doet der avonturen rat. Wanneer dat draeyt mit sinen rande, Soe moeter sommighe wederwenden: Davontuer is menigherhande. 20[regelnummer] Soe wye tgheluc heeft byden enden, Entan mit vlyte wil ghenenden, Dat hi volcht van lande te lande, Die mach wel rijcheit thuuswert senden Ende quiten sine pande. 25[regelnummer] Wye wat coept ende thuuswert seint, Dair mach hi boudelic toe tyden. Die dese redene wel bekent, Hi siet den wech an beyden zyden.
[pagina 62]
Ga naar margenoot+Hi mach hem schandelic vermiden, 30[regelnummer] Die in vreemde landen rent Om coop die hem wel mach ontgliden, Ende dan naect van dane went. Tot deser stadt soe quamen binnen Tot eenre tijt drie ghebroeder, 35[regelnummer] Elkerlijc om guet te winnen, Eens vaders kint ende eenre moeder. Hoert nae mi, ic maecs u vroeder: Comanschip ghinghen sy daer beghinnen; Al quamen si daer mit enen roeder, 40[regelnummer] Contrari waren si van sinnen. Dat mochtmen namaels an hoer sien, Doe si hoer comanscip besochten. Die twee hilden hem al an een; Waer si een penninc an winnen mochten, 45[regelnummer] Dat besaghen si ende cochten Ende sendent thuuswert onder yen, Alsoe dat si bederve dair wrochten: Dat dar ic wel der waerheit ghien. Hier op en achte die derde niet 50[regelnummer] Thuus te senden cleyn of groot, Daer in soe hadden si verdriet, Soe datmen dicke dat ontboot, Ende elck claechde anderen sinen noot, Ende seiden: ‘Broeder, nu besiet, 55[regelnummer] Wordi hier van haven bloot, Tot ons en dordi tyden niet.’ Al seyden si hem wel van sulke dingen, Niet en wildi thuuswaert varen, Ende hoopte hem soude bet ghelingen, 60[regelnummer] Ende sprac: ‘God moet u bewaren, Mer segt te heym int openbaren, Dat icse groet al om te ringhe, Ende ic wil comen sonder sparen, Als ic mijn reyse mach volbringhen.’ 65[regelnummer] Dus namen si oerlof ende schieden: Al wast hem leet, sy mostent doghen; Al dochten si seer voer sijn mesnieden, Hi en haddes selve niet voer oghen Tsinen vrienden thuus te poghen. 70[regelnummer] Oeck wat hem sijn broeders rieden, Ten conde hem diepen nochte droghen,Ga naar margenoot+ Hi en wrochte niet na hoer bedieden. Teerst dat si doe creghen wint, Doe pijnden sy dat si thuuswaert quamen. 75[regelnummer] Doe wort verfroyt wijff ende kint Ende al hoer vrienden diet vernamen; Mar als sy hoerden vander blamen, Dat hoer broeder niet en twint En hadde ghesent tot sinen vrame, 80[regelnummer] Doe dochte hi hem int herte blint, Dat hi bleeff an dander zyde, Doe sijn broeders thuuswart reiden. Al helden si hem te voren blyde, Nu bestont hem zere te leyden, 85[regelnummer] Dat si waren dus verscheiden Malc van anderen alsoe wyde. Doe spraken dese twee ende seyden: ‘Ons broeder comt in corten tyden, Teerst dat hijt volbrenghen mach, 90[regelnummer] Des moechdi seker wesen vroet. Al en comen wy niet op enen dach, Tis misselycken wiet hem doet. Wy lieten ghinder wel ghemoet, Hier om neemts een goet verdrach, 95[regelnummer] Want hi ontboet u sinen groet, Doe hi ons lest mit oghen sach.’ Alle was hoir broeder afterbleven, Hier an deden si als die vroede. Nu worden sy rijck ende oeck verheven, 100[regelnummer] Ende dienden God van horen goede, Die ons cocht mit sinen bloede Ende heeft ghebrocht ten langen leven. Nu moechdi horen van sinen spoede Ende wat hi ghinder heeft bedreven, 105[regelnummer] Die daer bleeff van sinen maghen, Ende te heyme niet en acht: Daer willic u een deel off waghen; Want hi wort van groter macht, Ende sijn goet, dat hi daer bracht, 110[regelnummer] Bestede hi soe tot sinen behaghen, Alsoe dat hi niet veel en dacht Thuus te varen tenighen daghen.
