Gedichten
(1981)–Willem van Hildegaersberch–
Auteursrechtelijk beschermdCII. Een disputacie.Ga naar margenoot+Menich ghepens heb ic versleten,
Om een deel den sin te weten
Vander werlt regnacie;
Wanttet dunct my disputacie,
5[regelnummer]
Soe die een daelt ende dander rijst,
Entie quade wert gheprijst
Van sinen ghelijcke, als ghi wel ziet,
Entie onnosele zwaer verdriet
Heimelijck int herte lyden,
10[regelnummer]
Entie werlt in allen zyden
Mit ghiericheit is overvloeyt,
Entie goede wert ghemoeyt
Menichwerve buten reden;
Entie stoel der gherechticheden
15[regelnummer]
Vanden ghenen wert beseten,
Die nu naden penninc meten:
Trecht blijft veel nu onder voet.
Isser yemant alsoe vroet,
Die mi dit berechten can,
20[regelnummer]
Hoe ghiericheit soe menighen man
Heeft verwonnen hier int leven?
‘Willem, ic wil u antwoerde gheven
Van des ghi vraecht, can ics bevinden.
Lucifer die helptse binden,
25[regelnummer]
Die ghierighe, daer ghi my om vraecht.
Want hi selve is gheplaecht,
Dat hi tlicht moet ewich derven,
Hier om pijnt hi menich werven,
Of hi den mensche mocht verleiden
30[regelnummer]
Ende vanden selven lichte scheiden,
Dat hem te voren was bereyt.’
- ‘Meester, ghi hebt waer gheseit,
Mer ic wilt u proeven bat.
Dat Lucifer is worden hat
35[regelnummer]
Den mensche, dat doet hem wel die noet.
Al had een man alhier den doot
Verdient ende oick sijn goet verboert
Naden recht, alst is ghecoert,
Ende hi des lants verdreven waer,
40[regelnummer]
Entan een ander quaem daer naer
Int besit van sinen goede,
Al creghe hijt by des heren moede,
Hi souden nochtan zere benyden
Entaer nae haten tallen tyden:
45[regelnummer]
Dus werct natuer in haren zaken.’
- ‘Willem, ic wils u vroeder maken:Ga naar margenoot+
Lucifer sel ewich duren,
Ende hi is boven der naturen,
Daer God den mensche heeft in ghewrocht.
50[regelnummer]
Nu en rust hi nemmer dach noch nacht,
Hoe hi den mensche mochte trecken
Ter quaetheit, entie ziel bevlecken,
Dat si dat licht verbuerde mede
Hier boven inder ewicheide,
55[regelnummer]
Des nymmermeer en wert verganc.
Nu is die menscheit alsoe cranc,
Si en can hoer selven niet bewaren,
Lucifeer mit sijnre scharen
En brencse totter ghierichede
60[regelnummer]
Ende oec tot anderen sonden mede,
Al daer die ziel om blijft ghewont,
Op datse God ter lester stont
Van sinen aenschijn sel veryaghen
Ende wisen totter helscher plaghen,
65[regelnummer]
Die sonder eynde is ende zwaer.’
- ‘Meester, hier an segdi waer;
Mar ic wil u al naerre gaen.
Mach die mensch niet wederstaen
Taenvechten van Lucifere,
70[regelnummer]
Want hem God soe menighe ere
Heeft bewijst in sijnre minnen?
Hy heeft ons ghegheven onse vijf sinnen,
Beide zien entaer toe horen
Te helpe yeghen dat becoren.
75[regelnummer]
Van Lucifer, den helschen draken;
Beide ruken ende smaken
Ende voelen, dat is waer.
Die schult is ons al openbaer:
Wyen moghen wy anders gheven ticht?
80[regelnummer]
Onse vijf sinnen sijn verlicht
Overmits den heilighen gheest,
Die ons ghebrocht heeft sulc volleest,
Dat elc mensch te voren weet
Wanneer hi doet dat Gode is leet,
85[regelnummer]
Of totten zonden is gheneghen.
Woud hi daer dan vechten teghen
Int wederstaen van sijn misdaden,
Wat mocht die vyant yemant schaden?
Sonder twifel, niet en twint:
90[regelnummer]
Ghi sijt sotter dan een kint,
Condi dat bevinden niet.’
- ‘Willem, nu heb ic waer bediet
| |
[pagina 221]
| |
Ga naar margenoot+Eerst verstaen uut uwen monde.
Woude elc mit reden gaen te gronde,
95[regelnummer]
Of peynsen waen hi comen es,
Of hoe die doot hem al ghewes
Is bereyt, hi en weet wanneer,
Mit rechte mocht hem gruwen zeer
Als hi zonde hoerde nomen;
100[regelnummer]
Want als wy voer dat oerdel comen,
Soe sel die doghet sijn ghecroont
Entie quaetheit oec gheloont,
Elc na sijn toebehoren,
Al sijn wy arme domme doren
105[regelnummer]
In onse reden dus verblint.’
- ‘Meester, nu ghi twaer bekint,
Nu dorren wy hebben gheen contraer,
Mar laet ons beyden proeven twaer,
Wat loon desen wreden mach gheboren,
110[regelnummer]
Die nu breken ende schoren
Mit onrecht der armer goet,
Want God, die anden cruce stoet,
Cocht ons allen even dier.
