Gedichten

⁺CVIII. Hoe die joecht overgaet.

Een mensch die hier ter werlt leeft

Soe langhe dat hi kennis heeft
Twisken archeit ende doecht,
Ende mercket hoe sijn jonghe joecht
Opwert gaet in corter tijt,
Als dat middel overlijt,
Hoe schier dat comt ten ende waert,
Die mocht wel billicx sijn vervaert
Voer die doot, voer die zonden,
By reden die ic heb ghevonden.
Die doot is anxtelijc tontbeiden,
Die zonden doen den mensche scheiden
Vander hoochster salicheit,
Dat is yammerlijc ghescheit,
Diet overdocht in sinen sin.
Onse leven meest van aenbeghin
Staet in hopen ende in waen,
Alsment te rechte wil verstaen.
Onse hope is hier langhe te leven,
Waen die comt aldaer bineven
Ende doet ons duchten voer die doot.
Des had een yghelijc wel noot,
Al docht hire om spade ende vroe,
Die tot tachtich jaren toe
Leven mocht in goeden schijn.
Dat waer een harde lanc termijn
Na te tellen of te meten,
So menighen mensch die is versleten
Vander aerde ende onder die monde,
Die nye en quamen tot dier oude.
Nu willict u vorder nemen,
Oft moghentlijc waer ende tsoude betemen,
Dat Yeve ende Adam hier op eerden
Hadden geleeft in groter weerden,
Al wairt nu tot deser tijt,
In ghenoechten mit jolijt,
Ende thans hoer eynde quaem gheslopen,⁺
Wat mochter enighe vorder hopen
Dan een ander mensche schier,
Die sterven moet ende vaert van hier?
Die leden tijt en mach niet vromen;
Mer wercken die te stade comen,
Sijn die ghewrocht in leden tyden,
Daer moghen wy na op wel verbliden.
Hier en is gheen tijt te vynden,
Al wouts hem yemant onderwinden,
Die durich is of staende blijft,
Daer en comt een tijt diet al verdrijft:
Dit moghen wy mitter waerheit toghen.
Wy sien den dach voer onsen oghen
Opdringhen mitter sonnen glas,
Die niet en blijft in enen pas:
Ter noenen toe is sijn opganc,
Daer en blijft hi cort noch lanc,
Hi moet dan dalen bi naturen.
Des menschen leven in figuren
Een deel te meten ende te weghen,
Dat is recht aldus gheleghen:
Dien God die avonture gheeft,
Dat hi tot veertich jaren leeft,
Soe is hi totter hogher noen,
Recht als die dach in sinen doen
Ter noen clymmet mitter zonnen.
Hoeneer die dalens heeft begonnen,
Soe ist over middach anden daghe.
Al schijntsi in horen ganghe traghe,
Thants vernemen wy datse daelt.
Wat salt cort of lanc verhaelt?
Wy moghen byder zonnen zincken
Ons eyghen leven overdincken,
Hoet nederdaelt van jaer te jaer,
Ende wy weten wel voerwaer,
Dat emmer tende comen moet.
Die hier om denct ende dbeste doet,

+ H. fol. 122 a. b. B. fol. 116 c. d.

+ H. fol. 122 b. c. B. fol. 116 d.-117 a.

[p. 231]

75

⁺Die is wijs ende wel gheleert.

 

Si sien den dach al an verkeert,

 

Die verre in doude sijn ghetreden,

 

Ende horen tijt hebben gheleden

 

Al over tmiddel byden ende,

80

Entie avont is soe ghehende,

 

Dat tijt waer dat si ommesaghen,

 

Hoe die zonne beghint te laghen

 

Ende mit hem daelt al in yen,

 

Soe willen si noch opwaert sien

85

In horen ghelaet, in sulker baer

 

Of mit hem voir die middach waer,

 

Entie sonne noch begonst te risen.

 

Al gaen si inden oude ende moeten grisen,

 

Dies en achten si niet een oert,

90

Die wille trectse vaste voert.

 

Die den dach aldus bekennen

 

Verkeert ende horen waghen mennen

 

Besyden vander rechter straten,

 

Watmen hem leert, ten mach niet baten,

95

Van sterven of van heen te varen:

 

Hem honghert noch, die ghierich waren

 

Naden schatte, die si minnen.

 

Die sulke ziecte heeft van binnen,

 

Als van ghiericheit, is seer gheplaecht;

100

Want hise al sijn leven draecht,

 

Ende waer hi trect, hi voertse mede.

 

Die rechte siect der ghierichede

 

Dat is te peynsen nacht ende dach

 

Hoemen veel gheerighen mach.

105

Hoe veel die ghierighe tsamen trect,

 

Also veel ist dats hem ghebrect:

 

Aldus en can mens niet versaden.

 

Wye soude hem helpen of gheraden

 

Alsulke siecte van hem weren,

110

Hi en woude minderen sijn begheren?

 

Anders boete en isser ghien

 

Inder werlt, groot off clien,

 

Die den ghierighen mach ghenesen:

 

Dus staet hem lanc ziec te wesen.