[pagina 63]
Ga naar margenoot+Want hi wort daer soe wel ontfangen, Dat hi peynsde in sinen moet: 115[regelnummer] ‘Soud ic in avonture ganghen Thuus te senden enich goet? Want ic bin des te voeren vroet, Ic en waen daer varen noch tegangen;aant. Want diemen altoes reden doet, 120[regelnummer] Waer om soude hem thuuswert langen?’ Mar niet docht hi vroe off spade, Dat sijn dinc yet mochte keren; Daer mede was hi in dommer dade, Nochtan soe en condet hem nyemant leren, 125[regelnummer] Hi en wilde altoes sijn renten meren Ende verheffen sinen staet; Daer nae quam hi in crancker eren, Doe brac hem sijnre vrienden raet. Davontuer vel hem teghen, 130[regelnummer] Doe sijn dinc begonde te dalen, Alsoe alst vreemde luden pleghen, Alsmen tghelach sal gaen betalen; Ende ic sel u die waerheit verhalen: Die in ommaet heeft gheleghen, 135[regelnummer] Al laetmen oec een deel verdwalen, Die miente seit: ‘Tis al te deghen.’ Want ic seide u hier te voren, Hine poechde in ghenen zyden Thuus te senden enen coern, 140[regelnummer] Daer hi nae op mochte tyden, Doe hi quam in groten lyden, Ende sijn vruechde moste schoren, Doe mocht hijs hem wel zeer vermiden Ende in sijn herte draghen toern. 145[regelnummer] Want hadde hi hem selven wel bekent, Die wyle hi was hoghe gheresen, Soe soude hi wat hebben thuus ghesent, Eer hi wort van dane verdreven, Rijcheit die hem had ghebleven, 150[regelnummer] Doe sijn hoecheit wort gheent, Ende hijt in rouwen most begheven, Aldaer sijn sin was op ghewent. Want hi most op een ander velt Ende rumen aldaer sijn rijck, 155[regelnummer] Dat dede, sijn dinck was soe ghestelt, Die heer die was hem onghelijck.Ga naar margenoot+ Doe en wisti nerghent ghenen wijck: Al daer hi mede was verzelt, Die hulpen neder inden slijck 160[regelnummer] Ende dreven dauen mit ghewelt. Doe en wist hi nerghent waer onthouden; Sijn ghepeins was menigherhande, Qualic dort hi hem verbouden Thuus te varen tsinen lande, 165[regelnummer] Want hi duchte voer die schande, Dat hem sijn maghen verwiten souden, Dat hise te voeren niet en kande Die wijl hi rijcke was gheschouden. Hier om was hi tenden rade, 170[regelnummer] Doemen dus van dane dreeff; Want hi kende wel sijn misdade, Als ic u hier te voeren screeff, Doe hi in vreemde landen bleeff, Dat hi hem bedocht te spade. 175[regelnummer] Oeck hoe sijn hert hier teghen keeff, Hy toech te lande ende socht ghenade, Des hem luttic was te bat, Want si spraken, jonc ende out: ‘Wy hebben rou om u ghehadt, 180[regelnummer] Entaer toe zorghe menichfout, Dat ghi te heyme niet en wout, Doe mens u vriendeliken bat; Nu dunctet ons een rechte schout, Dat ghi vaert in een ander stadt; 185[regelnummer] Want hier en vint ghi min noch mee, Ende ghi en hebt hier niet doen comen, Die wile ghi woendet over zee Ende waert in groten vromen. Al is u nu u guet ghenomen, 190[regelnummer] Van ons en crijcht ghi niet een slee, Daer ghi u nu op doet beroemen.’ Dat dede hem in sijn herte wee; Want hi most varen in ellende, Al doe hi daer gheen troest en vant, 195[regelnummer] Om dat hi niet thuus en sende Die wijl hi rijcke was ghenant, Ende hi theft had in die hant, Eer hi tlemmel byden ende
[pagina 64]