Al crijcht hier som die hoocheit hier,
115[regelnummer]
Dat hi sinen broeder mach verladen
Ende Goods ghebot daer an versmaden,
Die ons heten broeders wesen,
Doe hi was uten grave verresen,
Ende naden wille van sinen vader
120[regelnummer]
Souden wy broeders sijn allegader.
Nu en achten wijs langher min noch mee.’
- ‘Willem, een harde bitter wee
Sel hem hier na comen toe,
Ende wil u segghen alsoe hoe:
125[regelnummer]
Al dede hem God soe veel der eren,
Dat si hem wilden hier bekeren,
Soe souden si swaer penitenci doen
Voer elke sonde een lanc sysoen,
Wanttie scrift hout openbaer.
130[regelnummer]
Voer elke hoeftsonde seven jaer
Sellen si penitencie lyden hier,
Of daer na int veghevier:
Dit machmen mitter waerheit bewisen;
Want als wy inder hoecheit rysen,
135[regelnummer]
Soe is elc also vol van moede,
Hi wilde dattet ewich stoede.
Ende want hoer wille dus ewich gheert,
Is hem penitenci toe bescheert,
Die si langhe lyden sullen
140[regelnummer]
Soe wie hem selven hier verdullen.
Willem, aldus hout mijn ghelove.’Ga naar margenoot+
‘Meester, vrient, ghi gheeft den schove
Na mijn verstant den rechten bant;
Want hebben si troeder in die hant
145[regelnummer]
Entaer toe weder ende wint,
Ende hem die haven is bekint,
Soe mochten sijt wel behouden stieren;
Mar laet ons noch bet voert visieren,
Des bid ic u op hovesschede.
150[regelnummer]
Daer schijnter som soe goet van reden
Ende soe hoevesch van hoerre talen,
Al ist dat si ter ghiericheit dwalen,
Daer hoer conscienci anders draecht,
Ende sellen si mede sijn gheplaecht,
155[regelnummer]
Soe hebben si dbeste deel ghemist;
Want hoer reden twaer wel wist,
Ende si nochtan tarchste kiesen.’
- ‘Ja, Willem, woud elcman sijn verliesen
Scuwen, soe waert al ghedaen.
160[regelnummer]
Die van haer eyghen reden gaen
Ende versmaden Goeds ghebot,
Hem is gevallen een zwaer lot,
Dat si niet en waren gheboren
By ouden tyden hier te voren,
165[regelnummer]
Doe die werlt beter was,
Soe hadsy gheschuwet sulken pas.
Als nu die bosen hebben beghonnen,
Dies van naturen niet en connen
Laten, daer om doen sijt mede,
170[regelnummer]
Ende houdent voer een miene zede:
Aldus leert elc den anderen voert.
Hoere eyghen reden blijft versmoert,
Dat sise ghebruken niet en moghen:
Dus hebben sy een zwaer lot ghetoghen.
175[regelnummer]
Die nu inder werlt sien
Ende hoer hoecheit sullen plien,
Hadden si gheweest bi ouden tyden,
Doemen quaetheit plach te myden,
Of hier na, alst beter waert,
180[regelnummer]
Natuer die had haer licht verbaert,
Dat si gherechtich waren bleven.
Nu willen si nae ghewoenten leven
Ende verkeren veel die wet,
Die God selve heeft gheset,
185[regelnummer]
Op dat sire ghelt uut moghen dringhen.’
- ‘Meester, vrient, van desen dinghen
Heb ic ghehoirt al mijn ghevoech:
Daer isser meer dan ghenoech
| |
[pagina 222]
| |
Ga naar margenoot+Die der scalcheit meester sijn.
190[regelnummer]
Ghi segt mi hier den rechten fijn:
Sulc die hevet van naturen,
Dander neemt dat hem mach buren
Om die ghewoente ende wachtet al,
Dat God die quaetheit wreken sal:
195[regelnummer]
Dus trect die meerre macht te samen.
Die gheen die scuwen deser blamen
Ende gherechtich sijn in hoer wesen,
Die en waendens nymmermeer ghenesen,
Waert dat si daer tieghens spraken
200[regelnummer]
Ende die quaetheit wilden laken;
Mar als si hoer ghelijcke vinden,
Daer si twaer dorren ontbinden,
Soe claghen si jammer ende noot,
Dattie scalcheit is soe groot,
205[regelnummer]
Ende sijs niet en moghen keren.
Wilder enich anders leren,
Dat sijt erghent wederstoeden,
Der doot soe mochten si wel vermoeden,
Want si waer hem al bescaert:
210[regelnummer]
Dit maect die miente also verveert,Ga naar margenoot+
Dat sy nerghent weer en bieden.’
- ‘Ja, Willem, selment te rechte schieden,
Waer op willen si weer beghinnen?
Die gheen, die selve die waerheit bekinnen,
215[regelnummer]
Si sijn al siende gheworden blint!
Wy bidden Gode, die twaer bekint
Van elker zake, beghin ende ende,
Dat hi ons troost in onse ellende;
Wanttet is te duchten zeer,
220[regelnummer]
Blijftet langhe in desen keer,
Dat God die werlt plaghen moet
Om die boesheit diemen doet,
Wanttet is des duvels zaet.
Al coemdire bi in hogher staet,
225[regelnummer]
Ghi moechtet onlang houden staen.’
Daer om raet u Willem, sonder waen,
Van Hildegaersberch boven al,
Dat ghi selt pensen omden val:
Wye dat valt van hoghen neder,
230[regelnummer]
Die sietmen lancsom rysen weder.
|
|