115

Die nijt is oec een durich gast,

 

Die blijft biden mensche vast

 

Vander juecht ten ouden tyden,

 

Ende doeten knaghen ende nyden

 

Ymmer op desen of op dien.

120

Dus mach hem selden heil gheschien,

 

Die in nyde leven hier:

 

Ghinder barnen sire om int vier.

 

Aldus soe comt die rechte wrake

 

Op hem selven vander zake;⁺

125

Want si beniden menighen mensch,

 

Die hem lichte waer te wensch

 

Ende lief doen sonde ende waerde,

 

Op datmens an hem begaerde.

 

Dus is nijt ende ghiericheit

130

Altoes sonde ende arbeit,

 

Die bliven anden mensche cleven.

 

Als ander sonden hem begheven

 

Ende in hem sterven ende vercoelen,

 

Dat wire luttel of bevoelen,

135

Wy en moetense by naturen schuwen,

 

Soe mach die ghiericheit vernuwen

 

Inden mensch, des zeker sijt,

 

Ende hoer ghesel, mijn heer Nijt.

 

Dese twee sonden sonderlinghe

140

Sijn twee anxtelijcke dinghen,

 

Die volghen den mensche dair si moghen,

 

Soe langhe dat si luttel doghen

 

Gode of der werlt mede,

 

Te comen tenigher salichede:

145

Dus listich is die bose gheest.

 

Wat sonden daer die mensche meest

 

Inder joecht was toe gheneghen,

 

Die doet hi hem in doude pleghen,

 

Ende houtse daer in emmer duren,

150

Heeft hijs macht, ter lester uren.

 

Dits een anxtelijc verbeit.

 

Hier om sel elc mensch sijn bereit

 

By daghe sijn rekeninghe te maken.

 

Die duuster nacht doet selden raken

155

Sonder stoten verre te gaen,

 

Daer stricken in die weghe staen.

 

Hier om soe neemt den lichten dach,

 

Ende rekent daer in u ghelach,

 

Dat emmer op moet sijn betaelt.

160

Honeer die mensche so langhe dwaelt,

 

Dattie nacht te hande gaet,

 

Soe valt die rekenninghe laet

 

Ende goede betalinghe al te spade.

 

Hi is wijs die leeft in sulken rade,

165

Dat hi om rekeninghe pijnt

 

Die wijl die sonne voer hem schijnt,

 

Ende hi den lichten dach bekent.

 

Aelmis ende testament

 

Dats goet ghemaect ende best ghegheven

170

Mit enen ghesonden leven,

 

Soe en macht nyemant wederspreken.

 

Int lest soe helptment achtersteken

+ H. fol. 122 c. d. B. fol. 117 a. b.

+ H. fol. 122 d.-123 a. B. fol. 117 b. c.

[p. 232]

 

⁺Ende beletten daermen can.

 

Ist heer, ist vrou, ist wijf, ist man,

175

Ic rade hem allen, wats gheschie,

 

Dat elc te tyde voer hem sie,

 

Die wijl hi sijn sin heeft ende verstant,⁺

 

Te quiten alsoe duren pant,

 

Daer God om storte sijn heilich bloet:

180

Hi is zeer ontweecht dies met en doet.

+ H. fol. 123 a. B. fol. 117 c.

+ H. fol. 123 a. B. fol. 117 c.

77 vertreden. 80 i. hem soe. 84 nochtan. 86 Oft m. h. voerden. 87 Ende noch d. s. stonde t. r. 88 in doude. 89 een oert. H. en woert. 90 Den w. en t. 95 v. henen t. v. H. v. hem. 98 Wie s. s. 99 A. g. die i. s. g. 100 W. h. noch al. l E. w. h. vaert. 3 n. of d. 6 dat. 12 In die. 16 Dus b. 18. E. doeten k. H. totten k. 19 Y. op d. H. Ymmer desen. 21 niden. 22 int v. 27 E. liever s. d. 34 H. bevolen. 40 S. seer a. d. 41 al d. 46 Want s. dat d. m. 56 struken inden w. 60 Wanneer. 64 bi s. r. 68 Almissen. 70 M. e. goeden g. l. 72 afterwaert steken.

73 al d. 74 I. k. of v. i. w. of m. 77 sijn ontbr. 80 H. i. s. verdoelt dies n. e. d.
2 is nu s. 11 Hoerdic. 17 wat ontbr. 20 ic u. 23 deser eerden. 24 onweerden. 26 dat w. y. 28 voete. 29 gecust. 31 sinen. 32 die ontbr. 34 schrijftmen. 35 boeken of in brieven. 36 Hoe v. dat s. hem custen u. r. liefden. 37 voel t. d. 41 verbliden h. inden. 43 en ontbr. 46 goeder. 47 sinen m. mar s. voete r. 51 D. o. w. h. b. hoert. 60 vier. 61 Die v. 62 Dien. 63 ende i. c. 65 In G. V. 66 tot enen e. 70 sciet. 71 kennen. 72 M. h. d. m. staet v. binnen.