Ga naar margenoot+Daer nae tot sijnre onbaten prant, 200[regelnummer] Ende hi doe naect van danen wende. Ende al sijn goet dat moster bliven, Het wort gheleit an menich stick, Sy deeldent nauwe sonder kiven. Ic rade dat elcman voer hem mick; 205[regelnummer] Want ghi sietet vallen dick Ende hebtet oec wel horen scriven, Nochtan gaedi in sulken strick: Dit mach ghiericheit bedriven, Als ic u noch wel exponeren 210[regelnummer] Ende inder waerheit openbaren. Verstaet wel, hets mijn begheren: Wy sijn alle van huus ghevaren, Alsoe als dese drie broeders waren, Nu hoet u wel voer sulken deren 215[regelnummer] Als hem gheviel al sonder sparen, Die niet en wilde te tyde keren. Wy wonen al in vreemden steden, Hier om souden wy thuuswaert reyden Ende doen als dese deden, 220[regelnummer] Die hoer ghelt onder hem beyden Tot horen baet alsoe beleyden, Als ic u seyde langhe heden, Soe mochten wy blydeliken scheiden. Als onse tijt is hier gheleden, 225[regelnummer] Wine moghen mede voeren niet, Ende ymmer moeten wy thuuswert tyden. Hets recht datmen die reyse outsiet, Wantse nyemant wil vermiden. Hi mach hem sorchlijck verblyden, 230[regelnummer] Die hier om daertsche have spiet, Want si leyt u al besyden Wakender oghen inden vliet. Naect ende arm soe sijn wy dan, Alst hier op een scheiden gaet. 235[regelnummer] Elkerlijck diet mercken can, Die sie dat hi mi wel verstaet: Tis nauwe dat u een lindewaet Ten lesten mach gheboeren an; Van uwen vrienden wordi versmaet, 240[regelnummer] Die mit u hilden groot ghespan. Ende vaerdi dan ten hemelschen Vader,Ga naar margenoot+ Ende voer tgheselscap al hier boven, Daen wy ghesent sijn alle gader, Soe hebben wy Gode veel te loven; 245[regelnummer] Want wye dat wort van hem verscoven, Sijn lot en mach niet wesen qnader. Dat doet, die bose sel mit hem doven, Die alre quaetheit is een rader. Soe vaerdi recht als dese dede, 250[regelnummer] Die mit ellende moste wiken, Doe hi quam uter vreemder stede, Ende hem sijn maghen wonden bezwiken. Naect ende arm, al dier ghelyken, Varen si nach, die sulke zede 255[regelnummer] Hier ter werlt laten blyken; Want int eynde moeten si mede. Nu peynst te tyde om dese tale, Die in dit bispel sijn ontbonden, Ende wercter nae, soe doedi wale, 260[regelnummer] Ende sent wat thuus van uwen ponden Ende ander weldaden tallen stonden, Die wijl ghi sijt in desen dale. Sonder twy het wort ghevonden, Als ghi coomt ten lesten male. 265[regelnummer] Als ic u hier te voren seide Vanden tween, die hoer bederff Alsoe wrochten mit bescheide, Ende brochten thuus tot horen erff, Des sy hein vroechden menichwerff, 270[regelnummer] Doe sy te lande quamen beyden. Ic rade elcman, eer hi sterf, Alsoe thuus te varen reyde. Want die vaert moet emmer wesen, Ende nyemant en canse wederstaen. 275[regelnummer] Hoe rijc wy sijn, hoe hoech gheresen, Ten can ons vromen niet een spaen. Ghi siet den doot hier nederslaen Haestelicken dien off desen, Ende sijns en coendijs niet ontgaen, 280[regelnummer] Al waendijs lichtelic ghenesen. Want die doot dus niet en spaert, Hier om soe doet als ic u leer,
[pagina 65]
Ga naar margenoot+Ende siet dat ghi u wel bewaert, Hoeneer dat comt ten wederkeer, 285[regelnummer] Dat ghi dort varen totten Heer, Die van nyemant en is vervaert. Ten sel u rouwen nymmermeer, Set ghi daer nae u begaert. Des sijt zeker sonder twy, 290[regelnummer] Want Willem, die dit vant, Die heeftet soe gheleret mi, Dat ic en gheer gheen beter pant. Vanden weghe is hi ghewant, Die hier om in twifel zy.Ga naar margenoot+ 295[regelnummer] Die dit bispel eerst bevant God maken noch van zonden vry! Ende hael ons tot Hem in sijn rijcke, Daer blyscap is ende ewich vrede! Des bidden wy hem oetmoedelijcke, 300[regelnummer] Waer wy sijn tenigher stede; Ende Willem van Hildegaersberch mede, Want el en weet hi ghenen wijcke. God doer u oetmoedichede Haelt ons uut desen aertschen slijcke!	