Logo DBNL
Gedichten (1981)

Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

+LXXXV. Vanden monick.1

 
Vaste hoede voer messchien
 
Die staet te prisen al in yen;
 
Want si mit vresen is verselt,
 
Die menighen lachter heeft ghevelt,
5
Toren, nijt ende ander schade.
 
Als vrouwen, maechden, vroe ende spade,
 
Heymeliken willen wanderen
 
Mitten enen, mitten anderen,
 
Ende wel betrouwen elken man,
10
Daer en leyt hem eer noch wijsheit an;
 
Want heymelijcke stede ende stonde
 
Bringt menich man tot sulker zonde,
 
Daer hi hem selven mede onteert;
 
Ende om dat stonde stelen leert,
15
Soe selmen scuwen enicheit,
 
Daer sonde of comt ende archeit:
 
Natuer is cranck int wederstaen.
 
Wilmen heymelijcke gaen,
 
Daermen stonde of stede crijcht,
20
Die wille werct, die reden zwijcht,
 
Comtmen heymelijc te gader.
 
Ic en wilde minen biechtvader
 
Sonderlinghe niet al betrouwen
 
In enicheit mit schone vrouwen;
25
Want die vyant is naradich.
 
Tot enen tyden wert misdadich
 
Een heilich man, een predickaer,
 
Die sinen tijt een deel der jaer
 
Een Terminarius hadde ghewesen.
30
Hi plach te vasten ende te lesen
 
Ende goede sermoenen te brenghen voert,
 
Soe dat hi dicke wort ghehoert
 
Mit ghenoechten vanden luden,
 
Die soe verstonden sijn beduden,
35
Dat si mit ongheveynsden moede+
 
Hem mededeylden van horen goede
 
In minnen ende in caritaten.
 
Hi hadde die werlt soe ghelaten,
 
Dat hi heilich scheen van leven.
40
Hi plach den luden troest te gheven,
 
Die haere sonden waren leet,
 
Op dat si voert in minnen heet
 
Gode te dienste wilden bliven.
 
Si moghen wonders veel bedriven,
45
Daer nyemant ducht voer en draecht.
 
Een welgheboren schone maghet
 
Versochte dickent desen broeder,
 
Om dat si wilde wesen vroeder
 
Hoe sy ten hemel comen soude:
50
Si en wilde om gheen schat van goude
 
In zonde langher bliven staen.
 
Dus plach si menichwerf te gaen
 
Totten broeder mit ghenende,
 
Wanneer si hoer selven schuldich kende;
55
Si sprac hoer biechte mit begheren,
 
Entie broeder plachse te absolveren.
 
Alsoe langhe ghincse ende keerde,
 
Dat stonde stelen leerde,
 
Entie broeder diende hoir mit half sesse, aant.
60
Ende si verstont van sijnre lesse
 
Tpater noster entie crede,
 
Soe dattet wide van haren clede
 
Begonde te vollen in die zyden,
 
Als doorde hout van dien ghetyden,
65
Datmen soe by naturen scrijft.
 
Wanneer dat wel verholen blijft
 
Soe ist een speelkijn van solaes,
 
Mar op twee tarninghen van deus aes
 
Soe loopt wel menichwerf een sijs.
70
Die broeder wort der saken wijs,
 
+Hoe die joncfrou was verladen.
 
Tvolc begonder in te raden
 
Ende of te clappen menigherhande.
 
Die broeder duchte voer die schande
75
Ende ooc voer sinen goeden naem,
 
Ende om te deeken desen blaem
 
Soe socht hi menigherhande list;
 
Want als die mient die waerheit wist,
 
Soe waende hi ymmer wesen doot
80
Of ghebrocht in sulker noot,
 
Die onverwinlic waer te lyden:
 
Hier om docht hi tallen tyden.
 
Dese broeder, die ic myene,
 
Die ghinc menichwerf alliene
85
Heymelyken sinen pat:
 
Twifel dede hem menighen hat,
 
Wanhope const hi nau verweren.
 
Daer hy ghinc in sulken deren,
 
Quam die vyant vander helle,
90
Die mitten broeder wert gheselle,
 
Ende sprac hem toe in sulken schijn,
 
Recht oft een meester had ghesijn
 
Te weten heymelijc ghedocht,
 
Soe dattie broeder an hem socht
95
Om goede troost van sijnre zaken.
 
Die vyant lach op feile wraken,
 
Al en wistet die broeder niet.
 
In leden tyden wast gheschiet,
 
Daer hi wrake om wilde doen.
100
Die broeder plach in sijn sermoen
 
Den volcke te predicken openbaer,
 
Hoe lelic dat die vyant waer
 
Ende hoe anxtelijc te scouwen,
 
Soe datter menich creech berouwen
105
Naerstelijc van sinen sonden;
 
Entoe die vyant wiste ghebonden
 
Den broeder in dus groter sorghen,
 
Doe quam hi tot hem al onverborghen
 
Ende seide aldus: ‘Ic bin een man,
110
Die den vyant dwinghen can,
 
Ende mit woorden wel vermanen.
 
Ic sel die luden sonder wanen
 
Doen gheloven int ghemien,
 
Dat ghi weder groot noch clien
115
En hebt van sulke danighen touwe,
 
Daer enich maecht of ander vrouwe
 
Sculdich mochte werden by.
 