margenoot+ H. fol. 34 b. B. fol. 33 a. margenoot+ H. fol. 34 b. B. fol. 33 a. b. [tekstkritische noot]30 vreemden l. rijt. 32 E. hi d. n. v. daer w. 34 Tenen tide. 38 Comenscap, daer ontbr. 40 Contraer soe w. s. mitten sinnen. 41 aen hem. 42 comenscap. 43 D. hielden hem gemeen 44 mochte. 48 Des derre ic wel d. w. g. 51 soe ontbr. H. vedriet 52 Sijn brueders ende rouwe groet 53 c. den a. 54 Si spraken. 56 dorfdi. 57 A. seydense h. voel v. sulken. d. 58 wilde hi. 59 Hi h. 60 E. hi s. 61 thuis i. openbare 66 s. m. liden. 67 duchten, missciede. 69 Tot sinen. 71 T. c. h. gedroegen no gediepen. 72 hoeren. 73 Ten iersten. 74 Doe ontbr. 75 vervrout. 76 vriende. 79 vromen. 82 Dat s. b. 83 A. h. s. h. int herte bl. 87 seide. 89 Ten iersten als h. 91 connen. 92 Het is misselijc. 93 W. l. hem. 94 neemt. 95 sine. 97 Al. 106 achten. 8 W. h. waert daer v. g. machten 10 Bestade h. s. na s. b. 12 T. t. seinden tot enigen d. margenoot+ H. fol. 34 b. c. B. fol. 33 b. c. margenoot+ H. fol 34 c. d. B. fol. 33 c. d. [tekstkritische noot]15 avontueren hangen. 18 d. te v. no t. g. 21 M. nye en dacht hi v. no s. 24 conde hi. 25 H. Hi. w. 28 gebrac, vriende. 29 Die avontuer die. 30 begonst. 31 Als v. lude plagen. 33 halen. Vs. 135 ontbr bij B. 36 gemeint s. t. wel te dege. 38 Hi en poechden. 39 niet een coren. 42 vroude m. scoren. 46 D. w. hi hoge was verheven. 47 wat ontbr. 48 E. h. van daer waert v. 51 E. hi mit rouwe. 54 daer 55 D. doet. 57 wist hi H. wist. 59 holpen hem. 60 E. d. hem van daer. 63 hijt. 64 tot sinen. 66 die mage. 70 D. hem d. v. daer d. Vs. 173 ontbr. bij B. 74 hem ontbr. 76 Hi voer thuis e. s. g. 77 luttel. H. bet. 79 rouwe. 82 men vriendelike. 83 dunct. 85 m. no m. H. meer. 86 Want g. e. hebter n. d. c. 88 ghi w. 89 Al is nu. 90 V. o. soe. 91 D. g. u. op dorft b. 94 Al ontbr. 97 den heft. 98 Ende die lemmer b. e. H. tl. creech b. e. margenoot+ H. fol. 34 d.-35 a. B. fol. 33 d.-34 a. margenoot+ H. fol. 35 a. b. B. fol. 34 a. b. [tekstkritische noot]200 van daer. 1 most daer. 2 menigen. 3 s. kiven. 4 d. e. daer op m. 5 siet oec. 6 E. oec hebdijt w. h. s. 7 N. g. op s. s. 11 tis. 12 sijn al. 13 die. 16 Dies. n. t. t. en w. weren. 21 hoere baten a leiden. 22 A. i. u huden langer seiden. 23 blidelike sterven. 24 hier is. g. 25 Wi. 27 Tis. 28 Want n. en wil v. 30 eertsche. 31 l. ons a. b. 37 lynen waet. 43 van daer. 44 S. hebdi G. 48 a. boesheit. 49 H. deden. 50 D. int. 51 in v. s. 52 mage wonde. H. En. 53 in d. gelike. 54 Soe weren s. n. 56 Ende int ellende m. s. m. 59 werct daer na. 61 Ende anders wel daer t. s. 62 wile. 63 wortet. 64 t. l. stonden. 65 A. i. u huden lange s. 68 e. senden. 69 vrouden. 70 beide. 71 dat e. 75 of h. g. 76 die. 78 haestelijc d. ende d. 79 condi. 82 soe ontbr. margenoot+ H. fol. 35 b. c. B. fol. 34 b. c. margenoot+ H. fol. 35 c. d. B. fol. 34 c. d. [tekstkritische noot]83 u soe b. 84 Wanneer d. c. te w. 90 d. d. gedichte v. 91 hevet. 92 begeer. 94 in bispel si. 95 D. d. gedichte hier ontbant. 96 G. make hem. 300 tot eniger s. 1 oec mede. 2 W. anders. 3 O God. 4 d. armen s. 2 in sinen 1. 5 om s. 1 Mochten. 2 te h. climmen. 5 Soude d. g. dan h. 6 armoeden is gescepen. 1 sottelike. 4 bens alsoe w. 6 soudemen liden. 9 leringe. margenoot+ H. fol. 36 a. B. fol. 34 d. margenoot+ H. fol. 36 a. B. fol. 34 d.-35 a.

Vorige Volgende

Ga naar margenoot+XXVII. Van drien ghebroederen.