Van sulker daet soe sidi vry
 
Ende ontsleghen altemale.’
120
Doe sprac die broeder nader tale:+
 
‘Soe helpt my dat ic mach ghewaghen
 
Mijn onschult in corten daghen.’
 
Die meester sprac: ‘Alsoe salt sijn.’
 
Sonder smarte ofte pijn
125
Dede hi hem quijt sijn voerghestel,
 
Soe dattet slecht als ander vel
 
Twisken sijn benen was ghebleven.
 
Die broeder taste daer bineven,
 
Hine vanter weder dat noch dit
130
Anders dan een weynich pit,
 
Daer hi sijn water mochte lozen.
 
Die vyant sprac: ‘Nu doet den bosen
 
Veel confuus al openbaer,
 
Ende schelt die ghene loghenaer,
135
Die sulke tale brenghen voort.’
 
Die broeder sprac: ‘Dits goet accoort,
 
Op dat ic bet na mijnre onschulde
 
Mocht verdienen vrouwen hulde.’
 
- ‘Ja ghi!’ sprac die vyant saen,
140
‘Hoeneer u onschult is ghedaen,
 
Soe sel u comen optie stat
 
Tselve dat ghi te voren hadt.’
 
Die broeder sprac: ‘En gheer niet el.’
 
Sine tael bequam hem wel.
145
Doe ghinc hi lesen ende studieren
 
Een goet sermoen nae sijn begheren,
 
Ende quam als hi te voren plach
 
Ten stoel op enen hoghen dach,
 
Daer menich mensch vergadert was.
150
Tewangeli, datmen las
 
In dien daghe, dat set hi voren;
 
Daer nae liet hi den luden horen
 
Vanden bosen nyders schare;
 
Oeck sprac hi optie loghenare,
155
Die menighen mensche hebben bedroghen,
 
Ende hoe hi selve was beloghen
 
Mitter joncfrou an sijn eer:
 
Dat brocht hi al ter goeder leer
 
Ende beslotet wel ter core:
160
‘Ic bin daer in, ic moeter doere,’
 
Sprac die broeder daer hi stoet:
 
‘Dit is een dinc dat wesen moet,
 
Al ist mi smadelic te toghen.
 
Ghi moecht hier sien voer uwen oghen,
165
Ic bin noch slechter dan een wijf,
 
Ende om der boser nyder kijf
 
Soe moet ic dese smaetheit lyden.’
 
Daer sloech hi op ten selven tyden
 
+Openbaer die cappe wyde.
170
Die vyant wachte sijn ghetide:
 
Doe hijt den luden toghen soude,
 
Doe sette hi hem an sijn evenoude
 
Weder op die selve stede,
 
Stiver ende harder mede
175
Dant ye wert tot sinen daghen.
 
Men sacht streven ende raghen,
 
Eer hijt voelde of vernam,
 
Hoe sijn ghestelle wederquam.
 
Doe loech die vyant mit ghenende,
180
Om dat hi den broeder schende,
 
Ende hem sijn doghen halp vernuwen.
 
Men ghincken vloeken ende verspuwen,
 
Ende seer confuselic hautieren:
 
Dit halp die vyant al visieren,
185
Eynde, middel ende beghin!
 
Alsulc loon, alsulc ghewin
 
Gheftie bose noch den sinen,
 
Ende sonderling die heilich schinen,
 
Ende dan hem setten tsulker staet
190
Mit ghenoechten in dommer daet,
 
Gheliken als die broeder dede,
 
Die mit groter onghenadichede
 
Wort ghehandelt vanden lieden,
 
Die dicken wijsden ende rieden,
195
Dat men ymmer soude bederven.
 
Hi waende ondievelike sterven
 
Of te lyden swaer torment;
 
Ende hoe sijn doghen wert volent
 
En can ic hier niet al verslaen.
200
Men brochten heymelike van daen,
 
Of hi waer ghesleghen doot;
 
Ende voer alsulc wederstoet+
 
Sel een yghelijc hem hoeden,
 
Ende te voren wel bevroeden
205
Watter nae of comen mach,
 
Te drincken heimelic ghelach,
 
Gheliken als die joncfrou dede,
 
Die in heymeliken steden
 
Den goeden broeder socht so langhe,
210
Dat nature by bedwanghe
 
Van hem beyden droech op yen.
 
Vrouwen gunst, hoer lieflic zien,
 
Doet vergheten menighen nose;
 
Ende int gheselscap roeckelose
215
Speltmen dicwijl onnosel spel.
 
Natuer is starc, ghedocht is snel
 
In onghestader vaster hoede,
 
Ende hier om dolen noch die vroede;
 
Want vintmen meyskijns slap ghegort,
220
Ende sijn hem dan die hielen cort,
 
By enen cleynen orisoen
 
Machmense opwert nighen doen;
 
Mar stolpelinghe vallen si node:
 
Dat doet si sijn van herten blode.
225
Vellen si ontwee nose ofte mont,
 
Therte en bleve niet ghesont;
 
Quetsten si knye of ellenboghe,
 
Soe en sijn si niet in goeden hoghe;
 
Ende want si aldus sijn vervaert,
230
Soe vallen si liever achterwaert,
 
Al wortet hem een deel te suer,
 
Dan si tlijf in davontuer
 
Setten of hoer zonde lede;
 
Want vrouwen hebben altoes gheerne vrede.

Vorige Volgende